Zeilend door de oorlog
11 maart 2020
De vijf jaren dat de Tweede Wereldoorlog voor Nederland duurde, waren natuurlijk niet vijf jaren van strijd en oorlogsgeweld. Al heel spoedig ging het leven onder de Duitse bezetting weer z'n gangetje, hoewel de bezetting geleidelijk aan grimmiger werd en het (over)leven moeilijker. De watersporters konden echter gewoon het water op, maar er was een beperking. De Duitse bezetters hadden het overnachten in de open lucht verboden. Er mocht niet overnacht worden in een tent of in een boot. Overnachten bij een boer, op de hooizolder, mocht wel. De ANWB stimuleerde daarom dat er langs het water slaapplaatsen waren voor watersporters. Kampeerboerderijen, maar ook slaapgelegenheden in de schuur bij een sluiswachter en op de zolder van de werkplaats van een jachtwerf. Overal langs het water werden bordjes geplaatst: kampeerboerderij, logies enzovoort. En natuurlijk waren er de historische waterherbergen die in die jaren veel klandizie kregen.
Op de foto een Friese schouw met de kop in het riet, waar twee zeilers 'piepers jassen' voor het avondmaal. De foto is gemaakt in 1944 door Cobie Douma, een lerares uit Winschoten, geboren in Smallingerland in 1914, die als meisje al fotografeerde en dat ook tijdens de oorlog bleef doen. Ze raakte betrokken bij het verzet en maakte gedurende de oorlogsjaren zoveel foto's, dat er een interessant chronologisch beeld ontstond dat na haar overlijden in 2001 bewaard wordt bij het Nationaal Fotomuseum. Naast de oorlogsbeelden maakte zij ook foto's van haar vakanties op het water tijdens de oorlog. Haar ouders hadden een arkje bij Grouw, de 'Wetterwille', waar zij met vrienden en vriendinnen kon overnachten, zodat het mogelijk was vanuit Grouw dagtochten te maken met twee zestienkwadraats en een Friese schouw. Pleziervaren met motorjachten was gedurende de oorlog al spoedig wegens het brandstoftekort vrijwel onmogelijk, maar de wind was (en is) een gratis energiebron. De charme van dergelijke zeiltochten lag zeker ook in het gevoel van onafhankelijkheid op een zeilboot. Nog steeds zijn er watersporters die het liefste gaan waar de wind hen brengt, zwervend over het water om 's avonds een rustige aanlegplek te zoeken, te genieten van de stilte en de duisternis, buiten de drukte van steden, met boven zich bij onbewolkte nachten die overweldigende sterrenhemel. Hoewel..... de tijden veranderen. Moderne jachten hebben zoveel technische voorzieningen aan boord, dat zij afhankelijk zijn van een aansluiting op het elektriciteitsnet. Deze moderne schippers zoeken op het water niet de stilte, maar juist de drukke jachthavens met veel voorzieningen om het comfortabel te hebben aan boord. Die overweging telde nog niet tijdens de oorlogsjaren. Toen gaf de boot de zeilers vooral de mogelijkheid de vrijheid te ervaren op het water en werden de wat primitieve omstandigheden aan boord helemaal niet bezwaarlijk gevonden. In tegendeel.
