Nautilus

In 1900 was Mathenesse von Bernuth blijkbaar eigenaar van de Nautilus. Maar al snel wilde hij iets groters. In september 1902 vroeg hij offerte aan bij Bernhard, voor een jacht als de Nautilus dat "3 tot vier meter langer en 1 meter breder is". In een schutblad (december 1902) is sprake van een "prijsopgaaf en gegevens".

Werner Huybrechts, archief S.R.N.A., schrijft ons:
Eigenaar 1908 was Johann Mathias von Bernuth voorzitter van de S.R.N.A. (huidige koninklijke Antwerpse Watersport Vereniging SRNA vzw). In 1913 was de eigenaar J. Lenssens tevens lid van de S.R.N.A.

Naar aanleiding van het artikel (over de Boeier 'Ludana') van de heer Spits in no. 961 wil ik niet nalaten om enkele aanvullende gegevens te verstrekken.
..... Van de heer H. Bernard, kleinzoon van de bouwer vernam ik, dat er nog een boeier van dezelfde werf in Engeland is en wel onder de naam Aglaia (ex Bridge). Dit schip is in 1892 geheel van ijzer gebouwd voor rekening van de heer G. Schutte Jr. te Amsterdam onder de naam 'Nautilus'. Het heeft in 1950 Amsterdam bezocht en was toen eigendom van Major T. R. Wells te Rochester (Kent), die bij die gelegenheid de heer Bernard opzocht om nadere gegevens te verkrijgen....
Zutphen, januari 1956. S.C. Dierdorp. 

'Willem van Oranje' geregistreerd als Boeieraak in de Schepenlijst met nummer 9186.

Het bouwjaar, de werf en de lengte van de boeieraak 'Willem van Oranje' komen overeen met de 'Nautilus'. Maar een andere bron meldt dat de Nautilus in de 30er jaren naar Engeland ging, en dus niet naar Parijs. Maar die twee verhuizingen sluiten elkaar ook weer niet 100% uit. Ik vind het moeilijk om hierover bij zo weinig betrouwbare informatie iets zinnigs te trekken. In die tijd was er aan de Lijnbaansgracht een flinke productie. Er was een aantal hellingen en werden tegelijk ook o.a. vaartuigen voor het loodswezen gebouwd, meer dan we nu kennen. Dit kan zo'n beroepsschip zijn. Er is van de werf geen goede bouwlijst. Ik ken alleen een na 1900 opgemaakte lijst, volgens mij een inventaris ("schepenlijst") van jachtontwerpen, die niet zo veel zegt.

Over de boeier 'Willem van Oranje'. Nu volgens mij was deze van ijzer en geheel wit geschilderd. Verder was er geen opbouw maar alleen dek met zo ver ik weet, alleen een of meerdere koekkoeks. In de begin jaren zeventig stond ik er bij toen het schip vol gehangen met banden naar Parijs werd verkocht door de familie Jansen uit Nijmegen. Dit vertrek wat ik toen zag gebeuren, was bij de jachthaven de Batavier in Niftrik.

Op 2 september 2020 reageert Jaap Bernhard

Kreeg zonet deze foto van de tewaterlating van een grote, zo te zien stalen boeier(-aak) bij de werf Het Jacht van NA Bernhard aan de Lijnbaansgracht in Amsterdam. Werf is herkenbaar aan o.a. de twee topgeveltjes op de achtergrond. Gezien de kleding schat ik de datum begin/ eerste kwart 20 eeuw. Dat woonhuis links staat op voormalig werfterrein. Dat zal er dus pas na de gloriejaren van de werf zijn gebouwd (na 1900?). De werf werd in 1931 gesloten. Ik weet iets van de boeiers van Bernhard, maar deze is voor mij nieuw. Het zou in theorie om de mysterieuze 15 meter lange 'Willem van Oranje' kunnen gaan. Die drijft blijkbaar misschien nog ergens rond. Maar dat is speculatief. Het bouwjaar in de Schepenlijst is ook 1893. Gezien de feestelijke oploop lijkt het me geen renovatie maar nieuwbouw.

Ik was een tijdje geleden aan het kijken wat er allemaal aan Hollands erfgoed te koop ligt in Engeland, uit nieuwsgierigheid. Ik had ooit wel eens de boeier Nautilus voorbij zien komen op de website van het stamboek. Toen ik het schip op de verkoop website zag moest ik er gelijk aan denken en met de patrijspoorten in het boeisel vrij snel te herkennen (registratie in de Schepenlijst 9251). Het schip ziet er nog redelijk origineel uit op de foto's. Misschien is het leuk om de foto's toe te voegen.

https://riverhomes.co.uk/property/cadogan-pier-chelsea-sw3/

Ik checkte Delpher op de 'Nautilus'. 
De stapelloop was in juni 1893 op scherpswerf Het Jacht van N.A. Bernhard aan de Lijnbaansgracht in Amsterdam. Er is een beschrijving van de blijde gebeurtenis in De Nederlandse Sport met veel lof voor het ontwerp en de werf.
Het verslag In De Nederlandse sport van 10 juni uit Delpher.

De tewaterlating moet rond 1 juni zijn geweest. In een voorafgaand artikel wordt de rol van Schutte als ontwerper genoemd.

De boot was toen blinkend wit geschilderd, dat klopt met de foto die nu (nog of weer?) in de boot hangt. Die foto kunnen we nu wel op scheepsnaam zetten. Opdrachtgever was G. Schutte jr, eerder eigenaar van een bekende snelle centerboard met dezelfde naam. Schutte maakte zelf de tekeningen voor de 'Nautilus'. Hij maakte ook het halfmodel dat in het Amsterdams scheepvaartmuseum hangt. De Nautilus verscheen in 1893 in Sneek, maar nam daar niet deel aan de wedstrijden. De boot viel daar op door zijn "sterke bouw en gerieflijke inrichting". Er was onder meer een marmeren schouw. Eerder was de boot te zien op het IJ in Amsterdam. In De Nederlandse Sport werd het toen weinig complimenteus een zwaar schip genoemd dat langzaam bewoog. Waarschijnlijk was het jacht meer in zijn element op ruimer water. Wezenlijk anders dus dan de kleinere houten boeiers. In wedstrijduitslagen kom ik de 'Nautilus' niet tegen hoewel er in het eerste jaar werd ingeschreven voor een wedstrijd op de Braassem. 
Al in 1894 werd de 'Nautilus' in overgeschilderd in een "donkere houtkleur" "waardoor de zeilen beter uitkwamen". Dat klopt met de foto onder zeil die ook in de boot hangt.
Mijn twijfel over de foto's is daarmee weggenomen.

'Willem van Oranje' is 'Nautilus'

Inmiddels dus opgehelderd: het jacht 'Willem van Oranje' van de tewaterlating is de 'Nautilus'. Nu te koop in hartje London, als woonschip maar nog in behoorlijk originele staat. De foto hangt in London in de salon. De boot was aanvankelijk wit, maar is een jaar later overgeschilderd naar donkerbruin.