Gezichtsbedrog
5 maart 2019
In 1906 maakten drie Engelse jongemannen van goede komaf een romantische trektocht door Friesland met een in Stavoren gehuurde boeier. Zij waren hun drukke bestaan in Londen ontvlucht en wilden met een zeilschip rondzwerven als vagebonden, door een onbedorven, primitieve omgeving die zij dachten te vinden in Friesland. Hun belevenissen werden een jaar later gepubliceerd in het boek van een van de vagebonden: H. F. Tomalin, 'Three Vagabonds in Friesland' (1907). Friesland bekeken door de ogen van drie Engelse dandy's die vagebondje spelen. Zij willen de dorpen bezoeken om 'the simple, friendly people' te ontmoeten die volgens hun nog leven in een achtergebleven, maar daardoor onbedorven, natuurlijke omgeving. Ze verbazen zich over Nederland als miniatuurlandje met miniatuurhuisjes en miniatuurdorpjes, die er ongelofelijk netjes en proper uitzien. Wel prullerig klein, maar desondanks in hun ogen goed.
Zeilende op de Morra komt hen een andere boeier tegemoet, die ogenschijnlijk met grote snelheid door het water gaat. Dichterbij gekomen blijkt die snelheid volgens Tomalin gezichtsbedrog te zijn. De stompe kop van de boeier stuwt het water met veel gebruis voor zich uit. De spetterende boeggolf geeft ten onrechte de indruk van snelheid. Ook begrijpen ze niet waarom die schepen zo zwaar gebouwd zijn. Met die constatering hadden deze jongens wel wat gelijk. Zeilen met "it brûs foar de kop" ziet er indrukwekkend uit, maar die boeggolf is nergens goed voor en remt de snelheid. Op de foto (van Cees van der Meulen) zeilt de Commissaris van de Koningin van Friesland met het Friese Statenjacht 'Friso' op de Waddenzee. De brede kop van de boeier zorgt voor veel buiswater, waardoor ook de fok niet droog blijft en het voordek spiegelglad wordt. Dat neemt niet weg dat het een prachtig gezicht blijft deze boeier onder zulke omstandigheden te zien zeilen. De 'Friso' was op dat moment ongeveer tien jaren Statenjacht. Op dit moment ziet ze er nog beter uit dan toen, terwijl ze ruim vijftig jaren ouder is geworden. Het fraaie uiterlijk van dergelijke zeilende monumenten is eigenlijk ook een beetje gezichtsbedrog. De Friso wordt dit voorjaar 125 jaar, maar is in die jaren wel vele keren grondig gerestaureerd. Houten schepen van die leeftijd bestaan voor het grootste deel uit nieuw hout....
