Wie is wie in (varend) erfgoedland - George Snijder

Deze publicatie op persoonlijke titel van George Snijder was in eerste instantie in 2012 geschreven om een overzicht van de verschillende spelers op (mobiel) erfgoedgebied te geven met name in het aandachtsgebied van de Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig (LVBHB). Nadruk hierbij lag op activiteiten voor de registratie van het erfgoed en de ontsluiting van databases. Registratie en documentatie van het varend erfgoed is, naast varen, essentieel voor het behoud.

De informatie komt merendeels direct van de websites van de betrokken organisaties. Het zijn teksten (hier en daar licht herwoord om beter leesbaar en/of korter te maken) geschreven door betrokkenen. Waar erg veel onduidelijkheid was is navraag gedaan, soms met succes.

In 2016 is deze notitie bijgewerkt en toen in 2021 dit stuk weer van pas kwam bleek bij een eerste controle er veel veranderd te zijn en vond ik een grotere revisie nodig. Een aantal organisaties heeft inmiddels het loodje gelegd. Ze zijn hier nog wel opgenomen omdat er soms nog aan gerefereerd wordt. Andere organisaties hebben hun doelstelling herwoord of gewijzigd in de loop der jaren, zijn van naam veranderd of hebben hun geschiedenis aangepast. De laatste jaren zijn er op het gebied van erfgoed, digitalisering en databases veel nieuwe initiatieven, organisaties, platformen, netwerken en welke-naam-er-voor-bedacht-wordt opgericht om nog meer overleggen te creëren. Sommige zijn niet direct gericht op mobiel erfgoed maar ze zijn hier genoemd, zonder de hoop compleet te zijn, omdat ze mogelijk van nut zijn voor het varend erfgoed, als voorbeeld kunnen dienen of dat er van geleerd kan worden.

De verschillende behoudsorganisaties, verenigd in de Federatie Varend Erfgoed Nederland (FVEN) en de maritieme musea zijn niet beschreven. Daarvoor verwijs ik naar de relevante websites, zoals die van de SSRP, die in tegenstelling tot veel andere BO's, v.w.b. de scheepsgegevens volledig openbaar is.

Op het gebied van registratie van het varend erfgoed, met name het interessegebied van de LVBHB, is een aantal ontwikkelingen gaande de laatste jaren zoals de vernieuwing van het RVEN, BHS 2.0 en een directe koppeling daartussen. De koppeling tussen de databases van de verschillende behoudsorganisaties, aangesloten bij de FVEN, is nog niet gerealiseerd ook door de grote variatie in soorten databases.

De Erfgoedwet van 2016 noemde het mobiel erfgoed niet. Wel werd een nationaal register opgezet, het Nationaal Register Mobiel Erfgoed (NMRE). Het gebruik van het deel voor het varend erfgoed, informeel het Nationaal Register Varend Erfgoed (NRVE) genoemd, blijft nog in het ongewisse. Hoe wordt het vorm gegeven qua format en qua IT? Blijft het onderdeel van het NRME en wie gaat daar over? Sinds de eerste versie van deze notitie is er weinig gedaan om het varend erfgoed in het NRME te zetten, koppelingen te maken, te standaardiseren, het WSK te gebruiken enzovoorts. Een ander groep schepen buiten de LVBHB, de charterschepen, de zogenaamde ’Bruine Vloot’, is lid van de Vereniging voor Beroepschartervaart BBZ. Behoud is, voorzichtig gezegd, niet een van hun hoofddoelstellingen dus wat er met de documentatie van die schepen gebeurt is onduidelijk. Daarnaast zijn er natuurlijk nog de schepen die geen lid zijn van een behoudsorganisatie.

Eind 2020 is een onderzoek gestart om het Netwerk Maritieme Bronnen uit te breiden naar het varend erfgoed d.w.z maritiem gaat ook de binnenvaart omvatten en niet alleen de zeevaart (maritiem in engere zin).

De figuur geeft de essentie met name de relaties tussen de verschillende organisaties, maar vooral de relevante registers zoals het Register Varend Erfgoed Nederland (RVEN ex-FONV) en het Nationaal Register Mobiel Erfgoed (NRME). Het Waardestellend Kader (WSK) staat er bij als format voor het NRME. En natuurlijk het Bestand Historische Schepen voor de leden van de LVBHB. I.p.v. het gesloten BHS van de LVBHB kunt u daarvoor ook de openbare Schepenlijst van de SSRP lezen. Details van organisaties, registers enz. volgen hierna op alfabet.

Er is geen evaluatie gemaakt van of vergelijking tussen individuele organisaties, initiatieven en activiteiten maar hier en daar het ik persoonlijk commentaar toegevoegd onder ’Aantekening George’. Het geheel overziend vind ik dat de registratie en documentatie van het varend erfgoed ongestructureerd en versnipperd, gebrekkig, stroperig en geïsoleerd is en voornamelijk op hobbymatig en amateuristisch niveau wordt beoefend waarbij het vaak afhankelijk is van individuen. Dat laatste geldt trouwens ook voor de door mij opgezette LSD, KID en BPS databases. Deels is dat te verklaren doordat het bijna altijd afhankelijk is van vrijwilligers, maar er wordt door die en gene ook een boterham mee verdiend. Velen zijn het met mij oneens maar, als ik zo arrogant mag zijn, bewijs van mijn ongelijk moet ik nog zien. Een goed voorbeeld van een gestructureerde en professionelere aanpak van de documentatie van schepen is MarHistData, de registratie van zeeschepen (www.marhisdata.nl en natuurlijk de Schepenlijst van de SSRP.

Versie geschiedenis

Eerste versie september 2012, herzien juli 2016
Beperkte herziening maart 2021
Uitgebreide herziening april 2021
Voor aanvullingen en correcties mail george@bezigeboot.nl

Inhoudsopgave van het meest recente document uit 2021

Adviesorgaan Traditioneel Vaartuig (ATV) 4
Bestand Historische Schepen (BHS) 4
Centrum voor Industrieel en Mobiel Erfgoed (CIME) 4
CESNI 4
Cheperu 4
Database Bedrijven, Personen en Schepen (BPS) 5
Databases schepen 5
Digitaal Erfgoed Nederland (DEN) 5
ErfgoedSuite 6
Erfgoedthesaurus 6
European Maritime Heritage (EMH) 6
Europeana 6
Federatie Industrieel Erfgoed Nederland (FIEN) 6
Federatie Instandhouding Monumenten (FIM) 7
Federatie Varend Erfgoed Nederland (FVEN ex-FONV) 7
Geheugen van Nederland 7
Historisch Casco 7
Instituut Collectie Nederland (ICN) 8
Kadaster Informatie Database (KID) 8
Liggers ScheepsmetingsDienst (LSD) 8
Maritiem Portal 8
Mobiel Erfgoed Centrum (MEC) 8
Mobiel Erfgoed-Lening 8
Monitor 9
Nationaal Register Mobiel Erfgoed (NRME) 9
Nationaal Register Varende Monumenten 9
Nationaal Register Varend Erfgoed (NRVE) 9
Nationaal Restauratiefonds 10
Nationale Strategie Digitaal Erfgoed 10
Netwerk Digitaal Erfgoed 10
Netwerk Maritieme Bronnen 11
Nieuwe Maritieme Geschiedenis van Nederland 11
Objectbeschrijving voor het mobiel erfgoed 11
Platform Erfgoedhavens Nederland (PEN) 11
RCE Thesaurus 12
Register 12
Register Commissie van de FVEN 12
Register Varend Erfgoed Nederland (RVEN ex-NRVM) 13
Restauratiefonds 14
Restauratie Fonds FVEN 14
Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) 14
Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) 15
Rijksdienst voor de Monumentenzorg (RDMZ) 15
Samenwerkende Maritieme fondsen 15
Sectie Varende Monumenten 15
Sectorale registers 16
Stichting Adviesbureau voor Industrieel Erfgoed (Stabien) 16
Stichting Haven- en Scheepvaartmuseum te Rotterdam 16
Stichting Behoud Cultuur Waterwonen in Nederland 16
Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) 17
Stichting ScheepsHistorisch Onderzoek (S2HO) 17
Toonbeelden 17
Varend Monument 18
Varend Monument-Lening 18
Waarde en waardering 18
Waardestellend Kader (WSK) 18
AFKO's 20
Referenties 21

pdf Wie is wie in (varend) erfgoedland - George Snijder (2021)

Terug naar overzicht