2021 nummer 7: Top tien van de meest voorkomende scheepstypes in het Stamboek
Wat er allemaal ooit is vastgelegd ....Een van onze vaste vakantiebestemmingen is Schiermonnikoog. Droogvallen hoort dan tot één van de vaste activiteiten. Wij liggen er nu op de reede. Vanmiddag trokken er een paar stevige buien langs en op dit moment is de zon bezig rood onder te gaan. Voor ons ligt een moderne Lemmeraak “erg scheef”. Een botter is vlak voor de haveningang vastgelopen.
De Schepenlijsten
Dit keer wil ik u meenemen langs de top tien van de meest voorkomende types ronde en platbodemjachten in onze schepenlijst. Laatst vroeg ik Jan Eissens er naar en zo als altijd kreeg ik direct de wedervraag: “Welke lijst bedoel je, die van alle sinds 1955 vastgelegde schepen of die van de actieve?”, waarop mijn antwoord vanzelfsprekend was: “doe beide maar”. Ik had geen idee wat ik zou krijgen.
Natuurlijk kun je de vraag “Welke lijst?” aanscherpen door je te richten op een enkele categorie, maar hier wil ik de vraag breed en algemeen houden. Je komt dan al een aantal opvallende dingen tegen.
De eerste lijst die ik van Jan kreeg, was de lijst van alle in het Stamboek vastgelegde schepen op scheepstype 2021 “Categorie A-Z”. Per type zijn hier de respectievelijke aantallen terug te vinden. Het totaal aantal vastgelegde schepen per 1 januari 2021 is 2717.
De lijst wordt aangevoerd door een Amsterdamse aak. Hiervan is er slechts één opgenomen. Eigenlijk is het heel verrassend om te zien dat er van heel veel types slechts één schip in de schepenlijst is opgenomen. Ik vind dat ik deze enkelingen hier toch een plaats moet geven. Al zijn het er zoveel dat ik ze niet allemaal op kan noemen. Iets voor een volgende keer. 1x een Rietaak, 1x een Brabantse boot, 1x een Melkboot, 1x een Vlieger, 1x een Steekhengst, 1x een Lelieschouw en voorlopig als laatste 1x een Westlander. Daar zijn een paar echt oude schepen bij, maar ook een aantal vernieuwbouwde schepen en replica's
Wanneer je naar de lijst per scheepstype 2021 “Actief” kijkt, dan valt op dat het totale aantal schepen 915 is. Ongetwijfeld valt uw schip in deze groep.
De Top 10 van de aantallen vastgelegde en de "actieve" schepen begin 2021
| Vastgelegde schepen | aantal | Actieve schepen 01-01-2021 | aantal | |
| Lemmeraak | 485 | Lemmeraak | 239 | |
| Zeeschouw | 450 | Zeeschouw | 102 | |
| Tjalken | 245 | Tjotters | 69 | |
| Voll.h.bol | 146 | Voll.h.bol | 58 | |
| Open schouw | 142 | Tjalken | 57 | |
| Schokker | 141 | Fries jacht | 51 | |
| Grundel | 128 | Hoogaars | 46 | |
| Tjotter | 127 | Schokker | 46 | |
| Staverse jol | 105 | Boeier | 42 | |
| Hoogaars | 100 | Staverse jol | 38 |
Wat lezen we hier uit?
Uit de top 10 vastgelegde schepen (totaal) blijkt dat de Open Schouw en de Grundel hoog scoren. In de lijst actieve schepen komen ze niet meer voor. Sterker nog hun aantallen zijn wel erg klein geworden (Grundel 128 - 15) en de open schouw (142 - 24). Waar zijn al deze scheepjes gebleven?
Vervolgens blijkt dat het Friese jacht in de top 10 totaal niet voorkomt (72) , bij de actieve schepen (51) daarentegen juist weer wel. Op zich niet vreemd, want de eigenaren van deze schepen zijn heel erg “actief” betrokken. Zij organiseren zelfs Coronaproof wedstrijden. Ondertussen al twee jaar achter elkaar. Coronaproof betekent in dit geval echt Coronaproof.
Wat verder opvalt is, dat in de top 10 totaal in alle gevallen meer dan honderd schepen per type heeft. Bij de groep top 10 actieve schepen gaat het in de meeste gevallen om tientallen schepen.
In de lijst actieve schepen komt de Boeier voor met 42 schepen. In de lijst totaal staat de boeier met 87 schepen. Echter, hierbij moet een kanttekening geplaatst worden: Er zijn de nodige boeiers opgenomen in de categorie V(erdwenen). Dat zijn bekende schepen uit het verleden en de geschiedenissen van deze schepen hebben we grotendeels beschreven. We hebben ze nooit zelf zien varen, maar ze zijn als schip heel belangrijk geweest in de ontwikkeling van het scheepstype zoals we nu op het water zien varen.
Hoe kijkt u hier tegen aan?
Tenslotte is er binnen de Top 10 een Top 2. In de schepenlijst komt de Lemmeraak met 485 en 239 schepen het meeste voor. Gevolgd door de Zeeschouw met 450 en 102 schepen. Als je naar deze getallen kijkt zie je grote verschillen. Er verdwijnen in de loop der jaren natuurlijk schepen van het water, gezonken, gesloopt of in opslag (soms meer dan 20 jaar). Kleinere schepen zien we in een heel andere gedaante, verbouwd tot “sloep” zonder zwaarden en tuig. Wat er ook opvalt bij de vastgelegde schepen in het Stamboek is, dat er op dit moment veel schepen, die soms 30-40 jaar in eigendom zijn van één eigenaar, nu in een prachtige staat op de markt komen. Vele jaren goed verzorgd, betaalbaar en garant voor nog veel ouderwets vaarplezier. Helaas zijn er ook (nog) veel schepen waarvan we de geschiedenis niet meer bij (kunnen) houden, omdat de eigenaar geen relatie heeft met het Stamboek.
De cijfers laten een beeld zien van een sterk veranderende ronde en platbodemwereld. Dat zal ongetwijfeld te maken hebben met alle mogelijkheden, die er tegenwoordig zijn om de vrije tijd te besteden. Welke platbodemeigenaar heeft met de gezinsleden het schip nog steeds bovenaan de prioriteiten-lijst staan?
Hoe kijkt u hier tegen aan?
Alle vlugschriften "Behoud(t) het Goede" zijn in de SSRP-website verzameld in "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede" in onze verhalenbundel "Goed" Gebundeld.
Hierin bundelen we ons maandelijkse vlugschrift "Uit het Stamboek - Behou(d)t het Goede"; de verhaaltjes over maritieme zaken uit het dagelijks leven van Dirk Huizinga en onze Stamboekbijdrages in de Spiegel der Zeilvaart.