Boerenscheepvaart
11 juli 2020
Bij scheepvaart denken we aan vrachtschepen voor kanalen, rivieren en zeeën. Of aan de visserij op het binnenwater, de kustwateren of de zee. Of zelfs aan jachten waarmee mensen voor hun plezier gaan varen. Pas in laatste instantie denken we bij scheepvaart aan boeren. Er was immers sprake van een verschil in identiteit tussen de zeelui die de ruimte zoeken en de landrotten die het liefst op een vaste stek verkeren. Dergelijke clichés zijn handig voor luie denkers. In werkelijkheid zijn mensen niet op die wijze in te delen. Dat boeren vastzitten aan hun land, dat is begrijpelijk als je besloten hebt van dat land te leven. Maar dat wil niet zeggen dat boeren niet kunnen varen. In het waterland hadden boeren schepen nodig om te kunnen boeren. Om hun vee naar de wei te brengen, om koeien te melken en de melk naar de boerderij te vervoeren, om het grasland te kunnen maaien en noem maar op. In het Lage Midden van Friesland staan de boerderijen aan het water. Vaak met een eigen opvaart verbonden met een bredere 'sloot' of een meer. Boeren zeilden met hun praam of schouw naar het land, want op het vlakke land wilde het waaien en met een zeiltje erbij gaat alles wat gemakkelijker.
Op de foto haalt een boer de melk op met de schouw. De foto is gemaakt door Andries Deinum (1918-1995) die in 1938 emigreerde naar Hollywood, maar in 1946 voor acht weken terug was in Workum. In die weken maakte hij met zijn Rolleiflex een serie foto's van het leven in de Zuidwesthoek. Het werden "de mooiste weken van mijn leven" zei hij later in terugblik. Nu, meer dan zeventig jaren later, zien wij zijn foto's van een boerenleven dat voor hem in 1946 de actualiteit was, maar voor ons wel eeuwen geleden lijkt. Die boerenscheepvaart is ook verleden tijd. Het boerenbedrijf is tegenwoordig heel anders georganiseerd. Melkbussen zijn iets van lang geleden en de boerderijen zijn tegenwoordig gewoon bereikbaar voor grote koelwagens die de melk op komen halen uit de koeltanks bij de boerderij. Op het moment dat we dit schrijven of fotograferen is dat het heden. Morgen kan het bij wijze van spreken weer anders zijn, want de toekomst maken we weliswaar zelf, maar is eigenlijk niet te voorspellen. Niet het nostalgisch terugblikken is daarom boeiend, maar het heden met al z'n problemen en ontwikkelingen, waar we zelf bij zijn. Het verleden herinnert ons aan de vergankelijkheid van alles, ook van het heden.
