Als een speer
18 november 2019
De lege klipper op de foto, met de kop boven water, doordat het gewicht van de scheepsmotor het schip achterover laat hangen, lijkt er als een speer vandoor te gaan. Dat is in zekere zin ook zo, maar wel alleen bij weinig wind op ruim water. Bij zijwind op een kanaal is alles anders. Moderne schepen hebben een boegschroef om de kop van het schip onder controle te houden, maar die helpt niet als je leeg vaart. Voor die tijd zag je ook binnenschepen met een doorgestoken roer onder het voorschip, waarbij het roer met een helmstok op het voordek bediend kon worden. Dat was een kwetsbare constructie, want dat roer loopt op ondiep water als eerste aan de grond. Maar het idee was zo gek nog niet. Een leeg schip kan bij een stevige zijwind immers niet gewoon rechtuit varen, want de kop waait weg. Die heeft geen steun in het water. In kanalen zie je lege binnenschepen daarom scheef door het water gaan. De schipper stuurt zo'n dertig graden tegen de wind in, de schijnbare koers, om in werkelijkheid rechtuit te kunnen varen. Schepen houden op het binnenwater de stuurboordswal, ze varen dus rechts.
Je hebt met zo'n schip te maken als die jou inhaalt. Hij gaat sneller, maar gebruikt de hele breedte van de rechter helft van het vaarwater, omdat hij er scheef doorheen gaat. Je ziet hem aankomen en je vraagt je af waar die schipper mee bezig is, maar door de zijwind kan hij niet anders. In de praktijk geeft dit gelukkig geen problemen. Zodra de schipper jou inhaalt, stuurt hij even 'normaal' om daarna zijn weg voort te zetten scheef door het kanaal. Schippers hebben vaak haast en varen ook als je dat beter niet kunt doen, maar er zakelijke belangen in het spel zijn. Ik lag eens bij Kornwerderzand bij harde westenwind, toen zo'n leeg binnenschip van de Waddenzee komend door de sluis wilde naar het IJsselmeer. De schipper voer zo hard hij kon scheef naar de sluiskolk toe om op het laatste moment bij te sturen, opdat het schip in de beschutting van de sluis tot stilstand kon komen. Helaas lukte de manoeuvre niet helemaal en knalde hij aan stuurboordszijde tegen de houten beschoeiing van de kade voor de sluis. Iedereen begreep dat dit kon gebeuren. De schipper meerde af in de sluis en keek naar de deuken in z'n schip, de sluismeester nam de schade aan de sluis op, de formaliteiten werden vlot afgehandeld en verder ging het weer. Als een speer.
