Avontuurlijk
31 januari 2021
Motorbootvaren kan je tegenwoordig 'wat saai' noemen, maar dat was tot voor kort anders. Tegenwoordig varen we met moderne, soepel lopende scheepsdiesels die ongelofelijk betrouwbaar zijn als je ze normaal onderhoudt. Dan is varen geen avontuur. Dat was in de vijftiger en zestiger jaren echt anders. In die jaren waren nieuwe jachten voor de meeste mensen te duur. Als je wilde varen, dan deed je bijvoorbeeld wat Gerhard Lambert (Gait L.) Berk (1927-2006) uit Kampen deed. Deze schrijver/filmer/filosoof werd bij de platbodemliefhebbers vooral bekend als schepper van 'het punterwezen'. Voordat hij zich echter profileerde als liefhebber van punters, had hij in 1959 een oude reddingsloep-met-kajuit gekocht om met zijn jonge gezin de woonplaats Amsterdam te kunnen ontvluchten. Op sloepen mocht je niet neerkijken, zo schreef Gait in zijn boek De Bertha, de A-Ford en de mannetjes (1961). 'Sloepen komen van gesloopte zeeschepen en zijn niet of nauwelijks gebruikt, ofwel ze zijn afgekeurd....voor storm op de oceaan.' (p.15) Nee, elegant vond ook Gait zijn sloep niet (zie de foto), maar wat zou dat. Zelf was hij ook niet elegant en toch voldeed hij aardig. Zijn Bertha was uitgerust met een A-Ford. Die automobielen werden gebouwd tussen 1927 en 1932. Motoren uit die auto's werden jaren later in schepen gebruikt. Die waren op dat moment dus al tientallen jaren oud. Maar, zo zei men, een A-Ford loopt altijd. En zo niet, dan kreeg je hem wel weer aan de praat.
In werkelijkheid bleek de A-Ford in de Bertha een zeer eigenzinnig wezen, dat met de allures van een schikgodin het verloop van hun eerste vakantie op het water bepaalde. Met vrouw en twee dochtertjes waagde Gait zich op de Amstel, nadat hij een dag geprutst had aan de motor en speciaal aan de carburateur om het Fordje aan de praat te krijgen. Hij liep en hoe. Vrolijk staken ze van wal, het water op. Maar plotseling werd het stil. Wat was dat? Ja, de motor was afgeslagen. Ze boomden de sloep naar de kant en Gait kon weer aan het prutsen met de motor. Van lieverlee bleven ze maar aan de kant liggen, het uitzicht was er best mooi. Door de problemen met de motor verliep de vakantie van het jonge gezin Berk heel anders dan ze zich had voorgesteld. Af en toe ging het goed. Vaak moest er weer 'geprutst' worden aan de motor, waarbij altijd op de kant wijsneuzen verschenen met ongevraagd goede raad. Gait werd er zenuwachtig van. Hij slaagde er achteraf wel in om een onderhoudend en geestig boek over zijn avonturen te schrijven. Een 'onbewimpeld verslag van een boottocht' volgens de ondertiteling. In die jaren was het bepaald niet ongewoon dat motorbootvaarders problemen hadden met hun scheepsmotor. Soms waren dat voormalige automotoren die aangepast waren, maar dan toch vaak problemen met de koeling kregen. Ook waren er klassieke scheepsmotoren ingebouwd zoals een Albin of een Solo. Mooi laag gebouwde benzinemotoren dankzij de zijkleppen, wat kon bij lage toerentallen. Maar ook die motoren waren, ondanks hun goede naam veel onderhoudsgevoeliger dan de moderne scheepsdiesels. Nee, motorbootvaren is niet per definitie saai. Het kan heel avontuurlijk zijn als de motor nukkig wordt en niemand weet waarom, wat vroeger vrij normaal was.
