Jaren vijftig
26 maart 2019
Een paar jaren na de oorlog was het echt gedaan met de zeilende vrachtvaart in Friesland. Normaal zochten de skûtsjeschippers aan het einde van de herfst een plek in de grachten van de steden om te overwinteren. Nu bleven ze daar gewoon liggen. Een woning aan de wal was er na de oorlog door het ernstige tekort aan woningen niet bij. De skûtsjes werden daarom wat ingericht voor permanente bewoning. Bijvoorbeeld door over een deel van het ruim een laag huisje te bouwen. De roef van zo'n scheepje is namelijk heel krap en het ruim is laag, minder dan anderhalve meter. Daar kan je alleen krom gebogen onder de luiken lopen. Bovendien is het er aardedonker bij gesloten luiken. Op de foto bewoonde skûtsjes aan de Westerkade en (aan de overkant) de Westersingel in Leeuwarden, zoals S. Andringa die in 1954 op de film vastlegde. Enkele decennia later was ook dat weer voorbij, maar dankzij die bewoning zijn veel fraaie vrachtscheepjes na de oorlog niet direct gesloopt en konden ze in de jaren zeventig gered worden van de ondergang door idealisten die deze schepen weer gingen opknappen. Vaak wordt er met enig dedain terug gekeken op die 'saaie, kleinburgerlijke jaren vijftig, waarin er niets gebeurde'.
De werkelijkheid was echter heel anders. De jaren vijftig waren jaren van wederopbouw, van de dreiging van een derde wereldoorlog, van de opbouw van de Koude Oorlog met het communisme, van de reële oorlogen in Korea en Indonesië. Dat alles in een tijd van algehele armoede en eenvoud bij de bevolking. De schippers in hun scheepjes zijn voor ons moderne mensen op dit moment eigenlijk voorbeeldig in hun energieverbruik. Alleen een vuurpotje in de roef waar een beetje hout en steenkool in werd verstookt als het al te koud werd. Dat was hun energie verbruik. En een beetje olie voor de petroleumtoestellen waarop gekookt werd. Meer niet. Het verzoek om dagelijks wat minder lang te douchen zou voor deze schippersfamilies onbegrijpelijke wartaal zijn. Zij waren immers niet aangesloten op het elektriciteitsnet en evenmin op de waterleiding.
