De aanleiding voor de oprichting van de SSRP en daarna

Wat er in het kort vanaf 1939 gebeurde

Oproep in de Waterkampioen om tot een Boeierclub te komen in 1939:
Al in 1939 verscheen in De Waterkampioen een oproep om te komen tot de oprichting van een boeierclub "teneinde met elkaar in contact te komen, ervaringen uit te wisselen, misschien heel mooie exemplaren van een vroegtijdige sloop of een ongelukkige verkoop naar het buitenland te kunnen redden". In de jaren daarvoor zijn er natuurlijk ook al vele artikelen geschreven over Ronde en Platbodemschepen. Ook veel foto's van deze schepen zijn er in gepubliceerd.

Oproep om een Platbodemclub op te richten in 1948

Dit enthousiasme vond toen nog geen weerklank, evenmin als een tweede oproep in 1948, om een platbodemclub op te richten. In 1953 publiceerde C.J.W. van Waning, sinds 1951 eigenaar van de boeier "Maartje", een serie artikelen in de "Waterkampioen" over de de Friese ronde jachten, gebouwd op de werf van Eeltje Holtrop van der Zee te Joure. Bij de voorbereiding kwam hij in contact met H. Halbertsma, conservator van het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek en H. Voordewind, eigenaar van de visaak "Dolphijn".

Een Canon van het Ronde en Platbodemjacht

De Canon van Nederland is een lijst van vijftig thema's die chronologisch een samenvatting geven van de geschiedenis van Nederland; het is een begrip in de onderwijswereld. Maar kun je zo'n Canon (wij noemen het tijdlijn) ook samenstellen voor de scheepstypen in het Stamboek?
De ontwikkeling van onze huidige jachten kent een lange geschiedenis vanaf de middeleeuwen. Volgens overlevering zou het oudste schip in het Stamboek de boeier Bever zijn, uit 1777, maar dat is nergens bewezen. Wel is zeker dat het Friese jacht 'Lytse Bever' als beurtschip is gebouwd in 1820. Dus is nu dus alweer tweehonderd jaar geleden. Binnen het Stamboek kennen we diverse, afzonderlijke scheepstypen met kruisbestuivingen in de loop der tijd. Scheepstypes die allemaal ontwikkeld werden om er in het verleden een bestaan mee op te bouwen en in het onderhoud van hele gezinnen te voorzien. De ontwikkeling was plaatselijk heel verschillend, omdat de omstandigheden in de regio dat vereisten. Het mooie is dat er duidelijk herkenbare types ontstonden. Een liefhebber verwoordt het zo: als je in de verte een schip ziet varen en denkt `een Hoogaars', het komt dichterbij en je denkt nog steeds 'het is een Hoogaars' en ze vaart voor je neus en je ziet een Hoogaars, dan is het een Hoogaars!

Een Canon van het Ronde en Platbodemjacht

Instelling Commissie Stamboek Friese Ronde jachten in 1952

Op voorstel van Halbertsma besloot het bestuur van het Fries Scheepvaartmuseum in april 1952 tot de instelling van een Commissie Stamboek Friese Ronde Jachten. Hun opdracht was, een Stamboek van Friese ronde jachten samen te stellen waar zij onverwijld mee begonnen.

Watersporttijdschrift "De Golfslag": "Een Stamboek voor Jachten"
Het Fries Scheepvaart Museum te Sneek heeft een commissie ingesteld, die een ,stamboek" zal aanleggen van oude Friese jachten en boeiers. Het Museum is in het bezit van de werfboeken van de beroemde werf van Eeltsje Holtrop van der Zee te Joure en zijn zoon Auke en reeds menig oud Fries jacht kon uit deze bescheiden geïdentificeerd worden. Men wil nu een register samenstellen, waarin de nog bestaande Friese jachten - en die zijn er nog heel wat, over de hele wereld verspreid - zullen worden ingeschreven en men verwacht daarvan dat de eigenaren daardoor er van doordrongen zullen worden, dat een kostbaar stuk uit het verleden aan hun zorg is toevertrouwd.
De Commissie bestaat uit de conservator van het Museum drs H. Halbertsma, de heer H. Voordewind te Amsterdam en de kapitein-ter-zee b.d. C. J. W. van Waning, Ruysdaelplein 19 te Bilthoven (Secretaris). Laatstgenoemde heeft reeds een register op de ruim 20 werfboeken gemaakt, waardoor het niet nodig is al de folianten door te zoeken als men een inlichting wenst.

Reünie van Friese ronde jachten op het Pikmeer in Grouw in 1953

Samen met de secretaris van de KZV "Oostergoo", H.G. van Slooten, werd een reünie van Friese ronde jachten georganiseerd waarvoor alle bij de commissie bekende eigenaars werden aangeschreven en die op 4 en 5 juli 1953 op het Pikmeer in Grouw werd gehouden. Het evenement trok duizenden toeschouwers en gaf aanleiding tot veel publiciteit. 

De uitnodiging voor de Reünie van Friese ronde jachten in 1953 gepubliceerd in De Waterkampioen en De Golfslag

De Koninklijke Z.V. „Oostergoo" en de Commissie Stamboek van het Friesch Scheepvaart Museum nodigen de eigenaren van Friese Ronde jachten uit om Zaterdag 4 Juli te Grouw met hun schepen samen te komen. De bijeenkomst zal te 1 uur n.m. bij het Theehuis aan het Pikmeer plaats vinden. Om 1.30 uur vindt een vergadering plaats van de Federatie van Oudheidskamers en Musea in Friesland, waar Kapt. ter Zee b.d. C. j. W. van Waning een inleiding zal houden over „De Friese ronde schepen en de mannen die ze bouwden". Na afloop van de vergadering volgt bezichtiging der schepen en admiraalzeilen op het Pikmeer en daarna een gemeenschappelijke borrel aan de Wijde Ee en een maaltijd in Hotel Oostergoo te Grouw.
Op 5 Juli zijn de jaarlijkse zeilwedstrijden van de K.Z.V. ,Oostergoo", "waarbij zo mogelijk een of meer klassen van ronde schepen zullen worden uit-geschreven. Niet alleen voor de eigenaren van ronde jachten, maar voor een ieder, die van zeilen en van deze mooie schepen houdt, belooft dat een zeer bijzondere gebeurtenis te worden.
Het adres voor aanmelding is H.G. van Slooten, secr. K.Z.V. „Oostergoo", Pelikaanstraat 29, Leeuwarden.

De Waterkampioen 1927-2019: Alle artikelen over de Friese ronde jachten in 1953

Watersportblad "De Golfslag" juli 1953: Oude glorie herleefde

Enkhuizer Zeildagen 1955 met een bijdrage van de in oprichting zijnde Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten

De Waterkampioen schrijft:
Hoog woei de driekleur van de Drommedaris en geheel Enkhuizen was in feestgewaad en in feestelijke stemming 8 dagen en 8 nachten lang ter ere van de 600e verjaardag van deze vermaarde Zuiderzeestad. Wij zullen ons niet verdiepen in het overige, zeer gevarieerde programma van deze feestweek, doch willen hier slechts memoreren, hoe onze vaderlandse jachtvloot deelde in de hulde aan de mooie oude stad en haar gastvrije haven. Tot dit doel waren de „Enkhuizer Zeildagen 1955" voorbereid in verheugende samenwerking tussen de Enkhuizer Watersportvereniging „Almere", de Stichting „Enkhuizen 600 jaar Stad", de Stichting Stamboek Ronde- en Platbodemjachten en de Commissie Westeinder Zeilwedstrijden. 
De formeel nog in oprichting zijnde „Stichting Stamboek Ronde- en Platbodemjachten" mocht daarbij de voldoening smaken de eerste „vrienden" te boeken en haar voorlopig bestuur houdt zich overtuigd, dat nog velen dit goede voorbeeld zullen volgen.

In het verhaal ook een opsomming van de eskaders van de deelnemende jachten met hun eigenaren. Een interessant overzicht, omdat een aantal genoemde schepen ooit 'actief' waren in het Stamboek, maar later helaas uit ons gezichtsveld zijn verdwenen.

De Stamboekgedachte

Het begrip 'Stamboek' houdt voor iedere rechtgeaarde Fries in: op kennis gebaseerde keuring op raszuiverheid, waarbij tevens het streven naar rasverbetering kan worden gevoegd.
Een moeilijke opgave, met daaraan verbonden wel consequenties. Wij bemoeiden ons in eerste aanleg uitsluitend met Friese ronde jachten, waarbij de raszuiverheid van het ene schip wel beter naar voren kwam dan bij het andere, maar doorslaggevend voor al of niet opneming was dit niet.

Deze problemen kwamen eerst later, vooral na de oprichting van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten, toen een grote toename der in te schrijven schepen moest worden verwerkt. Reeds na de eerste reünie in 1953, gevolgd door de overdracht van het Statenjacht in mei 1954, begon de belangstelling te groeien niet alleen in Friesland, maar in geheel Nederland, ja zelfs buiten onze grenzen in Engeland en België. Het ging nu niet alleen meer om Friese Ronde jachten, maar ook andere scheepstypen vereisten meer aandacht: de tjalken, de Zuiderzee-visserschepen als botters, kwakken, blazers, bollen en Staverse jollen, de Zeeuwse schepen als hoogaarsen en hengsten, om maar enkele te noemen. 

De taak van de oorspronkelijke Commissie Stamboek moest uitbreiding ondergaan. Van een onderlinge, Friese, werd het een landelijke aangelegenheid, waarvoor het gewenst was een andere vorm te kiezen. Lang is onder de vrienden van het eerste uur gesproken over de vraag: hoe lossen we dit probleem op? 
Het vereiste een meer zelfstandige organisatie met eigen financiële middelen. Gedacht werd eerst aan een vereniging, maar daarvoor achtte men zelfs in 1955 de basis nog te smal. Het was uiteindelijk een klein clubje enthousiastelingen, dat met geringe middelen en opoffering van veel vrije tijd het werk verrichtte. Een landelijke vereniging zou nog meer organisatorisch werk meebrengen dan een Stichting. Om deze redenen is gekozen voor de Stichtingsvorm, waarbij statutair het arbeidsveld aanzienlijk werd verbreed en uitgebreid tot alle originele typen Nederlandse ronde en platbodem vaartuigen, die als plezierjacht worden gebruikt. Weliswaar werd de doelstelling van de Stichting Stamboek gericht op 'de bevordering van de belangstelling voor het Nederlandse ronde en platbodemjacht' doch in de taakomschrijving bleef de cultuurhistorische kern, ontleend aan die van de Commissie Stamboek, behouden. 
Het inzicht werd geboren, dat de Stamboekgedachte moest worden uitgebreid tot alle traditionele ronde en platbodemjachten van Nederlandse oorsprong en zo werd op 8 oktober 1955 in Amsterdam de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten opgericht door het Fries Scheepvaartmuseum, de Vereniging van Vrienden van het Zuiderzeemuseum, de KZV "Oostergoo" te Grouw, de KZV "Sneek", de KNZ&RV te Muiden en de KR&ZV "De Maas" te Rotterdam.
De Commissie Stamboek Friese Ronde Jachten, die overigens nimmer officieel ontbonden werd, ging op in het Stichtingsbestuur. Het Fries Scheepvaart Museum werd als 'stichtingsmoeder' als eerste der stichters in de statuten vermeld. Drs. H. Halbertsma vertegenwoordigt sinds 1955 het Fries Scheepvaart Museum in het stichtingsbestuur. 

Waterkampioen november 1955 nummer 963 - Oprichting Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten

De lezers kennen reeds lang het Stamboek van Friese ronde jachten, een instelling waarvoor wij herhaaldelijk plaats in onze kolommen hebben ingeruimd. Het is bijzonder verheugend, dat deze instelling met een vrij beperkte doelstelling, kon worden omgezet in de Stichting Stamboek Ronde en Platbodem jachten, die op 8 October 1955 in Amsterdam tot stand kwam. 

De onverwachte gevolgen van een ondoordacht idee

Het uitgebreide verhaal van de aanloop naar en oprichting van de SSRP staat beschreven in de eerste, in de jaren-80 door de SSRP uitgegeven Monografieën. Daarin staat uitgebreid de aanloop beschreven naar 'Op 8 oktober 1955 kwamen de vertegenwoordigers van de Stichters bijeen ten kantore van notaris A. van der Laan te Amsterdam, die zelf het Friese jacht 'De Oude Liefde' bezat. Toen werd de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten in het leven geroepen'.

Het eerste bestuur van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten

De drie leden van de Commissie Stamboek Friese Ronde Jachten maakten deel uit van het oprichtingsbestuur, dat bestond uit de heren:

• C.J.W. van Waning te Rotterdam, voorzitter
• Mr. Dr. T. Huitema te Wassenaar, secretaris-penningmeester
• F.G. Spits te Diemen, beheerder van het stamboek
• Drs. H. Halbertsma te Amersfoort, aangewezen door het Fries Scheepvaart Museum te Sneek
• H.G. van Slooten te Leeuwarden, aangewezen door de K.Z.V. 'Oostergoo'
• Ir. J. Loeff te Loosdrecht, aangewezen door de Kon. Ned. Roei en Zeilvereniging
• Mr. A. Blussé van Oud-Alblas te Rotterdam, aangewezen door de Kon. Roei- en Zeilvereniging 'De Maas'
• H. Voordewind te Amsterdam, aangewezen door de K.Z.V. 'Sneek'
• S.J. Bouma te Enkhuizen, aangewezen door de vereniging 'Vrienden van het Zuiderzeemuseum’.

Hiermede werd een tijdvak van vier jaren opbouw afgesloten.

Waterkampioen december 1955 nummer 964: Het Stamboek na de start in 1955 - werfboeken, schepenlijsten en nog wat

Zo'n stamboek voor jachten, dat zou een oneerbiedige geest bijna kunnen doen denken aan de inleiding van een goede grap, in de trant van: wat is de overeenkomst tussen een stamboekkoe en een rond jacht.... Maar welke antwoorden u hierop ook weet te vinden, een feit is in ieder geval, dat beide „ingeschreven" zijn, althans behoren te zijn. En daarom over die inschrijvingen allereerst een enkele opmerking.
Het Stamboek na de start in 1955: werfboeken, schepenlijsten en nog wat

De Stichtingsplaquette wordt geïntroduceerd in 1957

Waterkampioen augustus 1957 nr993:

De Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten heeft een bronzen plaquette laten vervaardigen, bestemd om aan te brengen in de in het Stamboek ingeschreven jachten. Elke plaquette wordt voorzien van het nummer waaronder het jacht in het Stamboek is ingeschreven. De doorsnede is 70 mm.

Waterkampioen half september 1960 nr1046: Oproep aan scheepsbouwkundig tekenaars

De Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten streeft er onder meer naar om van ieder type van de thans nog als jacht in gebruik zijnde ronde en platbodemschepen een schip te doen opmeten en in tekening te brengen, teneinde aldus de vorm en lijnen van deze scheepstypen vast te leggen. Er zijn reeds een aantal opmetingen verricht en tekeningen vervaardigd, terwijl verschillende andere opmetingen op het programma staan. Het blijkt uiterst moeilijk om tekenaars te vinden die bereid en in staat zijn de opmetingen te verrichten en daarna de betreffende schepen in tekening te brengen. Indien onder de lezers van De Waterkampioen tekenaars zijn, die aan deze werkzaamheden hun medewerking zouden willen verlenen, zou de Stichting het bijzonder op prijs stellen met hen hieromtrent nader overleg te plegen.
Zij die hiervoor belangstelling hebben worden verzocht zich in verbinding te stellen met het Secretariaat van de Stichting in Wassenaar. De redactie wil deze oproep gaarne warm ondersteunen. het documentatie-werk van het Stamboek is van grote waarde voor de geschiedenis van onze oud-vaderlandse scheepstypes. Het mag als een werk van grote culturele waarde worden aangemerkt, dat onze belangstelling verdient en medewerking van wie daartoe in staat is.

Brochure uit de beginjaren van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten

Na het lezen van de term "Stamboek", zal het u waarschijnlijk niet verbazen dat de bakermat van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten in Friesland ligt. Een op kennis gebaseerde keuring op "raszuiverheid" stond het bestuur van het Fries Scheepvaart Museum in 1952 echter niet direct voor ogen toen het besloot een Commissie Stamboek Friese jachten in te stellen. In dat Stamboek moesten "al die oud-Friese jachten worden opgenomen die door hun bouw en sierlijkheid als monument beschermd moeten worden ". Er werden gegevens verzameld over bouwer, bouwjaar, achtereenvolgende eigenaren van schepen en over wat voor de historie van het schip en de jachtbouw verder nog van belang kon zijn.
Die commissie kwam niet uit de lucht vallen. Zij werd gevormd door mensen die al bezig waren te speuren naar de herkomst van schepen. Dit speurwerk bracht steeds meer liefhebbers en eigenaren van oude jachten met elkaar in contact. Een artikel dat de commissie in 1952 in de Waterkampioen publiceerde, versnelde dit proces van onderling contact van liefhebbers van boeiers, Friese jachten en tjotters.
Het was niet alleen voor boeiers en tjotters noodzakelijk het speurwerk en het behoud te stimuleren maar evenzeer voor tjalken, botters, kwakken, blazers,- bollen, hengsten, Staverse jollen, Zeeuwse schouwen en andere, prachtige Nederlandse scheepstypen. Meer belangstelling wekken voor alle Nederlandse ronde- en platbodemjachten, kon misschien voorkomen dat er te veel verloren ging. De steun werd gezocht bij een aantal, op oude tradities bogende zeilverenigingen die tevens traditionele bindingen hadden aan het ronde en platbodemjacht.
De Koninklijke Zeilvereniging "Oostergoo" (1848), de Koninklijke Nederlandse Zeil- en Roeivereniging (1847), de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging "De Maas" (1851 ), de Koninklijke Zeilvereniging "Sneek" (1851), Het Fries Scheepvaart Museum en De vereniging van Vrienden van het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen. waren op 8 oktober 1955, te Amsterdam, de zes oprichters van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten.
Aan het Stamboek hebben vele vrienden, zoals de donateurs van de Stichting genoemd worden, in de loop der jaren bijgedragen met onschatbare documenten en ontelbare gegevens. De Stichting heeft regelmatig artikelen doen publiceren en sinds 1977 verschijnen jaarlijks de zogenaamde monografieën. Deze vormen de neerslag van het speurwerk in werfboeken, diverse archieven en van gesprekken met voormalige boeierknechten, havenmeesters en anderen die van oorsprong en levensloop van schepen konden verhalen.

In de loop der jaren zijn criteria ontwikkeld waaraan de schepen moeten voldoen die in het Stamboek opgenomen worden. Die criteria dienen eveneens het consolideren en handhaven van de oude scheepsnormen. Met het toenemende aantal schepen en het toenemende aantal typen in het Stamboek is een periodiek, zorgvuldig bezien van deze criteria noodzakelijk. Daarbij blijft het voor de Stichting een belangrijk uitgangspunt dat een zekere co-existentie van traditie en historie met de eisen, die door het gebruik als jacht in deze tijd worden gesteld, aanvaardbaar is èn gewenst. Wel houdt de Stichting vast aan de natuurlijke eindvorm van de ronde en platbodemjachten die werd bereikt toen het zeil werd vervangen door de motor.

's Zomers ontmoeten vele vrienden elkaar om ter gelegenheid van de reünie "in admiraalschap te varen", een wedstrijd te varen en gegevens uit te wisselen. Deze evenementen trekken aan de wal tegenwoordig veel belangstelling.
Het zal u, gezien de ontstaansgeschiedenis van de Stichting niet verbazen dat de traditie bestaat elke vijf jaar de zomerreünie in Friesland te houden.
's Winters ontmoet men elkaar op de winterreünie. Van deze gelegenheid wordt gebruik gemaakt om via een lezing, een kleine tentoonstelling of anderszins, een stukje cultuurgeschiedenis onder de aandacht te brengen.Men tracht hiermee het inzicht te verdiepen in de betekenis van, soms bepaalde, ronde- en platbodemjachten.
Het bestuur van de Stichting onderhoudt met behulp van vele vrienden het hele jaar door een reeks van contacten met organisaties en personen die voor het doel van de Stichting van belang zijn. Waar en wanneer maar mogelijk, werkt de Stichting samen met gelijkgezinden.

De Stichting wordt gedragen door een kring van ongeveer duizend vrienden. Zij geven jaarlijks een financiële bijdrage waaruit de diverse activiteiten worden bekostigd. Elke belangstellende die het doel van de Stichting met een jaarlijkse bijdrage wil steunen, is van harte welkom, ook wie geen eigenaar is van een schip dat in het stamboek is ingeschreven. Wie geniet niet van de oude Nederlandse jachten op het water, onder Hollandse luchten? Is dit stukje cultuurgoed niet waard zorgvuldig beheerd en levend gehouden te worden voor volgende generaties?
Wie vriend van de Stichting wordt, steunt vooral ook het toegankelijk maken van de geschiedenis van de oude Nederlandse vaartuigen. Het verzamelen van documenten en gegevens is één ding, maar publiceren een andere, vaak kostbare, taak van de Stichting.

De ontwikkeling van het Stamboek de eerste 35 jaar na de oprichting

Mr. Dr. T. Huitema, schrijver van het standaardwerk 'Ronde en Platbodemjachten', is vanaf het begin betrokken bij alle ontwikkelingen rond het oprichten en uitbouwen van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten. Het ideaal: Het bewaren van de scheepstypen in de meest zuivere vorm en in stand te houden en de kennis omtrent historie, bouw en vormgeving ervan te bewaren. Dat de tijden in de jaren 50 snel veranderden, werd al heel snel duidelijk bij de inrichting van het Stamboek. Naast de reeds jaren bestaande 'oude' schepen, werden er vele nieuwe schepen getekend en gebouwd. Vele aanvragen voor opname in het Stamboek volgden. In de Spiegel der Zeilvaart van december 1990 kijkt Huitema terug op een periode van meer dan 35 jaar ontwikkelingen in de ronde en platbodemwereld. Een ontwikkeling die zich na 1990 (soms in sneltreinvaart) heeft doorgezet.

Reunieën, Wedstrijden, Admiraalzeilen

Eén van de doelstellingen van de SSRP is het maken van propaganda voor de Ronde en Platbodem jachten door o.a. bevordering van en medewerking aan de organisatie van reünies, wedstrijden van en het admiraalzeilen met ronde en platbodem jachten. In 1953 werd door de Commissie Stamboek Friese Ronde Jachten met veel succes de eerste reünie georganiseerd in Grouw./p>

De verslagen van de evenementen vanaf de start van de SSRP vindt u hier

"Vriend" van de SSRP

Van af de oprichting werden de eigenaren van in het Stamboek ingeschreven jachten automatisch "Vriend" van de SSRP (tegenwoordig verplicht Donateur), evenals anderen, die de doelstelling wilden steunen. In 1988 is e.e.a. geformaliseerd door de oprichting van de VSRP.

Het Archief van de SSRP

Het fysieke archief van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten, inclusief al het gescande materiaal, is ondergebracht bij het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek. In de collectie van het museum zijn veel historische foto's, tekeningen, documenten en andere attributen opgenomen.

De Vlaggen van Stichting en Vrienden

In het Jaarverslag van 2008 staat het verhaal van de vlaggen van de Stichting, Vrienden en Jeugd van Derck Steenstra.