Spel versus actie
27 juni 2022
De eerste week van de astronomische zomer was voor mij een mooie gelegenheid om 'een solorondje' te zeilen. De eerste dag was de wind westnoordwest, daarna oost en vervolgens, na het passeren van een regenfront, zuidwest. Dus voer ik met m'n Staverse jol op de motor van Drachten naar Akkrum om van daar zeilend door te varen tot even voor Stavoren. De volgende dag met een matig oostenwindje bij Stavoren de sluis uit en buitenom naar It Soal, het vaarwater naar Workum, waar ik overnachtte in de Blazerhaven binnen de voormalige zeesluis. Na het passeren van het regenfront kon er weer gezeild worden tot aan Drachten. Van zuidwest naar noordoost Friesland. Voor de wind, helaas, want solozeilend voor de wind is lastig, zeker als de vaarwegen regelmatig kronkelen. De fok te loevert zetten lukt me niet alleen zeilend, dus zeil ik dan alleen op de fok. Is dat spannend? Nou nee, dat niet. Is het saai? Helemaal niet. Het vergt een bepaalde instelling, je moet überhaupt als je zeilt anders in het leven staan dan gebruikelijk is op land, ook anders dan varende op de motor en anders dan tijdens het gebruikelijke functioneren in werksituaties. De doelen die je wilt of moet bereiken krijgen een andere waarde. Je weg ernaar toe is ongewis geworden. Een zeiler functioneert in een onduidelijke situatie met tal van voortdurend veranderende factoren en variabelen. Die vaagheid en onzekerheid kan hij opheffen, door het tuig te strijken en de motor te starten. Dan vaar je gewoon naar de plaats van bestemming, van A naar B. Het gekke is, dat een zeiler dat liever niet doet. Dat is een doelgerichte actie die voor hem snel verveelt. Nee, hij verkeert liever in onzekerheid en moet daarbij heel geconcentreerd letten op allerlei signalen om hem heen, rimpelingen door de wind op het water, de richting van de wind, komt er een luwte door een groepje bomen langs de oever, is het water diep genoeg en hoe verloopt het vaarwater, blijft het bezeild of moet er gekruist worden en noem zo maar op.
En dan moet het feitelijke zeilen, het met een zeilboot inspelen op die natuurelementen, nog beginnen. Als je zeilt, geef je je eigenlijk over aan die natuurelementen. Niet passief, afwachtend, maar actief en geconcentreerd. Zeilen is een organisch proces van geven en nemen, een soort spel met de omringende krachten, dat uit zichzelf plezier geeft. Zeilers gaan met alle genoegen op een meer een paar keer heen en weer, louter omdat dat rak zo lekker zeilt, wat je een motorbootvaarder nooit ziet doen. Voor de tegenwoordig zo vaak wat gestresste mensen is zeilen onbedoeld ook heilzaam, een soort natuurlijke therapie, doordat ze noodzakelijk in een zeilboot moeten accepteren dat het blijkbaar moet gaan zoals het gaat. Je kunt wat meer of wat minder je best doen, maar uiteindelijk heb je het proces slechts gedeeltelijk in de hand. Zeilen is in die zin minder geschikt voor ongeduldige types die zo snel mogelijk hun persoonlijke doelen gerealiseerd zien. Die direct resultaten willen zien. Zeilen vergt veeleer een houding van gelatenheid, terwijl de zeiler ondertussen wel actief betrokken blijft. Overigens gaf die rustige terugtocht mij ook een heleboel voldoening die niet direct gerelateerd was aan het zeilen. Bij 'de oude venen' bij Goëngahuizen (zie foto) vloog een roerdomp statig, met kalme vleugelslag vlak voor de jol langs. Dat overkomt je als je in stilte zachtjes voortdrijft. Roerdompen zie je zelden, dus alleen daarom al was de dag weer goed.
