Welvaart door de vaart
23 augustus 2019
In 1641 liet de Haagse koopman Passchier Bolleman de Drachtster Compagnonsvaart graven om via de vaart de turf ten oosten van het dorpje Drachten te kunnen winnen. Die vervening was een succes, maar dat niet alleen. Veenarbeiders trokken voor het werk naar Drachten en langs de vaart ontstond handel en bedrijvigheid. Er werden scheepswerven opgericht, kalkovens, leerlooierijen, diverse tabaksfabriekjes, touwslagerijen, oliemolens, houtzaagmolens, beurtdiensten voor het vervoer van goederen, vee en mensen, en natuurlijk vestigden middenstanders met hun winkels zich in Drachten. De notabelen volgden. Kortom, dankzij de vaart werd het arme en nietige Drachten welvarend. Welvarend? Jawel, vergeleken met vroegere tijden. Op de foto zien we hoe de vaart vanuit het westen Drachten bereikt langs het Moleneind. Links met uitbouw de woning van dokter Bleeker. Ongeveer in het jaar 1880. Het bijzondere aan welvaart is de tijdgebondenheid.
Mensen die op dit moment moeten rondkomen van een minimuminkomen, die dus ongeveer op de armoedegrens leven, hebben het ondertussen wel beter dan de notabelen uit de 19e eeuw. Ze zijn gezonder, leven gemiddeld langer, kunnen gevarieerder en gezonder eten, hebben verwarmde woningen met moderne hygiëne, beschikken over communicatiemiddelen, kunnen zonder probleem op reis. Alles in hun leven is eigenlijk onvergelijkbaar gemakkelijker en beter dan bij de gegoede burgerij in de 19e eeuw. De leefomstandigheden van de arme mensen in de 19e eeuw kunnen we ons zelfs nauwelijks meer voorstellen, terwijl die armoede wel normaal was voor veruit de meeste mensen in Nederland. Een vergelijk met rijke mensen van dit moment hoeven we niet eens proberen te maken. Er is geen vergelijk, behalve de factor geluk in een mensenleven. Die factor hebben we niet in de hand en openbaart zich op schijnbaar toevallige wijze. De arme mensen op de foto hoefden zich niet per definitie ongelukkig te voelen. Iedereen in Drachten was arm, behalve die paar gezinnen uit de hogere klasse en enkele succesvolle ondernemers. Voor de gewone mensen was er geen vergelijk, geen alternatief, zij leefden dus hun leven aan de vaart. De vaart die immers welvaart had gebracht.
