Langs dode steden
26 januari 2018
Dit schilderij van Jhr. J.E. van Heemskerk van Beest (1828-1894) beeldt niet zomaar een zeilende koftjalk uit. Van Heemskerk schilderde het schip waarmee hij zelf in 1873 samen met de kunsthistoricus M.H. Havard langs de oude steden van de Zuiderzee voer. Havard publiceerde in 1874 zijn reisverslag: La Hollande Pittoresque. Voyage aux villes mortes du Zuiderzée. Dat boekje werd in Nederland bekend vanwege zijn typering van 'dode steden' om de oude binnenzee. In 1874 moest de Zuiderzeevisserij nog tot bloei komen. Vanuit plaatsen als Durgerdam, Volendam, Enkhuizen en Urk werd wel op haring gevist, maar de grote ontwikkeling van de Zuiderzeevisserij kwam pas in de tachtiger jaren, toen het mogelijk werd op eenvoudige wijze met staand want veel geld te verdienen met de vangst van haring en ansjovis.
Havard zag dus inderdaad veel dode steden en zou overigens ook niet blij zijn geweest met de doordringende stank die decennia later deze steden iedere zomer kenmerkte vanwege de ansjovisverwerking bij de havens. In 2012 is het boek van Havard uitgebracht in Nederlandse vertaling bij Mastix Press. Vele liefhebbers blij, maar deze vertaling is oncontroleerbaar zonder origineel. Daarin beschrijft Havard bijvoorbeeld een geestige situatie hoe hij met zijn tjalk vertrekt uit Hindeloopen, op de pagina's 253 en 254. Die beschrijving is door de vertaler echter helemaal weggelaten....Gewoon vervangen door een enkele zin in eigen woorden. Dan denk je, hoeveel meer teksten zijn zo vrijmoedig vertaald? En waarom juist zo'n grappige en typerende beschrijving weggelaten.... Wellicht omdat de beschrijving door Havard ook als discriminerend kan worden uitgelegd, aangezien hij met enig dedain neerkijkt op het in zijn ogen primitieve gedrag van de 'inboorlingen' in dit havenstadje...?
