2015 nummer 12: Alles Blijft Anders
Wat er allemaal ooit is vastgelegd
Bein Brandsma (Jachtwerf Brandsma in Rohel) is een telg uit een geslacht van scheepsbouwers. Hij heeft afgelopen jaar een groot deel van de geschiedenis van dit geslacht in woord en beeld aan papier toevertrouwd, om deze geschiedenis te bewaren en 'levend' te maken voor zijn nageslacht.
Overgrootvader Rients Brandsma aan de Dongjumervaart in Franeker en opa Jan op Rohel bouwden hun schepen "op het oog". Dus zonder tekeningen, voortbordurend op hun ervaringen opgedaan met vorige projecten. Dit hield in dat men begon met de stevens en het vlak, of een kielbalk, en van daaruit, soms met een paar hulpspanten, de huid vorm gaf en daarna de leggers en de spanten in de schaal pas maakte.
IJzer en Hout
Murk en Haring (tweede generatie in Franeker), hadden het scheepstekenen in de vingers en gingen met hun ijzeren schepen heel anders te werk. Zij maakten vanaf tekening eerst de spanten en zetten die op de juiste afstanden op de kielplaat of kielbalk en brachten daarna pas de huid aan. Deze bouwwijze werd ook door Murk Jansz (derde generatie op Rohel) in hout toegepast. Uitgezonderd de vele schouwen die, door vader Murk en zoon Bein samen, allemaal "op het oog" werden gemaakt, bouwde Bein uitsluitend vanaf tekening, die hij meestal zelf maakte. Vaak gewoon rechtop, maar vanaf 1985 hing Bein de schepen in een draaistelling die 360 graden kon draaien, zodat je altijd met beide benen op de grond bleef staan en het werk naar je toe haalde. Bein's vader Murk bouwde voor WOII al de rompen van 16m2 en Kajuitzeilboten op de kop.
Een anekdote uit Franeker: Dertien Schilders
Net als in onze tijd het geval is moest er ook op de werf in Franeker op het laatste moment meestal nog van alles gebeuren om een schip gereed te krijgen voor de oplevering. Het schip, waar liet hier over gaat, was een paar dagen van te voren nog lang niet klaar. De opdrachtgever dacht waarschijnlijk al vergenoegd aan de vette boeteclausule, die door hem bedongen was ingeval het schip niet op de geplande datum opgeleverd kon worden. Toen hij de werfbaas voorhield dat naar zijn idee de afgesproken datum niet gehaald kon worden, antwoorde die "Jo moatte ‘Freed’(vrijdag) mar wer efkes sjen".
De schipper, met nog steeds de boeteclausule in zijn hoofd, kwam op de betreffende dag naar de werf en op dat moment stapten er dertien schilders van boord. Dat waren er voor een scheepje van tussen de vijftien en twintig meter heel veel. "Maar, maar.... nu kan ik er nog niet mee varen want de verf is nog nat." Werfbaas Brandsma hield de man voor dat het contract vermeldde dat op deze dag het schip opgeleverd moest worden, maar niet dat de verf droog moest zijn.
Het Bestuur van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten wenst u allen een voortvarend 2016
Dit Vlugschrift is het laatste van 2015. De laatste dagen van het jaar besteden we aan de laatste wijzigingen in onze bestanden. Er zijn in 2015 veel schepen nieuw en her-ingeschreven.
Ook zijn er (helaas) schepen 'inactief' geworden door overlijden van de eigenaar of het opzeggen van het donateurschap. Dat laatste houdt in dat in het kader van de veranderende privacywetgeving de automatische toezending van dit Vlugschrift naar deze (oud)eigenaren per 1 januari 2016 stopt.
Maar wij stoppen zeker niet: op naar Jaargang 61 van de SSRP. Wij gaan door met het vastleggen en presenteren van de geschiedenis en de verhalen van de Ronde en Platbodemjachten, maar ook die van de bouwers, de toeleveranciers, de omgevingen waarin en de doelen waarvoor de schepen zijn gebouwd, maar ook de eigenaren. Dat alles met steun van de vele geïnteresseerden, die ons daarbij helpen.
Veel Vaar-, Lees- en Kijk-plezier in 2016!
Alle vlugschriften "Behoud(t) het Goede" zijn in de SSRP-website verzameld in "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede" in onze verhalenbundel "Goed" Gebundeld.
Hierin bundelen we ons maandelijkse vlugschrift "Uit het Stamboek - Behou(d)t het Goede"; de verhaaltjes over maritieme zaken uit het dagelijks leven van Dirk Huizinga en onze Stamboekbijdrages in de Spiegel der Zeilvaart.