Afstandsbediening
30 april 2021
Vanaf 2017 worden in Friesland steeds meer provinciale bruggen van afstand bediend. In de wintermaanden vindt de ombouw plaats naar afstandsbediening (camera's en glasvezelkabel naar een centrale) en 's zomers merkt de watersport dat de brugwachter weliswaar fysiek niet meer zichtbaar is, maar dat de brug na aanmelding nog wel bediend wordt. Veel gemeenten laten (een deel van) hun bruggen ook op dit systeem aansluiten. Tegelijkertijd wordt een uniformering doorgevoerd. Geen bruggeld en dezelfde openingstijden zonder middagpauzes. De beroepsvaart heeft een eigen centrale brugregeling naast de afstandsbediening voor de watersport. Het verdwijnen van de folkloristische brugwachter met zijn klompje werd vooral door Duitse watersporters wel eens betreurd, maar zakelijk gezien was deze vorm van tolheffing natuurlijk achterhaald en is de afstandsbediening een logische ontwikkeling voor de moderne tijd. Op de foto zien we de brugbediening bij Galamadammen in het jaar 1961. Die brug is nu al jaren vervangen door een aquaduct en waar in die vaarroute nog wel een brug is, wordt die geopend na een digitaal contact met de centrale. Tot zover de technologische kant van de huidige brugbediening. Niet alles daarvan kan echter zonder meer als vooruitgang worden beschouwd. De teleurstelling over het verdwijnen van de folklore lijkt me niet het belangrijkste, maar de aanwezigheid van een brugwachter bij een brug betekende natuurlijk veel meer. De brug kreeg door de brugwachter een menselijk karakter.
Met de afstandsbediening is de brug vervallen tot een betonnen of stalen belemmering van de doorvaart zonder menselijk gezicht. Objectief gezien wordt de taak van de brugwachter bij afstandsbediening ook keurig uitgevoerd en dat ook nog eens tegen lagere kosten, maar menselijk gezien is er veel meer veranderd. De brugwachter was in de oude situatie een onderdeel van de omgeving die inspeelde op de plaatselijke situatie en daar ook zelf een rol in had die breder was dan de taak van brugwachter sec. Hij kende de scholieren die iedere dag heen en terug zijn brug passeerden, hij groette de passerende buschauffeurs en zag de watersporters meer of minder handig in de weer. Of hij maakte een praatje met de vissers bij 'zijn' brug. De brugwachter was daarbij de centrale figuur rond de brug die zorgde voor een sociaal karakter in alle verscheidenheid. Je had immers brugwachters in soorten, vriendelijke, onverschillige, meedenkende en asociale, net als de mensen die de brug passeerden? Maar steeds zorgden de brugwachters niet alleen voor de brugbediening, maar hadden ze ook aandacht voor wat er om en bij de brug gebeurde. Brugwachters deden dus veel meer dan alleen de brug bedienen. Zij maakten een verbinding tussen mens en brug, zij zorgden voor een veilige omgeving, zij fungeerden als aanspreekpunt voor passanten en autoriteiten. Tenminste zolang de brugwachter zelf deel was van de gemeenschap waar hij deze functie uitoefende. Zodra er gestuurd werd op kale functionaliteit en brugwachters dankzij de moderne mobiliteit ook flexibel inzetbaar waren bij bruggen ver van hun woonplaats, dan verdween die functionele betrokkenheid in brede zin en was er feitelijk een afstandsbediening door brugwachters-bij-de brug. Dan is een centrale bediening van bruggen op afstand een begrijpelijke stap. Dat er toch iets blijft wringen bij deze dienstverlening-op-afstand, laten de watersporters zien die bij het passeren van de brug niet meer de brugwachter groeten, maar de camera!
