Varend gezonken
13 oktober 2019
In de zomer van 2016 onderschatte een schipper van een flink binnenschip de golfslag op het IJsselmeer. Bij de oversteek van Enkhuizen naar de Friese kust sloegen de golven dwars over het schip. Het was te gevaarlijk om de luiken tijdens die vaart te sluiten en dus voer de schipper door totdat het niet verder ging doordat het schip op de bodem van het meer vastliep. Op de vaarroute van de veerboot tussen Enkhuizen en Stavoren, zodat iedere dag velen het toch wat mistroostige beeld van een gezonken schip konden aanschouwen. Om de schade te beperken had 's Rijks Waterstaat een scherm om het schip gehangen waarmee olielekkage kon worden opgevangen. Op de foto is de grote boei te zien die aangeeft dat het wrak van die kant aan de oostkant gepasseerd moet worden. Aan de kant van de windturbines bij Urk die aan de horizon te zien zijn. Na de nodige procedurele afhandelingen is het schip gelicht en weer opgeknapt. Je denkt al gauw, had de schipper dit niet kunnen voorkomen? Het schip zonk immers niet plotseling, maar geleidelijk, al varende. Helaas is dat een misverstand. Op alle koersen zou de schipper bij hoge golfslag water over krijgen. Het schip was gedoemd te zinken, omdat er voortdurend water in het schip kon doordringen dat niet verwijderd kon worden.
De enige remedie was preventie. Het schip zou pas aan de oversteek moeten beginnen, nadat het potdicht was gemaakt, zodat er geen overkomend water in het ruim kon komen. Maar ja, heel vaak gaat een oversteek op het IJsselmeer prima zonder zoveel preventieve. De schipper is natuurlijk gewoon verrast door de omstandigheden op ruim water en vervolgens is het te laat. Dat overkomt ook met regelmaat de vele watersporters op het IJsselmeer en de Waddenzee. In verslagen van geslaagde reddingen vertellen zij hoe ze overvallen werden door slecht weer, maar iemand die zich goed voorbereidt, kan eigenlijk niet zo onverwacht door het weer verrast worden. In de vijftiger en zestiger jaren voer Ir. Jan Hooykaas met zijn zes meter lange tweemastertje de Zeeslang op dit water zonder ooit de hulp in te roepen van reddingsdiensten. Hij had zich structureel voorbereid op de slechtst mogelijke omstandigheden. In de kuip van zijn scheepje, een Thibautontwerp, lagen twee grote stokankers aan dikke Manilla-trossen klaar voor gebruik. Zo nodig bleef hij dagen achter anker op open water een storm uitrijden. 'Redders' cirkelden als aasgieren om hem heen om een centje te verdienen met rescue, maar hulp sloeg hij systematisch af. Ooit vertelde hij me van het belang om op open water steeds te rekenen met een achterdeurtje. Wat voor alternatief heb je als het op de voorgenomen koers niet lukt?
