Ook zeldzaam
10 maart 2019
Zo'n Friese boerenschouw van bijna vijf meter is de afgelopen decennia vrijwel van het water verdwenen. Op de foto een boerenschouw op het Sneekermeer in 1909. Tot in de vijftiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel iedere boer in het Lage Midden zo'n schouwtje bij zijn 'pleats' als vervoersmiddel. Veel boerderijen waren over land niet of nauwelijks bereikbaar. Over water ging het vervoer veel sneller. De boer zeilde met zijn schouw naar het dorp voor de boodschappen en gebruikte een zeilpraam voor het boerenwerk. Veel handelaren voeren met hun koopwaar in een schouw langs de dorpen en de boerderijen. In al z'n eenvoud blijft de schouw een opmerkelijk scheepje. Mooi is ze niet en ook zeilende kent ze beperkingen, maar karakter kan je haar niet ontzeggen. Een schouw is eigenlijk opvallend smal, zeker voor een zeilboot, maar de bemanning zie je nooit aan de hoge kant overhangen om de schouw bij stevige wind overeind te houden. De zeilers zitten diep achter het hoge boord met de kattenrug. Op het boord zitten is niet de bedoeling. Een hoog boord is overigens wel een middel om bij een zeilscheepje de stabiliteit te verhogen.
Naast deze boerenschouw werden er ook lage melkschouwtjes gebouwd van ruim vier meter met een gewone zeeg en grote schouwen van zes meter met flink wat zeil, waarmee wedstrijden werden gezeild. In 1937 werd in Grouw een ijzeren schouwtje ontworpen als beperkte eenheidsklasse om wedstrijden mee te zeilen: de GWS-schouw (Grouster Water Sport). Die had (en heeft) een ijzeren romp van vijf meter lang voorzien van een houten zetboord. De GWS-schouw is slechts 1.45 meter breed en voorzien van een spriettuig van maximaal 11 m2 wat voor zo'n scheepje weer vrij veel is. Die schouwtjes worden tot op de dag van vandaag gekoesterd. vooral bij Grouw en omgeving. De traditionele eiken schouw van 4.75 meter is op het water echter een zeldzaamheid geworden. Te duur om te laten bouwen, te bewerkelijk om te onderhouden en te ouderwets in z'n zeileigenschappen om de jeugd aan te spreken.
