Voordat het bos werd
28 februari 2019
Terschelling zoals wij dat Waddeneiland kennen, is van recente datum. Natuurlijk door het naoorlogse massatoerisme en de toegenomen welvaart, maar ook wat 'de natuur' betreft. Het eiland was ruim honderd jaar geleden met moeite bewoonbaar, vanwege de 'woeste gronden' die de leefbaarheid bedreigden. De binnenduinen waren nauwelijks begroeid en konden bij storm verstuiven, waardoor landbouwgronden onbruikbaar werden en zelfs boerderijen en dorpjes bedreigd werden. In 1910 dwong de rijksoverheid daarom de gemeente Terschelling het beheer van het duingebied over te dragen op Staatsbosbeheer. Om de gevaarlijke verstuivingen in de greep te krijgen, begon Staatsbosbeheer vanaf 1913 de duinen te beplanten met bos. Te beginnen bij de havenplaats West-Terschelling. Op de foto is het nog niet zover. De foto is gemaakt ter hoogte van de plek waar in 1918 de Zeevaartschool is verrezen.
De woning rechts was van het hoofd van de Boswachterij Terschelling. De man op de foto loopt over de Hoofdweg, een smal klinkerweggetje langs de zuidkant van het duingebied. De foto is iets geretoucheerd. In het midden is nog vaag een paal voor elektriciteitsdraden te zien die de fotograaf er blijkbaar niet bij wilde hebben. (De Brandaris was in 1907 de eerste vuurtoren van Nederland met elektrisch licht. Die elektriciteit werd lokaal opgewekt met dynamo's, aangedreven door een stoommachine.) Met dat de Staat het beheer over het duinengebied overnam, kwam er ook een einde aan 'het recht van overal', op grond waarvan de eilanders in het najaar en de winter 'overal' hun vee los door de duinen lieten lopen. Het huidige 'Oeral', het 'straat'theater in begin juni op Terschelling, is daar naar genoemd. In de dertiger jaren werd aan de oostkant van het eiland een stuifdijk aangelegd, van het begin van de Boschplaat tot aan het Amelandergat. Die duinenrij ervaren wij als 'puur natuur', maar niets is minder waar. Dankzij dit stuifduin werd de Boschplaat vast verbonden met het eiland bij Oosterend. In onze tijd weten we eigenlijk niet meer van de gevaren van de 'woeste grond', want die is in Nederland overal onder controle gebracht, gecultiveerd. Om die reden kan je geboeid kijken naar oude foto's als hier boven, waar mensen door 'natuur' lopen die voor hun wel bedreigend kan zijn. Je kunt pas 'houden van de natuur' als die geen bedreiging is voor jouw bestaan. Natuurvrienden zijn daarom van recente datum.
