Grouw: Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo

Jubileumboek 175 jaar Oostergoo (2023)

Voorzitter Boele Staat schrijft in zijn voorwoord:
Waarde lezer,
Oostergoo is een verhaal dat nooit eindigt zolang de wind over Fryslân waait !
Zo klonken de hier gecombineerde titels van eerdere geschriften over de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo. “Sa is it en net oars”, het is zoals het is, want Oostergoo staat na 175 jaar voor in ons geheugen en in de toekomst gegrift. Voor u ligt het Jubileumboek Oostergoo ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo. Een buitengewoon lezenswaardig document over het ontstaan en de geschiedenis van Oostergoo, samengesteld door ons lid Gerard ten Cate. Zoals de auteur zelf zegt, “geschreven voor onze eigen leden maar de tekst is zodanig vormgegeven dat het ongestraft door derden gezien kan worden”.
Het staat wel vast dat reeds in de 17e eeuw in Fryslân onderlinge zeilwedstrijden zijn gehouden, “hardzeilen”! Vracht- en beurtschepen, terugkerend van de weekmarkten, gingen de latere recreant voor. De basis voor zeilen als wedstrijdsport was gelegd. In Sneek begon in 1814 een onafgebroken reeks van zeilwedstrijden op de woensdag na de eerste zaterdag in augustus, tot op de dag van vandaag Hardzeildag. Andere dorpen volgden.
Niet zonder reden werd dan ook in 1848 de eerste zeilvereniging in ons land, en dus de oudste, opgericht en met de wel klinkende naam Oostergoo. Een pure zeilvereniging want de oprichters moeten gedacht hebben dat men met goed roeien over het algemeen hard achteruit gaat. De Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo werd een feit. Niet meer uit te wissen en tot op de dag van vandaag gelardeerd met dierbare tradities.
Allengs kwam het behoud van het varend Friesch erfgoed op de voorgrond. Boeiers, Friese Jachten en Tjotters bleven dankzij de zorg dragende, soms nieuwe, eigenaren behouden en nieuwe exemplaren ondergingen een succesvolle tewaterlating. Met het fiere Statenjacht de Friso aan de kop van de vloot wordt tot op de dag van vandaag en in de toekomst blijk gegeven van het levendig bestaan van onze vereeniging. De vele tradities sieren dit bestaan. Zo mag vooral ook elk jaar weer blijken op onze jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Na de ontvangst wacht ons telken male weer een vruchtbare vergadering die ons voert naar een van de hoogtepunten van de dag, de gezamenlijke vaartocht, waarop tevreden wordt teruggekeken tot laat in de avond. 
Geen Oostergoo lid zal herinnering hebben aan dagen waarop de zon niet scheen en de wind niet prachtig doorstond, alsof de weergoden niet beter weten. Bollende zeilen, witte snorren voor de boeg, Heeren aan het roer en in touw, een ware lust voor het oog. Mooier wordt het niet, maar blijft het wel!
Een Vereeniging die een jubileumboek meer dan waard is met daarin opgetekend een kleurrijke geschiedenis en mooie anekdotes, een sieraad voor de boekenplank. Grote dank gaat uit naar ons lid Gerard ten Cate. 
Het boek komt t.z.t. ook digitaal beschikbaar op https://boekenplank.ssrp.nl. Het wedstrijdverslagenboek, dat begint in 1848 en doorloopt tot ver in de 20^e eeuw, is ter gelegenheid van dit jubileum ook gedigitaliseerd en t.z.t. beschikbaar op de Boekenplank.

Meer informatie over het boek kunt u vinden op de website van de KZV Oostergoo.

Video 175 jubileum Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo 1848-2023

Spiegel der Zeilvaart juni-juli 2023 nummer 5 - Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo een club met tradities

e Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereeniging mag weliswaar claimen de oudste zeilvereniging van Nederland te zijn, maar veel scheelt het niet met de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo; slechts een paar maanden. De KNZ&RV is van 16 december 1847, de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo werd vier maanden later opgericht, op 28 april 1848. De zeilverenigingen die in het midden van de negentiende eeuw (dus rond 185o) werden opgericht, ontstonden vooral in navolging van het enthousiasme waarmee Prins Hendrik de Zeevaarder in 1846 de Koninklijke Nederlandsche Yachtclub te Rotterdam begon. Het is verleidelijk om te denken dat deze verenigingen opgericht werden als zeil- verenigingen met als doel wedstrijden te zeilen. De waarheid is anders. In de oudste reglementen van deze verenigingen lees je in artikel i dat een hoger, bijna educatief, doel de reden voor de oprichting was. In artikel 2 kun je vervolgens lezen dat ten behoeve van dit doel jaarlijks zeilwedstrijden worden georganiseerd. In de eerste drie artikelen van de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo lezen we:
Artikel 1: Het doel der Zeilvereeniging Oostergoo is het bevorderen, aanmoedigen en ondersteunen van al wat van nut kan zijn voor de scheepvaart en het zeewezen en hetgeen daarmede in betrekking staat.
Artikel 2: Ter bevordering van dat doel: "wordt jaarlijks eene Hardzeilpartij gehouden": "is de Vereeniging als subcommissie van de Kweekschool voor Zeevaart te Leiden werkzaam, en verleent zij als zoodanig aan daarvoor geschikte jongelingen ondersteuning, ten einde voor de zeevaart te worden opgeleid".
Artikel 3: De vlag der Vereeniging bestaat uit de kleuren van het wapen van Oostergoo.
Prins Hendrik was een zoon van Koning Willem II en de broer van Koning Willem III. Hij werd als 10-jarige jongen geplaatst op de adelborstenopleiding van de Koninklijke Marine. Prins Hendrik was later begaan met alles wat betrekking had op de scheepvaart en het zeewezen en probeerde alles wat hiermee verband hield naar een hoger plan te tillen. Zelf bracht hij het tot Admiraal van de Koninklijke Marine, zij het op zijn sterfbed. Of het begrip netwerken in de negentiende eeuw al bestond weet ik niet, maar zeker rondom Prins Hendrik gebeurde dat wel. Duidelijk is dat de oprichters van Oostergoo (met name Jhr. mr. F.J.J. van Eysinga) Prins Hendrik kenden, ze stonden open voor elkaars gedachtengoed.

Van Waningprijs 2019 toegekend aan De Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo

Van Waningprijs 2019 is toegekend aan De Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo en werd in ontvangst genomen door haar trotse voorzitter Theo Velsink.
De Vereeniging heeft traditie hoog in haar vaandel staan. Op heel belangrijke momenten wijkt ze daar van af. Dit jaar is het Oostergoo weekend een week vervroegd. De reden: de verjaardag van het Statenjacht 'Friso'. In 1953 werd onder auspiciën van Oostergoo een reünie belegd van Friese Ronde Jachten. Bij die reünie keerde het Commissarisjacht 'Friso' voor het eerst sedert jaren weer naar Friesland terug. Oostergoo was daarna een van de drijvende krachten in de zogenoemde Boeiercommissie, die tot taak kreeg te trachten de 'Friso' weer naar Friesland terug te halen als Statenjacht. Dat werd zoals bekend een groot succes. De& boeier werd in 1954 overgedragen aan het College van Gedeputeerde Staten van Friesland, nu 65 jaar geleden. En de 'Friso' viert in 2019 haar 125-ste verjaardag. Dus vormt de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo op 24 mei 2019 het centrale middelpunt voor een groots festijn ter ere van de verjaardag en eigenaar van dit prachtige schip. In deze functies, acties en relaties, levert de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo een bijzondere en wezenlijke bijdrage aan de doelstellingen van het Stamboek en de promotie van de vloot van Ronde en Platbodemjachten. Daarvoor is het bestuur Oostergoo zeer erkentelijk en benadrukt op deze wijze de unieke verbintenis met het Stamboek.

Het 'Oostergoo weekend', traditioneel het eerste weekend van juni

Het eerste weekend van juni staat in Grouw bekend als het Oostergoo weekend. Dan wordt traditioneel de jaarvergadering gehouden. Voor die vergadering meert ook, naast ander Ronde en Platbodemjachten, een grote vloot 'oud' Fries hout, Boeiers, Friese jachten en Tjotters van de leden van de vereeniging, bij hotel Oostergoo aan. Na de vergadering wordt een ronde gevaren, meestal via Eernewoude, met uitsluitend de houten schepen. Halverwege wordt er een rustmoment ingelast voor het traditionele 'haringeten'.

Voor het eerst in haar bestaan is het Oostergoo-weekend in 2014 gestart op zaterdag 31 mei (dus niet in juni). Dit ontlokte voorzitter Velsink de opmerking dat juni in 2014 geen 30 maar 31 dagen. Dat is dus ook mogelijk in de Oostergoo traditie!
Zondags worden de traditionele wedstrijden voor de Ronde en Platbodemjachten, als onderdeel van de Friese Competitie (Grouw, Heeg en Oudega) gevaren.

De Geschiedenis van de Koninklijke Zeilvereniging 'Oostergoo' (Zeilvereniging met één "e")

Om veel van de geschiedenis van de watersport in Friesland in het algemeen en van de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo in het bijzonder te begrijpen is het raadzaam om het boekje 'De geschiedenis van de Koninklijke Zeilvereeniging 'Oostergoo' 1848-1973 aandachtig te lezen. Dan wordt het ook duidelijk hoe verweven de geschiedenis van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten is met die van de Koninklijke Zeilvereeniging 'Oostergoo'. Ten tijde van het 125-jarig bestaan van Oostergoo de heer H.G. van Slooten secretaris. Hij schrijft: 'Daarbij kwam aan de orde, dat het wel van belang zou zijn om eens vast te leggen, wat Oostergoo nu eigenlijk in al die jaren had betekend. U begrijpt, dat men in dit verband meteen met een schuin oog naar de secretaris keek, die niet alleen over het archief beschikte, maar daarnaast, door het jaarlijks samenstellen der verslagen, het beste op de hoogte was van de contemporaine geschiedenis.'Later is de heer van Slooten bij de oprichting van de SSRP toegetreden tot het bestuur namens Oostergoo.

Koninklijke Zeilvereniging 'Oostergoo' 1848-1973

Uit het jubileumboek citeren we hieronder een aantal bladzijden. Het verhaal in het boek is veel langer. Het is nooit in de handel geweest, maar heel soms kun je via een antiquariaat een goed exemplaar bemachtigen.

De geboorte van 'Oostergoo'

De man, die het initiatief nam, was Jhr. Mr. Frans Julius Johan van  Eysinga, geb. Wommels op Sminia State 31 dec. 1818 en toen als advocaat te Leeuwarden gevestigd. Hij was in 1842 te Leeuwarden gehuwd met Johanna Reinoudina van Boelens. Nu zult U zich misschien afvragen: 'Wat heeft dit er nu mee te maken?', maar dan moet U nu verder lezen. Van Eysinga was een groot man, die een briljante carrière maakte als politicus en jurist, culminerende in zijn voorzitterschap van de Eerste Kamer en raadsheer in het Friese Hof. De banden tussen de familie Van Eysinga, of zoals men in Friesland zegt: de Eysinga's, met het Koninklijk Huis zijn altijd zeer intensief geweest. Is het dan zo'n wonder, dat Prins Hendrik via hem zijn ideeën in Friesland gestalte trachtte te geven? Hij vond bij Jhr. Van Eysinga een willig voor, want zelf was deze een buitenman en een liefhebber van zeilen. Op zijn beurt benaderde hij de volgende heren: Jhr. Mr. Jan Minnema van Haersma de With, geb. Leeuwarden 25 sept. 1821 en toen grietman, later burgemeester van Oostdongeradeel en in 1847 gehuwd met Jacoba Coenradina van Boelens, een zuster van mevr. Van Eysinga en Mr. Cornelis Schelte Sixma baron van Heemstra, geb. Leeuwarden 7 aug. 1826, toen nog ambteloos burger, maar later burgemeester van Franeker en lid van Prov. Staten, die in 1852 zou huwen van Jkvr. Clara Tjallinga Aedonia van Eysinga, een zuster van Jhr. Frans. Deze drie jongemannen assumeerden zich de volgende drie leeftijdgenoten t. w. Mr. Johannes Jacobus Bolman, geb. Leeuwarden 2 mei 1820, secretaris van Kollumerland, wonende op Vaartzicht te Oudwoude, Daniel Hermannus Andreae, geb. Lemmer 13 oct. 1815, notaris te Kollum en Christiaan Houdijn Beekhuis, geb. Oenkerk 29 mrt. 1814, notaris te Buitenpost. Deze laatste drie behoorden typisch tot het 19e eeuwse Friese Patriciaat.

Eerste vergaderplaats

De waterherberg 'De Drie Gekroonde Baarzen' te Bergumerdam was 50 jaar lang de vergaderplaats van Oostergoo. Van Heemstra kwam van Fogelsangh State in Veenklooster, dan zal het U niet verwonderen, dat ze tot naam van de, door hen opgerichte zeilvereeniging, 'Oostergoo' kozen, zij woonden immers praktisch allen in dit deel van Friesland! En het zal U dan nog minder verwonderen, dat de plaats van samenkomst der leden dezer vereeniging Bergumerdam werd, daar dit punt bijzonder gunstig gelegen was om langs redelijke wegen per rijtuig te bereiken en vlak bij het mooie zeilwater het Bergumermeer! Men heeft zich dikwijls afgevraagd: waarom niet Grouw, de plaats die later zulk een belangrijke rol in het leven van onze vereeniging zou spelen? Maar men gelieve dan wel te bedenken, dat Grouw in die tijd bijzonder slecht over land te bereiken was, men moest zich bij Irnsumerzijl met een pont laten overzetten en de spoorverbinding eerst op 1 sept. 1868 tot stand kwam.

1848: Oprichtingsvergadering

Als oprichtingsdatum staat aangegeven 28 april 1848, maar reeds een dag eerder werd er een Hardzeilpartij bij Schuilenburg georganiseerd en wel in twee klassen nl. schepen van de 1e rang en van de 2de rang. Bij ontstentenis, wegens ziekte, van president Bolman, opent Jhr. Van Eysinga met 'eene gepaste aanspraak' de vergadering. Behalve de gebruikelijke zaken, die wij alIen zo goed kennen van de huidige vergaderingen, werd voorgesteld: 'of het van belang is voor 'Oostergoo' met de directie der hardzeilpartij te Sneek te beproeven samen te werken teneinde eene meer algemeene zeilvereeniging tot stand te brengen'. Met meerderheid van stemmen werd echter besloten voorlopig daartoe geen stappen te onder- nemen. En deze stappen zijn nooit genomen! Ook werd besloten geen prijzen te laten verroeien, maar wel enige prijsjes te laten 'verboomen'.

1868: Wedstrijden met in 1868 een definitieve verhuizing naar het wedstrijdwater bij Grouw

De eerste zeilwedstrijden werden bij Schuilenburg georganiseerd. In 1850 verhuisde men naar Grouw en vanaf 1857 werd een reeks van 12 wedstrijden bij Oudeschouw gezeild. Met de wedstrijd van 1868 werd de Oudeschouw-periode afgesloten, ondanks de goede relaties met kastelein Mebius en vangt een reeks van wedstrijden aan in Grouw, slechts in 1870 onderbroken door de Frans-Duitse Oorlog. Grouw bleek toch wel het beste wedstrijdwater te hebben.
Nam eerst een kastelein 'de directie', later soms 'liefhebbers van het zeilen', de eigenlijke uitvoering en leiding der wedstrijden berustte bij de keurmeesters. Deze bepaalden hoe er gevaren diende te worden, welke schepen in welke klassen geplaatst moesten worden en ook zij gaven de seinen van vertrek en aankomst. Zij ook beslisten in eerste instantie over kwesties, kortom zij regelden alles en werden daarvoor ook gehonoreerd. Als dan ook in 1901 tijdens de wedstrijd de keurmeester H. K. van der Veen gewond raakt door een schot uit een geweer en hij zich onder geneeskundige behandeling van Dr. A. Prins te Grouw moet stellen, besluit het bestuur een gedeelte van de gepresenteerde nota tot een bedrag van f. 10.- te vergoeden!

Maaltijden

Het lijkt ons hier de plaats nader op deze maaltijden in te gaan. Voor alle huidige leden, die alleen de periode 'Oostergoo' (het hotel! ) hebben meegemaakt, is dat duidelijk: paling en aardbeien met slagroom, het geheel al dan niet aangekleed met een voorafje en soep, al naar de tijdsomstandigheden, waarbij dan de dronk op het Koninklijk Huis, hetzij met champagne of Perlwijn geschiedde, ook afhankelijk van de situatie. Het moet tot eer van dit hotel gezegd worden, ook al was het moeilijk, denk aan de oorlog, de paling en de aardbeien kwamen op tafel. Maar hoe was het menu vroeger? Leest U met ons de brief, die secretaris Witteveen op 6 mei 1871 schrijft aan de kastelein Terpstra op Bergumerdam: 'Het Bestuur der Zeilvereeniging Oostergoo is voomemens de algemeene vergadering te houden te Uwent op Zaturdag den 27 Mei 1871. Het getal deelnemers aan het Diner kan niet worden opgegeven, maar de leden behooren U tijdig daarvan kennis te geven. Het diner moet bestaan uit: water en saus baars, ham, kalfsvleesch met groenten en aardappelen. Onder kennisgeving van het bovenstaande verzoek ik U mij per omgaande te berigten of Gij bedoelde vergadering kunt ontvangen op de wijze zooals boven is omschreven.' En leest U nu ook het antwoord van kastelein Terpstra: 'Wij kunnen de vergadering wel hebben, maar daar de visscherij den 1 juny open gaat, zal het zeer moeilijk zijn om baars te krijgen, maar ik zal alles aanwenden om baars te krijgen, maar als er geen mogelijkheid is mij niet ten kwade zal duiden want als het weer niet haastig verandert komt er de geheele zomer geen baars, maar ik hoop het zal spoedig veranderen. Later geen bericht ontvangende rekenen wij op 27 mei en ik zal mijn uiterste best doen om baars te krijgen'. En wat denkt U, dat de leden in 1871 gegeten hebben in 'De Drie Gekroonde Baarzen'?, baars natuurlijk, zowel water als saus baars, het zou eenvoudig niet anders gekund hebben, visseizoen open of gesloten! Ook later, toen de vergaderingen in Grouw werden gehouden, kwam er baars op tafel en als dan kastelein Van Stralen vraagt: 'als we soep opdienen, moeten er dan ook twee soorten baars zijn?' antwoordt de secretaris: 'Ik heb U gezegd, dat wij gewoonlijk twee soorten baars krijgen en daarvan wordt ook nu niet afgeweken'! Voelt U het, is dat Oostergoo stijl?

1899: Huidige vergaderplaats

Ook in de vergaderplaats kwam een verandering. Was men gedurende een halve eeuw steeds in Bergumerdam samengekomen, in 1899 begint de, tot heden doorlopende, traditie, om de jaarvergaderingen in Grouw te houden, en wel bij Dokter in het logement 'Oostergoo'. De eerste hospes was Feike Dokter, daarna opgevolgd door de legendarische Tjibbe Dokter, waarover nog steeds vele verhalen in omloop zijn en die zo tragisch in 1926 op de onbewaakte overweg bij Akkrum om het leven kwam. Nadat zijn weduwe de zaak nog enige jaren had voortgezet, kwam het, intussen tot hotel gepromoveerde logement in handen van de heer B. H. Braam, die hier de scepter heeft gezwaaid tot 1970, terwijl sedert dien de heer Slof de leiding heeft. Het was vooral de heer Braam, stammend uit een hoteliergeslacht, die het hotel gemaakt heeft tot wat het heden is. Hij trad daar op, als de door velen zo zeer gewaardeerde gastheer en de banden tussen hem en onze vereeniging waren dan ook altijd zeer nauw.

1908: 60-jarig bestaan

Het programma voor dit feest, dat op 11 en 12 juli 1908 werd gehouden, zag er bijzonder aantrekkelijk uit. Op zaterdag werd er met alle schepen een tocht ondernomen naar Leeuwarden. Daartoe kwam men om 12 uur samen bij de Kruiswaters, waar direct de 'erewijn' werd gepresenteerd, om vervolgens, door twee stoomboten gesleept, naar Leeuwarden te vertrekken, waar men ligplaats koos in de Willemskade. De schepen waren allemaal gepavoiseerd en ter geruststelling van de eigenaren werd er voor voldoende politietoezicht gezorgd. Leden en gas ten verenigden zich aan een diner in hotel 'De Doelen' (kosten per couvert f. 2,50 exclusief de wijn) waarna men naar de Prinsentuin ging, waar het gemeente- bestuur van Leeuwarden een concert aanbood en de tuin a giorno verlicht was. De volgende dag vertrok de hele vloot naar Grouw, waar de wedstrijd plaats vond en 's avonds de prijsuitreiking bij Dokter. Voorwaar een feestelijk programma.

1923: 'Oostergoo' wordt koninklijk

Het jaar 1923 naderde en het bestuur begon zich te beraden op welke wijze het 75 jarig bestaan zou warden gevierd. Dit nu was juist een kolfje naar de hand van de, zo dynamische, secretaris Buisman. Hij en voorzitter Halbertsma hebben pogingen in het werk gesteld om het predikaat 'Koninklijk' te verwerven en het is dan ook met grote voldoening, dat hij in zijn verslag vermeldt: 'Dat het Hare Majesteit de Koningin heeft behaagd onze vereeniging het praedicaat 'Koninklijke' te verleenen. En dat dit op prijs werd gesteld? Deze vraag is bij deze Vereeniging, die zoo dikwijls in nauw contact gedurende haar 75 jarig bestaan met het Koninklijk Huis had gestaan, wel geheel overbodig.' Oostergoo werd hiermede de eerste Koninklijke zeilvereeniging in het Noorden. Dit hield echter ook in, dat de vlag veranderd moest worden en toen beging het bestuur een grote fout! Men kende de vlag van de K.N.Z. en R.V., zijnde een Nederlandse vlag met in het wit een blauw veld met een gekroonde W, welnu redeneerde men: wij nemen ook een blauw veld en plaatsen daar ook een gekroonde W in, daarbij voorbijgaande aan het feit, dat de W een speciale onderscheiding voor 'De Koninklijke' was.
Voor men de fout kon herstellen, waren reeds talloze vlaggen, zowel geusjes als rechthoekige, gemaakt met W en kroon en wij denken, dat er onder onze oudere leden nog wel zullen zijn, die een dergelijk, misschien wat versleten, exemplaar ergens onder in hun vlaggenzak hebben! Het feest werd er echter niet minder Koninklijk om gevierd! In het dorp was het stampvol, de kermis had een druk bezoek en de leden, deze keer met hun dames, verenigden zich in hotel 'Oostergoo' aan een traditioneel diner, dat sedert de baars schaars geworden is, nu steeds bestaat uit paling en aardbeien met slagroom, voor deze gelegenheid nog aangekleed met enkele andere gangen.

Van dit jubileum is een film in de archieven te vinden. Een polygoon film van het 75-jarig jubileum van Oostergoo in 1923​. Het geeft een goede indruk wat voor volksfeest het was.

De ontwikkeling van de Vereeniging

Oostergoo is door de jaren heen een kleine vereeniging geweest en wenst dit ook te blijven. Had men in de 19e eeuw een periode met ruim 100 leden, nadien zakte dit aantal aanzienlijk, om na de 'crisis' in 1906 geleidelijk te stijgen tot 111 en in 1948 een 140 te bereiken. Nadien is men nog gestaag gegroeid tot ruim 200, maar naar de mening van het bestuur is dit ook wel voldoende. Bij onze vereeniging dient men elkaar te kennen!

1938: 90-jarig bestaan

De Waterkampioen schrijft in juli 1938:
Zooals reeds in het vorig nummer vermeld werd vierde de Kon. Zeilver. „Oostergoo" dit jaar haar 90-jarig bestaan met extra royaal opgezette wedstrijden te Grouw op 2 en 3 Juli j.l. Deze wedstrijden zijn, dank zij vooral het mooie weer op den Zondagmiddag, een groot succes geworden. Ze bewezen opnieuw den bloei, waarin de vereeniging zich mag verheugen. Er zijn in de afgeloopen 90 jaar ook tijden van inzinking geweest en het is vooral de tegenwoordige voorzitter, de heer R. Buisman, die vanaf het begin van zijn bestuurslidmaatschap, de vereeniging opwerkte en tot nieuw leven en nieuwere opvattingen voerde. Omtrent de oprichting van deze oude vereeniging, dateerend uit het mystieke grijs van oude tijden, moet nog veel materiaal bestaan, zoowel geschreven, als overgeleverd; het zou zeer zeker de moeite lonen dit eens op te zoeken en bij gedeelten te publiceeren.
„Ouden van dagen" in Grouw weten zich van vroeger nog te herinneren, dat deftige heeren in prachtige koetsen, met koetsiers en palfreniers, in grijze, groene en gele livrei, met lakhoeden en kokardes, in lange rijen te Grouw stopten voor het koffiehuis en logement „'s Lands Welvaren" om te vergaderen of de wedstrijd dat jaar in Grouw of elders gehouden zou worden. Vroeger hield men n.l. ook wel wedstrijden te Schuilenburg of Bergumerdam. In elk geval was het blijkbaar in die dagen in Grouw ook al gezellig, anders was men zeker te Leeuwarden bijeengekomen. Overigens bestaat de gewoonte om in Grouw te vergaderen nog, al arriveeren de heeren nu op eenvoudiger en minder opvallende wijze. Zelfs weten ze nu zeker, dat de wedstrijd in Grouw gehouden zal worden. Toch vergaderen de heeren. Er is dus blijkbaar meer te bespreken. En dat is nu juist waar we de Kon. Zeilvereeniging „Oostergoo" een klein pluimpje voor mogen geven; n.l. dat ze zoo stilletjes en ongemerkt altijd zal ingrijpen, daar waar zeil- en watersportbelangen op grove wijze geschaad dreigen te worden. En daarom eindigen wij met den wensch, dat de Koninklijke Zeilvereeniging „Oostergoo" leve, groeie en bloeie, tot heil van haar leden, en van de watersport in 't algemeen.
R. de V.

1948: Voorbeschouwing Eeuwfeest van de Koninklijke Zeilvereeniging „Oostergoo" in de Waterkampioen

De Nederlandse zeilsport wordt oud! Dat merk je als je zo eens in jaar-boekjes e.d. zit te snuffelen en dan tal van oprichtingsdata van zeilverenigingen tegenkomt, die tot de eerste helft van de vorige eeuw teruggaan. Ook Friesland - hoe kan het ook anders in zo'n „waterige" provincie - telt een aantal van die oude verenigingen, waarvan de Koninklijke Zeilvereeniging „Oostergoo" te Leeuwarden de alleroudste is. Die werd op 27 April 1848 opgericht en is de eerste tien kruisjes dus gepasseerd. Wij hebben naar aanleiding van dit eeuwfeest een praatje gemaakt met de tegenwoordige voorzitter van deze honderdjarige, de heer R. Buisman te Leeuwarden, die ons onder het genot van een kopje thee en een goede sigaar tal van aardige dingen uit de historie van zijn vereeniging vertelde. Ver vóór de vereeniging werd opgericht, werden in Friesland reeds admiraal-zeilpartijen en „hardzeilerijen" gehouden, meestal ter gelegenheid van het bezoek van vorstelijke personen of andere hoge autoriteiten.

1948: Verslag Eeuwfeest van de Koninklijke Zeilvereeniging „Oostergoo" in de Waterkampioen

De 100ste verjaardag van de Kon. Z.V. „Oostergoo" werd Zaterdag 3 en Zondag 4 Juli gevierd met jubileumwedstrijden te Grouw. De belangstelling, was zeer groot, ook uit de andere Friese zeilcentra. De Sneekers hadden zelfs een gezamenlijke tocht voor de motorboten georganiseerd en bij Grouw verzamelden al hun motor- en zeilschepen zich voor de Spoorbrug, vanwaar ze als één grote groep het feestende Grouw binnenvoeren. Het was een prachtig idee van het bestuur om bij dit eeuwfeest nog eens een stap in het verleden terug te doen door een wedstrijd te organiseren voor de prachtige oude Friese boeiers en jachten, waarvan helaas nog maar een beperkt aantal in de vaart is, voer de grote schouwen, vroeger een zeer gewild wedstrijdschip, thans finaal van de wedstrijdbanen verdwenen, Tjotters, eveneens een uitstervend Fries scheepstype en kleine schouwen die ook een moeilijke strijd om het bestaan te voeren hebben tegen de scherpe jachtjes, maar waarvan er gelukkig toch nog voldoende aanwezig zijn, de meeste in het dorp Oppenhuizen-Uitwellingerga bij Sneek, dat ook de snelste scheepjes telt. Om de wedstrijd zo echt mogelijk te maken, werd ook gestart, zoals dat vroeger geschiedde vóór de vliegende start z'n intrede deed, dus van op verschillende afstanden geplaatste bakens, wat op zichzelf, vooral voor de jongeren, al een attractie was. Hoewel deze ouderwetse schepen over 't gehele land verspreid zijn, was het bestuur er toch in geslaagd voor deze zeldzame gelegenheid een flink aantal bij elkaar te brengen. Zodat de klassen boeiers en jachten elk 4 deelnemers telden, terwijl er 11 tjotters, zeven grote en zeven kleine schouwen aan de start verschenen. Toen de boeiers vertrokken, was er nog niet veel wind, maar deze wakkerde steeds meer aan, zodat de grote schouwen al met een prachtige topskoelte konden zeilen. De boeier „Constanter" van H.B. Halbertsma te Grouw had weinig moeite met haar concurrenten.

Film van het 100-jarig bestaan met aankomst van Prins Bernhard

Voor geïnteresseerden en struiners op het internet, dit bezoek en dit jubileum zijn op film vastgelegd en bevindt zich in het Fries Audio-Visueel archief: Honderd jarig bestaan Kon. Zeil ver. Oostergoo.

1950: Mr. Chan uit Hongkong schenkt de Boedha, welke door de voorzitter wordt verheven tot bewaker van de dinertafel

In jan. 1949 overleed plotseling de secretaris, Mr. Frans Stoop, waardoor in de vergadering van juni van dat jaar deze vacature diende te worden vervuld. Het is voor schrijver dezes altijd nog een uitzonderlijke eer geweest, dat hij aIs 'jong broekje' door de raad der ouden werd geaccepteerd! De zeiltocht kon toen niet doorgaan. Met onregelmatige tussenpozen waren er gasten aan ons jaardiner. Zo was er in 1950 Mr. Chan uit Hongkong, die ons Boedha schonk, oorspronkelijk bestemd als wedstrijdprijs, maar door de 'westerse wijsheid' van de voorzitter verheven tot bewaker van onze dinertafel.

1952: Stamboekcommissie (met SSRP als gevolg ....)

In 1952 hield ons nieuwe lid 'Jumbo' van Waning een gloedvol betoog voor de herleving van de Ronde Jachten, waartoe het Friesch Scheepvaart Museum de z.g. Stamboekcommissie heeft ingesteld, teneinde de geschiedenis van deze schepen zoveel mogelijk vast te leggen. Hij vond bij ons een warme klankbodem, want door de jaren heen hebben leden van 'Oostergoo' het Ronde Jacht gekoesterd en het was dan ook geen wonder, dat in 1953 de eerste reunie van deze schepen te Grouw plaats vond. Op zaterdag 4 juli was het zover en lag een vloot van een veertig schepen aan de steigers van het Theehuis te Grouw gemeerd. Velen waren van verre gekomen, daartoe in staat gesteld door een sleep- boot van het Rotterdams Rijnvaart Bedrijf en op het Pikmeer herleefde de 19e eeuw door het in Admiraalschap zeilen van de verschillende eskaders onder leiding van' Admiraal' Van Waning, die te voren reeds een korte inleiding voor het scheepsvolk had gehouden. Het meer was geheel gereserveerd voor deze vloot, het weer werkte mee, de deelnemers waren enthousiast, de schepen werden in navolging van de prachtige staat waarin de Friese boeiers en jachten verkeerden, ijverig gepoetst, de belangstelling van pers en radio was groot, het publiek zeer geboeid.
Persoonlijk vonden wij het mooiste moment toen de gehele vloot uitvoer naar de Wijde Ee voor de gebruikelijke borrel, een Oostergoo traditie, welke niet kon worden overgeslagen, waarbij wij Z. E. Van Kleffens zagen met zijn bekende gleufhoed! Er was een erecomité met namen als Van Harinxma thoe Slooten, Linthorst Homan, Ernst Crone en tot slot een diner in hotel 'Oostergoo', waar de aanwezigen hebben genoten van de spirituele wijze waarop voorzitter Buisman deze tafel leidde. Een dag om nooit te vergeten, waarbij de deelnemers een masttop met scheerhout en wimpel, dus een 'tuigje' voor hun schepen ontvingen, waarmee Oostergoo een oude traditie in ere herstelde!

Boeiercommissie

Des zondags vonden de jaarlijkse wedstrijden plaats, waar deze keer ook klassen voor Ronde Jachten aan waren toegevoegd. Nog maar nauwelijks waren de laatste schoten uit de boordkanons en het 'Airtje van het Wilhelmus' verklonken, of ons bereikten geruchten, dat de grootste boeier van de reünie verkocht dreigde te word en naar Frankrijk. Het was Drs. H. Halbertsma uit Amersfoort, die hierop de aandacht vestigde en er tevens op aan- drong om pogingen te ondernemen om dit schip naar Friesland terug te brengen. Het schip waarom het hier ging, was de 'Jean Bart’ eigendom van de familie Van Mesdag te Weesp, maar in 1894 op de Jousterwerf gebouwd voor de familie Van Harinxma thoe Slooten en dat als 'Commissaris' jacht decennia door Friesland had gevaren.
In het bestuur van Oostergoo werd overleg gepleegd over de mogelijkheden, resulterende in een concordaat met de afd. Leeuwarden van de Ned. Maatschappij voor Nijverheid en Handel, uit welker beider besturen een 'Boeiercommissie' in het leven werd geroepen. Deze commissie werd voorgezeten door Roelof Buisman, terwijl verder namens Oostergoo zitting hadden Hidde Halbertsma en secretaris Van Slooten en voor 'Nijverheid' J. E. Benes en Mr. E. Foppes.
Deze commissie, maar in feite de voorzitter, zag kans in korte tijd een aanzienlijk bedrag aan bijdragen van bedrijven en particulieren in Friesland bijeen te brengen, waarbij wij de verleiding moeten weerstaan om nader over de wijze waarop dit geschiedde, uit te wijden. Zo kon al in oktober 1953 tot aankoop worden overgegaan en nooit zullen wij vergeten die mistige morgen in november toen de boeier, overgevaren uit Muiden, in Lemmer lag en enige leden der 'Boeiercommissie' aangevuld met sailingmaster dokter Van der Meer, aan boord stapten en als eerste handeling de vlag van de K.N.Z. en R.V. streken en de vlag van Oostergoo in top hesen, ten teken, dat het voor korte tijd ons bezit was geworden.

1954: De 'Friso' wordt overgedragen aan het Provinciaal bestuur

Die winter werd de 'Friso', zoals de boeier weer werd genoemd, geheel opgeknapt en van een nieuw tuig voorzien, waarna op 22 mei 1954 de feestelijke overdracht aan het Provinciaal Bestuur te Grouw plaats vond. Het was vooral ons commissielid Benes, die zich zeer intensief met de organisatie van deze feestelijkheden bemoeide, en waarbij zeker de aanwezigheid van drie mijnenvegers een hoogtepunt vormde. Na meer dan 150 jaar had Friesland weer een Statenjacht! Bij de vergadering in 1955 was de 'Friso' voor het eerst aanwezig en sedert dien heeft ze op geen zeilpartij ontbroken.

1973: Het 125-jarig bestaan

Toen in het voorjaar van 1972 het bestuur begon te beseffen, dat wij in het volgend jaar 125 jaar zouden bestaan, werden er plannen ontwikkeld om op waardige wijze dit jubileum te herdenken. Daarbij kwam aan de orde, dat het wel van belang zou zijn om eens vast te leggen, wat Oostergoo nu eigenlijk in al die jaren had betekend. U begrijpt, dat men in dit verband meteen met een schuin oog naar de secretaris keek, die niet alleen over het archief beschikte, maar daarnaast, door het jaarlijks samenstellen der verslagen, het beste op de hoogte was van de contemporaine geschiedenis. Na enige aarzeling werd toen besloten, dat hij daartoe een poging zou wagen. Wij kunnen U zeggen, dat dit een uitdaging is geweest, want hoe meer wij ons in de historie gingen verdiepen, des te meer begon een en ander te leven. Wij hebben getracht een zo levendig mogelijke reportage te brengen, waarbij wij dankbaar hulp ontvingen van leden en anderen.

Tenslotte is voor ons Oostergoo, nadat wij in 1949 de eer genoten, in de 'directie' te mogen komen, een spel, dat mits gespeeld volgens de regels, bijzonder fascinerend is.

Betrokkenheid bij reünies van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten

Vanaf haar oprichting in 1955 heeft de SSRP meerdere reünies in Grouw gehouden waarbij KZV Oostergoo mede-organisator was. Eén van de hoogtepunten was het 25-jarig bestaan van de SSRP. Dit feest staat uitgebreid beschreven in SSRP Monografiën nummer 13: 25 jaar Stamboek, een idee verwezenlijkt.
Daarna is dit feest nog een keer herhaald in 2005. Lees daarvoor het uitgebreide (beeld)verslag.

Inschrijven voor Wedstrijden en Uitslagen

I www.kzvoostergoo.nl

Wist u …

• dat in 1880 tijdens een wedstrijd de boeiers van de heren Beekhuis en Buma een aanvaring hadden en het schip van Mr. Beekhuis omsloeg?

• dat toen de prijs gewonnen werd door het erelid Van Eysinga, die deze echter niet accepteerde?

• dat Mr. Rorner met 'hardzeilen' is opgehouden, omdat hij geen kluiverstok aan boord had?

• dat tijdens het Engelse bezoek in 1888 Oostergoo een onderlinge wedstrijd voor de Sailing-canoe's uitschreef met als prijs een antiek met zilver gemonteerd spiegeltje, dat door Mr. Munro werd gewonnen?

• dat in 1889 Oostergoo zich tot de Tweede Kamer heeft gewend naar aanleiding van de plannen van de Waterleiding Maatschappij om de wateren rond Grouw aan te kopen en als prise d'eau te gebruiken, waardoor de watersport belemmerd zou worden?

• dat in 1893 Yke Wouda uit Sneek met de boeier 'Bever', die drie voet diep steekt, niet naar Grouw kan komen wegens de lage water- stand in de provincie?

• dat toen de 'heren van Oostergoo' nog per rijtuig met koetsier en palfenier in livrei naar de vergaderingen kwamen, de Grouwster jongens tegen Jhr. Van Boelens van Eysinga, een grote zware man met een knevel, riepen: 'Sjoch jongens, der hawwe we de circus- direkteur ek'?

• dat toen een al wat ouder lid, wonend in Grouw, nadat hij al een aantal dochters had, nog een zoon werd geboren, de leden hem een grote oranjekoek zonden met het volgende opschrift: 'Ook al is de Koopman al wat wittig, hij is en blijft nog jong en pittig. Op zijn huwelijkswerk zet hij u de kroon met een jongeboren zoon.'?

• dat commissaris Bokma regelmatig met zijn boeier 'Albatros' naar de Kaagweek ging en dat hij, door het schuiven van de balast, is omgeslagen?

• dat dokter Wytse van der Meer van arts, mondarts is geworden om meer vrije tijd voor het zeilen te hebben?

• dat dezelfde dokter Van der Meer, als het in de wedstrijd niet zo goed ging, steeds harder begon te fluiten?

• dat zijn zoon Sybrand zijn eerste lark kreeg, omdat hij tijdens een wedstrijd in de Tynje, na een heftige discussie met 'pa', of men al dan niet door de wind moest, van boord stapte en dokter daarom de volgende morgen met hem naar werf 'De Polle' stapte en tegen baas Willem zei: 'Die bliksemse jongen wil ik niet meer bij mij in het schip hebben, bouw maar een lark voor hem.'?

• dat Hidde Halbertsma zijn boeier 'Constanter' zo getrimd had, dat het schip met een pink te besturen was? Maar dan moest de bemanning wel heel hard werken en werd er voortdurend met de 'broodjes' gesjouwd!

• dat voorzitter Buisman op het 'Kraaiennest' het startgeweer hanterende, te vroeg schietende, tegen de keurmeester zeide, die hierover een opmerking maakte: 'Mar ze lizze der sa moai foar. '?

• dat als de vloot van Oostergoo, na de borrel-partij, Grouw naderde, het consigne van voorzitter Buisman luidde: 'Flessen in de banken, glazen van tafel, wij komen als heren weer aan de wal'.?

• dat Buisman bij het diner ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan, toen bij hoge uitzondering de dames aanwezig waren, zeide: 'dit bevalt ons zo goed, ik stel voor de dames bij het volgende 100 jarig feest weer uit te nodigen'?

• dat de vrouw van de secretaris, zelf ziek zijnde, tijdens dat feest, op aandringen van de bestuursleden, de helmstok hanteerde ... en de prijs won, waarop 'neef' Roelof Buisman uit Zwartsluis haar spontaan een reclame-boekje met naalden, waarop Buisman G.S., aanbood?

• dat deze zelfde 'neef' Buisman, eigenaar van het fraaie Friese jacht ‘Frisia', onze voorzitter benaderde om ook mee te kunnen betalen bij de aankoop van het Statenjacht in 1953, te horen kreeg: 'Nee, dat redden we wel in Friesland'?

• dat toen in de herfst van dat jaar vier leden van de z.g. Boeier-commissie het woonschip van Hidde Halbertsma in Grouw betraden, teneinde te spreken over de mogelijkheden gelden te verkrijgen voor de aankoop van het Statenjacht, Buisman zeide: 'Hidde, hoeveel flessen wijn heb je klaar staan'? Antwoord: 'Twee'. Waarop Buisman: 'Dat is twee te weinig, want er gebeuren vanavond grote dingen'? En die gebeurden ook!?

• dat de gelden voor de aankoop geadministreerd werden op de achterkant van een sigarendoos?

• en dat op de voorkant Lodewijk XVI stond met de guillotine, welke afbeelding voorzitter Buisman deed zeggen, als hij weer iemand gevonden had voor een bijdrage: 'Weer een onder de valbijI'?

• dat, toen notaris Ottema tijdens een jaarlijkse zeiltocht steeds voor bij de mast in de verte stond te turen, kapitein Piet Bokma vroeg: 'Zie je al land, Nanne'?

• dat, als zoon Coert Bokma tijdens een diner zegt: 'de boeier 'Albatros' gaat niet uit de familie', voorzitter Buisman opstaat, naar zijn neef Piet Bokma loopt en zegt: 'Piet, wat is dat prachtig; als je niet zo'n vette kop had (de heer Bokma was volkomen kaal) zou ik er een tuut op geven.'?

• dat Jelte Kornelis getooid met het bestuurslint meerdere malen op waardige wijze de vereeniging in Bergum heeft vertegenwoordigd?

• en dat de ontvangst op het 'directie-schip ' daar zeer 'vochtig' was?

• dat, toen Dr. O. Schreuder 25 jaar bestuurscandidaat was geweest, hij een kistje sigaren kreeg voor moed, beleid en trouw ..... ?

• dat de burgemeester van Sloten, toen onze vloot bij het 110 jarig bestaan, in zijn stad kwam, met een lap voor het oog liep, omdat hij oefenende met een oud kanon, waarmee de saluutschoten werden gegeven, een brandend stuk lont in zijn gezicht kreeg?

• dat enige leden, toen in Sloten, zo overmoedig werden, dat zij een nieuwe vereniging oprichtten, die de naam 'Westergoo' kreeg?

• maar, dat deze leden niets nieuws deden, hetgeen trouwens wel te verwachten was, want de zeilvereniging 'Westergoo' te Woudsend, had reeds in 1879 vriendschappelijke betrekkingen met ons?

• dat voorzitter Kingma Boltjes tijdens een diner, terwijl hij van plan was de tafel te sluiten en een ogenblik stilte in acht te nemen, tegen het lid Komelis, die meende dat hij het woord kreeg, zeide: 'Wij spreken nu met God en niet met Jelte Komelis.'?

• dat hospes B.H. Braam van hotel 'Oostergoo' ons bij zijn afscheid in 1970 een zilveren bokaal schonk met als zinspreuk daarop: 'De wijn is voor den mensch en voor de rapste geesten. Maar water uyt de beek ten dienste van de beesten ..... !'?

• dat Tjomme Kingma Boltjes een lange brief aan zijn mede-bestuursleden aldus beëindigde: 'het papier is vol, de fles is leeg, maar de gedachten zijn eindeloos'?

• dat die zelfde voorzitter, nadat hij moeizaam het budget voor het 125 jarig feest had opgesteld, de volgende ontboezeming slaakt: 'Wel vele zijn de verplichtingen eens bestuurders van Oostergoo! Doch welk een vreugde, die te vervullen. Gij ziet zo een vrolijke dag voor het volk op gemeene kosten ontstaan, en alle aanzienlijken in de regering'?

• dat het bestuur van Oostergoo geacht wordt alwetend te zijn en  onfeilbaar. ….?

  MAAR DAT WIST U REEDS!