Rijnaken

De naam 'rijnaak' voor een vrachtschip op de Rijn is in brede kring gemeengoed geworden voor alles wat aan vrachtschepen op de Rijn vaart. In werkelijkheid wordt met die naam echter een sleepkast bedoeld die samen met andere rijnaken in een lange rij door een sleepboot werd voortgetrokken. Rijnaken hadden zelf geen motor. Ze waren voor de vaart volledig afhankelijk van sleepdiensten. Die waren er in de vorige eeuw dan ook volop. Tot ver in de jaren dertig waren dat vooral stoomsleepboten en daarna tot in de jaren vijftig ook sleepboten met een scheepsdiesel. Die scheepsdiesel werd tevens het einde van de klassieke rijnaak. Met de scheepsdiesel werd het mogelijk vrachtschepen te voorzien van een eigen voortstuwing, anders dan als zeilschip, zodat de schippers op economische wijze zelfstandig konden varen. Die overgang naar gemotoriseerde vrachtschepen op de Rijn betekende een enorme verandering in werk en leven bij de binnenvaart. Op de foto zien we van boven twee sleepkasten in de haven van Rotterdam omstreeks het jaar 1939. Het leven aan boord was zeer eenvoudig. Er was door het ontbreken van een scheepsmotor uiteraard geen elektriciteit aan boord. De schipper en zijn gezin leefden er in volstrekte stilte. Anders dan tegenwoordig aan boord was er geen permanente brom van een draaiende machine of generator. Uit zichzelf kan de schipper zijn sleepkast niet verkassen. Iedere rijnaak had daarom een vlet, sloep of Hollandse boot om roeiende mee aan de kant te kunnen komen als de aak ergens op stroom geankerd lag.