Dadatuig
1 december 2021
Nadat ik in 2017 een Stijlzeil ontworpen en beschilderd had voor het Drachtster skûtsje 'De Jonge Trijntje' in verband met het eeuwfeest van de kunstbeweging De Stijl van Theo van Doesburg (die in Drachten heeft gewerkt), werd mij in 2018 gevraagd een zeil te ontwerpen en te beschilderen voor het skûtsje 'Het Bruine Leven' dat deel zou nemen aan de turfrace voor pramen en skûtsjes, van Drachten naar Leeuwarden. Op dat zeil zou de tekst moeten staan die Harmen Wind maakte voor het carillon dat in 1989 in het centrum van Drachten is geplaatst, op de plaats waar voorheen de brug was over de in de zestiger jaren gedempte Drachtstervaart. Vanaf die plek heeft Drachten zich vanaf de 17e eeuw ontwikkeld dankzij de (turf)scheepvaart en de handel. De schrijver en dichter Harmen Wind ontwierp een tekst over de elementen aarde, vuur, water en lucht in het Fries en in het Nederlands. De dichtregels zijn aangebracht op de monumentale rondlopende draagbalken van het carillon. De Nederlandse versie aan de buitenkant, de Friese aan de binnenkant. In het Nederlands: "Uit aarde zijn wij geboren. Het vuur staken wij uit de grond. Het water droeg ons welvaart. Lucht legt ons een lied in de mond." Persoonlijk vind ik de Friese tekst muzikaler klinken. Ook het ritme van de woorden past beter, maar (lang) niet iedereen kan het Fries lezen, dus is het goed dat Wind ook een Nederlandse versie dichtte.
Deze twee beschilderde tuigen waren overigens niet de eerste. De Groningse actionpainter Gerriet Postma had reeds in 1994 de zeilen beschilderd van de Friese maatkast 'De Ideaal'. Uiteraard op zijn manier met veel rood in bonte bewegingen. De 'Ideaal' voer met dit tuig om aandacht te vragen voor een grote overzichtstentoonstelling van het werk van Postma in het Fries Museum. Hij beschilderde de vier zeilen van het charterschip, in totaal 260 m2, aan beide kanten. Hij werkte daarbij 'in het groot' en kon de verf met een bezem ruig over het tuig verspreiden. Dat was bij het Stijlzeil anders. Dat moest heel strak en nauwkeurig, met veel tape en rollers. Bij het Dadatuig moest ook met een kwastje worden gewerkt. Het Dadatuig is vanwege de tekst eenzijdig beschilderd. Het Stijlzeil tweezijdig, waarbij de lijnen aan weerszijden precies over elkaar moesten lopen. De zeilen van de 'Ideaal' kwamen uiteindelijk in het bezit van kunstverzamelaar Johan Meijering uit Groningen, die natuurlijk ook met dat enorme pak katoen in z'n maag kwam te zitten. De gemeente Groningen zag geen mogelijkheid een geschikte plaats voor dit kunstwerk vrij te maken, waarna Meijering de gemeente Leeuwarden benaderde. Gerriet Postma (1932 - 2009) kwam uit Twijzelerheide en had jaren in de Friese hoofdstad gewoond. Maar wat moet een gemeentebestuur met een kunstwerk op 260 m2 doek? Jaren later las ik, dat het tuig op een gemeentelijke zolder lag en iemand had gesuggereerd dat dit tuig eigenlijk gerestaureerd moest worden. Het was immers een kunstwerk. Het was cultureel erfgoed. Ik geloof niet dat daar iets van is gekomen. Niet alles hoeft immers voor de eeuwigheid bewaard te blijven. Vergankelijkheid heeft ook z'n charme.
