Complotten?
14 augustus 2022
Onlangs meldde het KNMI in De Bilt dat de gemiddelde windsnelheid in Nederland afnam. Het waait bij ons tegenwoordig minder hard dan een halve eeuw geleden. Niet dat mij dat verbaasde, maar wat was de reden? Niet dat de vele windturbines zoveel energie uit de stromende lucht onttrekken, dat er minder windkracht overblijft. Nee, de reden moest gezocht worden in de wijze waarop ons land die afgelopen halve eeuw volgebouwd was. Uitbreidende steden, steeds grotere bedrijfsterreinen met grote distributiecentra, datacenters en hoge bedrijfsgebouwen, die om esthetische redenen aan het oog onttrokken moeten worden door er rijen bomen om heen te planten. Het aanleggen van bosjes en bomen op het platteland is ook om klimaatredenen gestimuleerd, zodat veel boeren een slecht stukje grond tegen betaling hebben beplant met een groep bomen. Dat platteland is ook veel minder plat geworden door de moderne wegenaanleg met ongelijkvloerse kruisingen. De viaducten rijzen hoog op uit het landschap en om de auto's te beschutten tegen windvlagen, is er op het talud van de viaducten, ja alweer, bos geplant. Wie met een zeilschip over het binnenwater vaart, mag soms een stukje zeilen, maar komt vaak stil te liggen in de luwtes en wordt door de drukte met sloepen, motorboten en grote huurschepen gedwongen om ook zelf de motor er maar bij te doen. Dat op het land de wind weg is, ervaar je direct als je van ruimer water als het IJsselmeer of de Waddenzee door de sluis het binnenwater opgaat. Je denkt wellicht, het is dezelfde wind als buiten de sluis, maar nee hoor. De wind is vrijwel verdwenen. Beleidsmakers houden ook niet van wind. Wind zorgt voor onrust en problemen. Beter is het de wind wat in te dammen. Dus zijn op de grote Friese meren de oevers beplant met wilgen en elzen om de wind wat tegen te houden en zijn er recreatie-eilanden aangelegd die er voor zorgen dat een grotere wateroppervlakte getemd werd en de wind geen vrij spel meer kan krijgen.
Ja, wellicht dat het probleem dat vrije spel is. Tegenwoordig wil de overheid alles zoveel mogelijk onder controle houden en dan voelt vrij spel ongemakkelijk. Kijk naar het onderwijs. Wat is daar nog vrij aan? De curricula zijn dichtgetimmerd met toetsbare leerdoelen en de inspecties controleren voortdurend of de leerkrachten zich in woord en daad houden aan de leerplannen. En dat, terwijl de school genoemd is naar de Griekse scholè, wat een 'vrije ruimte' moest zijn. Een vrijplaats om te ontdekken wie je bent en wat je kunt, samen met anderen. De school niet als opleidingsinstituut voor maatschappelijke taken, maar als persoonlijke, sociale en culturele ontdekkingsplaats. Waar je leert je te ontwikkelen. Ook die ruimte is dus al onder staatscuratele gesteld. Het waterland heeft zich lange tijd daaraan kunnen onttrekken, maar dat is verleden tijd. In de vijftiger en zestiger jaren waren er avonturiers die met een simpele zeilboot na wat oefening probeerden de oceaan over te steken. Tegenwoordig kom je met een zeilbootje de zeehaven niet eens meer uit. Zonder toestemming van havenautoriteiten kom je niet ver. Op het IJsselmeer wordt de ruimte jaar in jaar uit beperkter door de tomeloze uitbreiding van industriële activiteiten in dit natuurgebied, waar je niet bij in de buurt mag komen, als je dat al zou willen. Mocht je de pech hebben bij eb vast te lopen op de Waddenzee, dan ben je even later in overtreding, omdat je droogvalt op een plek waar dat verboden is. Zelfs de weersberichten gaan me tegenstaan. Altijd maar hogedruk. Ja, want onder hogedruk wordt alles vloeibaar, zeggen managers en politici. Vloeibaar, dus meegaand. En komt er dan eindelijk weer eens een lekker lagedrukgebied, dan noemen ze dat een depressie, zodat de opstandige mens van schrik weer in z'n schulp kruipt, want depressies moet je vermijden. Er is echter één geluk, namelijk dat mensen niet het eeuwige leven hebben. Nieuwe generaties staan op en beginnen optimistisch en vol verwachting met de wereld die ze aantreffen. Gewoon opnieuw als 'ewige Wiederkehr' van het optimistische leven. Wie heeft dat alles kunnen bedenken? Het lijkt wel een cynisch spel dat met ons gespeeld wordt.
