Verslag zomerreis in Finland en Zweden 2021 van Lemsteraak '’t Gauwe Haentje' (plaquette 1464, Koos van den Heuvel)

Als bewegend overzicht van de reis een film die onze ervaringen en ontmoetingen tijdens de reis in vogelvlucht weergeeft (gemonteerd in 2022)

De makers van het filmpje zijn: Peter Hagedoorn en Henk Dijkgraaf. De film is gemaakt in 2021 en vanwege corona pas in maart 2022 gepubliceerd.

Eerst etappe Pojo - Wasa; 25 mei - 6 juni

Het begon dit voorjaar op 25 mei met koude noordenwind (8*C) met Romeo en Mikael, beiden oude (zeil)vrienden, die het schip goed kennen. De 'Tramontaan' van Romeo en ''t Gauwe Haentje' waren in het VA-wedstrijdveld veelal aan elkaar gewaagd. Tijdens onze reizen is Romeo ook al vele jaren de chef in het kombuis. Zweeds-Finse Mikael woont, na zes jaar in Nederland te hebben gewoond, in ZW Finland. Hij heeft mij ooit op het idee gebracht naar Finland te komen, voor het eerst in 1996. Als het schip in de winter in Finland is, ligt het in een verwarmde loods van de werf Nylunds’ Boatservices in Pojo, iets ten noorden van Ekenäs (ZW Finland). Bij aankomst ligt ‘tGH al met de mast getuigd te wachten.

Een half uur na aankomst op de werf gaan om 16:30u de trossen los. Na anderhalf uur varen vanuit Pojo, door een spoor- en een autobrug die op aanvraag opengaat, leggen we aan in Ekenäs. De eerste avond eten Romeo en ik uitstekend (restaurant "Furen") met het schip voor onze neus en wordt proviand ingeslagen. De volgende dag regent en waait het hard, verwaaid blijven wij de dag er liggen en wordt Mikael door zoon Maximilian aan de steiger afgeleverd. Gelukkig wordt ook mijn zeiltas met kleren gebracht die niet met onze vlucht was meegekomen. Ook nu benutten wij gedrieën “Furen”.

De bemanning is voor het komende traject compleet en de trossen kunnen los. De eerste dagen veel wolken en wind op de kop, alle zeilen gecheckt; later meer zon, hogere temperatuur en wordt het licht zeilweer. In deze tijd van het jaar is het weer zeer stabiel, maar tot de langste dag kan er nog een koude wind vanuit de Noordpool staan. Niet te vroeg op en niet te snel vertrekken, de dagen duren nu toch al heel lang. De verwarming is nog geen onnodige luxe. Prachtige kleine baaitjes en haventjes aangelopen. ZW-Finland is tussen Mariehamn in het westen, Nystad in het noordoosten en Hangö in het zuidoosten met haar heel divers scherenlandschap met open stukken, lage eilandjes en fjordachtige delen erg mooi.

Het eerste wordt een natuurhaventje van NJK, Ramsskär aangedaan, dan Nagu - het centrum van de scheren van Turku - met maaltijd in L'Escale. De volgende morgen gaan wij met één rif richting NNW door een lange sund en moeten met de wind op de (frisse) neus voortdurend laveren. Voor Mikael, die met de trein weer huiswaarts gaat, met mooi weer eindigend in Nystad.
Bij aankomst wordt aangelegd aan het drijvende steiger van het havenkantoor. In de luwte en volle zon is het nu voor een eenvoudige maaltijd van de bar buiten goed uit te houden. Het was weer heel gezellig gedrieën te zeilen. Romeo en ik komen nu in voor ons onbekende wateren. De scheren houden tijdelijk op en tussen de eilanden varen wij hele stukken over open zee. Wij liggen een nacht in het haventje van de vuurtoren van Kylmäpihlaja en krijgen de hele nacht - nu de nachten vrijwel niet meer donker worden - een schitterend concert van een grote zanglijster. Het weer is intussen erg zonnig maar nog koud (10-12*C). Met de kuip in de zon is het in de kajuit toch al 21*C. Met goede zeilkleren aan en lichte wind is dat prima te doen. De wind komt nog steeds uit de noordhoek, wij maken lange slagen naar buiten en moeten tussen de eilanden laveren. De maritieme kaarten en GPS in Finland en Zweden zijn uitstekend te lezen en betrouwbaar. De hoofdvaarwegen zijn goed bebakend, voor de secundaire wegen moet je wel goed opletten. Dit temeer daar de westkust van Finland relatief ondiep is en soms met vaarwegen van minimaal aangegeven diepte van 1,2m. Onder water zitten meer rotsen dan erboven…
's Avonds wordt door Romeo het kombuis nu meer benut voor lekkere maaltijden. Het is nog erg leeg op het water, soms per dag twee jachten, soms een werkschip of een visser, en geen restaurants in de buurt. Voor de langste dag zijn ook vrijwel alle restaurants in de scheren nog gesloten. Wij voelen ons alleen op het water; in de weekends wordt meer gevaren, maar dat wordt wel anders als na Midsommer wanneer steevast de Finse vakantie begint. Langs de nog niet in gebruik zijnde nucleaire centrale van Oikiluoto, waar men al vele jaren aan werkt, heel veel duurder uitvalt, maar nu al als meest veilige ter wereld beschouwt.
Na een nacht aan de beschutte pier van de jachtclub “Luvia” op Vähä-Huilkrunni lopen wij op zeil de jachthaven van Räfsö ten NO-en van Pori aan, een pittoresk dorpje met kapiteinshuizen (1880 - 1920), die nu veelal als zomervilla's in gebruik zijn. De haven is nog vrijwel leeg, er wordt al wel wat aan bootjes gewerkt. De volgende dag - het is nu 2 juni - lopen wij het geheel beschutte haventje van de vuurtoren Yttergrund in. De temperatuur gaat de goede richting op. Buiten op zee is het water nu 10 -12*C en de lucht 16*C; in de scheren en tussen de eilandjes loopt de temperatuur resp. op tot 14 -16*C en 20*C. Er staat niet veel, aflandige, wind. Nu zien wij ook een aantal zeearenden, die weer volop in de Finse wateren vertegenwoordigd zijn. In de recente jaren heb ik ook al twee keer een steenarend op een hoge rots onbeweeglijk zien zitten; ze zijn erg zeldzaam, mond open zo indrukwekkend. De volgende dag besluiten wij voor de lunch en provianderen Kristinestad aan te lopen. We nemen een smörgásbord op het terras naast de brug buiten in de zon. Het doet nu al zomers aan.

Na een bezoek aan het plaatsje varen wij door tot een nieuwe pier helemaal op het noordelijke puntje van het eiland Gáshällen. Nu komen we in het gebied van de Kvarken, een vlakke onder water liggende landbrug ruwweg tussen Umeá in Zweden naar Wasa in Finland, WNW-OZO lopend. Over tweehonderd jaar zal deze landbrug door de landrijzing na het smelten van de ijskap van de laatste ijstijd de twee landen vrijwel verbinden.
De volgende dag doen wij eerst nog Moipe aan, een klein haventje in de breder uitwaaierende scheren. Er liggen hier in het beschutte water verspreid overal kleine gästhamn die voor een platbodem goed te bereiken zijn. De grotere eilandjes zijn soms al begroeid maar er zijn veel kale rotsen. Het is wel fijn dat 'tGH maar 90cm onder de kielbalk nodig heeft. De wind is vrijwel weggevallen en op de motor varen wij verder naar de eilandengroep Rönnskäret en leggen langszij aan op een lage steiger met al twee jachtjes. Dat mag niet van de havenmeester. Wij moeten aan een hekboei met neus aan de steiger. Wij zijn misschien was zwaar voor zo’n boei en varen 100m verder en leggen vast aan de steiger van het veer, die nu nog alleen in het weekend langs komt. Na opnieuw een heel rustige nacht nu op zeil oostwaarts en in één slag varen wij naar een steiger in een baaitje aan de Z-zijde van Kopparsörna. Zoals in Friesland door Marrekrite is hier veel aandacht besteed aan het toegankelijk maken van het uitgestrekte zeilgebied door piertjes met een barbecueplaats met klaarliggend hout, wc en vuilophaaldienst.

De volgende dag - het is nu 6 juni - naar Wasa waar wij de boot beschut achterlaten in de jachthaven van de Wasa Segelförening (WSF). Romeo en ik sluiten de reis af met een lange wandeling met diner in de zon op het terras van "Strämpen" en een bezoekje aan de stad; een fraaie afsluiting van een prachtige tocht. Erg vroeg pikt een taxi ons de volgende morgen op en brengt ons naar het station. Met trein en vliegtuig naar huis.

Wasa - Härnösand; 14 - 24 juni

Een week later 14 juni ben ik met Piet en Wim weer terug aan boord. Piet kent het schip al van een vorige reis. Wim is een oude vriend en stapt voor het eerst op, maar zeilt soms met een scherp jacht in het Kanaal. De corona gooit voor Piet - en dus ook voor ons - bijna roet in het eten. Op de luchthaven van Helsinki wachten Wim en ik al drie kwartier en blijkt een zeer stugge vrouwelijke Finse beambte Piet bij de douane tegen te houden. Hij heeft geen geldige redenen om Finland in te reizen..... Gelukkig krijg ik het hoofd van de afdeling Boarder Control te pakken en wordt Piet direct daarop doorgelaten. Een schip moet varen en kan zonder bemanning niet vertrekken. Voor de treinen hebben wij een stoelreservering nodig en dreigen onze trein te missen. Na twee overstappen zijn wij in Wasa, waar het regent. Op het havenkantoor treffen wij de Zweedse waterkaarten aan, die ik had besteld, maar niet overal in Finland te koop zijn.

In de nacht wakkert de wind vanuit west aan tot 9 Bft. Wij liggen beschut. Midden in de nacht zitten mensen aan het schip. Zeer behulpzaam en bezorgd willen zij de stootwillen lager leggen vanwege het hoog opgewaaide water. Ik leg er maar een wil bij. De volgende morgen waait en regent het nog flink. Wij nemen water in en gaan de stad in voor boodschappen en koffie in de luwte van een terras. De zon is weer doorgebroken. Een taxi brengt ons met proviand naar de haven. Wij besluiten ons verblijf met een lunch in het restaurant "Seglin" van de WSF en gooien om 16:00u los en varen voor brandstof naar een tegenoverliggend tankstation. Tegen de nog stugge W-wind varen wij op motor naar het natuurhaventje Kopparfuruskäret, waar Romeo en ik al op 5 juni waren. Na borrel en broodmaaltijd een lange avonddiscussie over wat rijkdom is.... De volgende morgen betrekt de lucht weer en is de wind nog uit de westhoek. Op motor lopen wij naar de vaarweg, dan pal west. Wij willen naar de eilandjes van Norrskär, de meest westelijke scheren van de Finse Kvarken. Als wij de koers NW verleggen, zetten wij de zeilen op en stuiven nu ook geleidelijk verder W-waarts bij een krimpende wind en steeds meer zon. In het haventje bij de vuurtoren leggen wij langszij in het midden van een lange steiger aan. De havenmeester jaagt ons weg (hekboei only) van de lege haven onder protest van de twee overige schippers. 50m verder weer aangelegd op de veersteiger. De veerboot komt nog niet dagelijks en vandaag niet. Wij bezoeken de vuurtoren en de vele bunkers en geschutstellingen uit de periode van WII.

Na een heerlijke spagettimaaltijd door Wim ontmoeten wij een visser die de vangst van de dag in ijs legt.
Wij kopen 3 grote "siks", een soort witte zalm, de mooiste vissoort in de Oostzee. De visser vertelt dat er nog veel vis in de Kvarken zwemt in tegenstelling van zuidelijker delen van de Oostzee. Het is nu 17 juni en zullen vandaag de oversteek naar Zweden maken. Het wordt snel wolkeloos en er staat een prachtig stabiele ZZO-bries. Op zeil varen wij het haventje van Norrskär uit. De zee is leeg, maar op afstand passeren 3 vrachtschepen. Onder vol tuig kruisen wij ms BTS Oktania uit Dordrecht, een chemiecaliëntanker. Wij roepen via de marifoon op, maar kennelijk staan er geen Nederlanders op de brug. Het blijkt een schitterende overtocht, nog nooit zo lang op een oor gelegen zonder het stuurwiel aan te raken. Akenfluisteraar Piet houdt het schip "mentaal" op koers, prachtig. Dichter onder de Zweedse kust krimpt door trekkende wal de wind in ons voordeel. Wij lopen de Höga Kusten binnen. Dit gebied van ongeveer 120km met vele eilanden is een prachtig laag fjordenlandschap met steile kusten, begroeide hellingen en diep water.
In één slag varen wij door tot Örnsköldvik aan het einde van het fjord, waar wij om 19:30u (MET nu) aanleggen. De haven heeft uitstekende faciliteiten. Wij eten een pizza in het havenrestaurant. 18 juni blijkt een heugelijke dag voor mij te worden. Na een uitgebreider bezoek aan het stadje gaan om 12u de trossen los en varen bij gebrek aan wind op motor naar buiten. In de luwte van Malnön hijsen wij de zeilen, na enkele slagen zakt de wind in en wordt de motor weer bijgezet. Wij gaan Trysunda aan, leggen vast aan een privé steiger en zoeken de havenmeester op. Een NL-echtpaar blijkt de haven gepacht te hebben en helpt ons de eigenaar van de steiger te bellen; wij kunnen keurig blijven liggen. Dan krijg ik om 17:34u een telefoontje van mijn echtgenote. Een valwind heeft ons dorp Leersum getroffen en ons huis staat midden in de ravage. Zij kan geen kant meer op, bomen op het dak, op de auto, dak en terras van de buren en de oprit versperd. Alle grote bomen bij ons en buren (zo’n 100+) liggen plat! Ik wil onmiddellijk komen helpen, maar zij blijkt alles direct heel rustig onder controle te hebben. Het is beter dat ik aan boord blijf en geniet. Zij verbied mij zelfs te komen! Gelukkig maakt Wim een heerlijke vismaaltijd. Het is druilerig de volgende morgen. Wij maken een wandeling door het plaatsje, met een oud houten kerkje uit 1650 met binnen een complete wandenbeschildering. Een uitzichtpunt biedt een mooi overzicht van de schitterende baai.

Rond het middaguur vertrekken wij naar Ulvöhamn waar wij drie uur later vastmaken aan een nieuwe kade onder een wit hotel, waar door corona nog geen maaltijden worden verzorgd. Dan maken wij een wandeling door het dorp op zoek naar een goed restaurant, na een wat druilerige dag hebben wij daar wel zin in. Wij komen via een pad op een mooi terras aan het water. Het blijkt echter een privé huis te zijn. Het vroegere hotel wordt nu verhuurd. De familie nodigt ons uit met hen "surströmming" - een gefermenteerde Oostzee-haring - te proeven, een ritueel waar elk jonge Zweed doorheen moet. Het wordt een gezellige borrel. Ik nodig de hele familie uit om aan boord van 't Gauwe Haentje te komen en breng hen over water weer terug naar hun terras.

Alsnog in restaurant "Ulvö Byn" van een goede maaltijd genoten. Nu hoor ik ook meer over de schade thuis. Te triest om terug te komen; in elk geval zou ik de bomen niet zelf kunnen ruimen. De volgende dag is het nog bedekt en koud weer (lucht 10*C, water 8*C) maar weinig wind. Zuidwaarts varend bezoeken wij nog een paar mooie baaitjes (Mjältön, Baggviken) en dan de beschutte baai van Norrfällsviken in. Zoals ook bij eerdere ligplaatsen zijn er ook hier weer prima walvoorzieningen. Gedurende nacht trekt een onweerssysteem over. 's Morgens is het ook mistig en nog knobbelig water. Pal zuid lopen wij Bönhamn aan, een beschut haventje en lunchen met garnalen direct naast het schip.
Dan steken wij over naar Högbonden, een natuureiland met vuurtoren en een gastenverblijf van de Zweedse Natuurmonumenten. Met een soort stoeltjeslift worden voedsel en materialen naar boven gebracht. Wij beklimmen de rots op zeebenen.

Via Barstahamn lopen wij ZZW langs de kust in de mist en golfslag in een nylon visnet. Er zijn geen kenmerken gezet. Gelukkig komt snel het grootste deel van het net los en op de motor lopen wij het fraaie haventje van Häggvik binnen. Intussen is het erg mooi weer geworden. De locale schippers weten precies waar het niet bebakende visnet ligt; het komt kennelijk meer voor. Het laatste netdeel zit nog stevig om de schroefas. Piet en ik besluiten het frisse water – brrrr - in te gaan en het probleem is opgelost. Op de fietsen van de haven halen wij boodschappen, nodigen een echtpaar aan boord die wij al op twee andere plaatsen hebben ontmoet. Opnieuw kookt Wim een heerlijke maaltijd en in de nog zonovergoten avond gaan wij daarna de "bastu" – de Zweedse sauna - en het water in; windstil. Als wij 8:30u opstaan blijkt het hard te hebben geregend. We lopen naar "Mannaminne" het meest eclectische museum dat ik heb gezien, indrukwekkend. Het bestaat uit zo'n 50 gebouwen op een groot terrein met verzamelingen over vele jaren door de kunstenaars Andersen en Barbro Áberg bijeengebracht; treinen, schilderijen, oude auto's, landen, steden, religie, etc. letterlijk van alles om de samenhang in de wereld uit te drukken: natuur vs. kultuur, kunst vs. techniek, lokaal vs. mondiaal, verleden vs. toekomst, enz.
Dan willen wij de voor nucleaire oorlogen gebouwde Hemsö Fästning bezoeken en varen naar Berghamn. Wij moeten inkopen doen, maar de winkel is ver. Een journalist en vrouw (arts) rijden ons terug en komen voor een borrel en verhaal in de kuip. Er is een restaurant met een NL kok in een diepe baai om de hoek, maar Wim schotelt ons weer een goede maaltijd voor. Nu 23 juni gaan wij naar de vesting via Lövvik; de winkel en het mooi gelegen restaurant met terras zijn nog niet open, dan verder op motor naar Prästhus Hamn. Daar blijkt alles "privat" te zijn. Echter - naar later blijkt - de "burgervader" Göran en vriend Anders wenken ons naar de pier van Susan en Pelle, waarvan de familie in de 17de eeuw uit Antwerpen naar Zweden kwam; borrel op hun terras en bij opkomst van de volle maan een bastu met badderen in zee.

De volgende morgen 24 juni krijgen wij na het ontbijt de auto van Anders om naar Hemsö Fästning te rijden dat via de weg zo'n 12 km verderop ligt. Dit is een in de rotsen uitgehouwen burcht uit de Koude Oorlog, operationeel van 1957 - 92, met een bezetting van 300 man, die in geval van een nucleaire aanval het drie weken ondergronds konden uithouden; indrukwekkend. Bij terugkomst is de geus weer gerepareerd door Anders, die bij het aanleggen het vlaggestokje kraakte. Wat ons opvalt is de vriendelijkheid en gastvrijheid van de mensen langs de kust. Na een saluutrondje varen wij met de wind op de neus naar Härnösand, waar het al volop zomer is. Direct gaan Piet en Wim naar het station, maar tickets moeten via het internet worden besteld. Dan een gezellig afscheidsmaal op het terras van restaurant "Skeppet" bij de brug en een wandeling door het centrum van het stadje.

Höga Kusten; 25 - 28 juni

Het is nu 25 juni en Midsommar. Dat betekent: alles ligt stil. In Zweden begint de zomervakantie op 1 juli, maar het Midsommer weekend is heilig, niemand beweegt. Om 7u zouden Wim en Piet per trein vertrekken, maar er is geen trein en ook geen bus, zelfs een taxi is vandaag ver te zoeken. Gelukkig wordt die gevonden en brengt hen op tijd naar de sneltrein in Sundsvall 50 km zuidelijker. Ik ben alleen aan boord en het is schitterend weer. Lidl is nog open en ik doe voor drie dagen inkopen. Op motor vertrek ik naar een gästhamn - "Lustholm" - maar die ligt bomvol en niemand laat zich zien of duikt weg; het is "Midsommar"! De Scandinaviërs brengen deze dagen, die geen einde lijken te hebben, met elkaar door in een roes van eeuwigdurend genot van bier, wijn en aquavit; slapen komt wel weer binnen afzienbare tijd in het donkere najaar en eindeloze winter….. Dan hijs ik de fok en glijd rustig door het landschap naar de Bergkvistviken, een prachtig beschut baaitje in de Norafjärden. Rond 20u laat ik het hekanker vallen en zet twee lijnen voorop aan bomen op de rotsen: complete rust, niemand te bespeuren. Ik duik het water in, glas wijn en een salade, boek en muziek en vroeg de kooi in. 's Nachts zijn er wat windstoten en men voorspelt regen in de ochtend.

Ik sta vroeg op. Rond het middaguur klaart het geheel op. Dan trossen los en anker op, onder een hoog bos de zeilen gezet en met 2 à 3 Bft loop ik kruisend de baai uit. Na een prachtige zeildag leg ik weer - stadskant - aan in Härnösand. In het restaurant naast het schip neem ik een maaltijd en kijk de eerste helft WK België - Portugal. Van een goede vriend verneem ik het droevige overlijdensbericht van oude (zeil)vriend Aad van Hall... Er is iets aan de hand met de acculader; bij het opladen met walstroom schakelt de zekering steeds uit. De volgende morgen gebruik ik de uitstekende faciliteiten van de gästhamn, wat boodschappen en de was.
Twee nieuwe bemanningsleden - Roeland en Johan - komen om 20u per sneltrein op het station aan. Johan heeft een nieuwe wc-pomp mee kunnen nemen, want de huidige heeft nukken en dat is onplezierig met het zicht op de vele bezoekers die nog aan boord zullen komen. Nummer drie - Wouter -, die niet op dezelfde trein zit, komt anderhalf uur later per bus uit Sundsvall. Gezamenlijk eten wij op een terras, schepen in en maken nog een wandeling door de stad. Gesterkt in de wetenschap drie echte (platbodem-)zeilers aan boord te hebben lig ik tegen middernacht en met schemerlicht in de kooi.

Härnösand - Resarö; 29 juni - 6 juli

Het is 29 juni na water en diesel te hebben getankt vertrekken wij rond 9u uit Härnösand. Er is weinig wind, maar als er even wat meer komt, zetten wij de zeilen en varen zuidwaarts de Höga Kusten uit. Om 14:30u valt de wind weg en proberen wij de motor te starten; lukt niet. Al de hele ochtend ruiken wij zwavellucht, die uit de motorkamer lijkt te komen. Plots horen wij vonkspetters. De startaccu is heel heet geworden. Direct de hoofdschakelaar uitgezet. Eerst proberen we op zeil naar Sundsvall te varen, maar de wind is nu volkomen weg. De reddingsdienst (Sjöräddnings Sälskapet) gebeld. Zij beloven binnen drie kwartier ons op sleeptouw te nemen. Inderdaad komen binnen één uur vanuit twee richtingen twee reddingsboten over het spiegelgladde water aangesneld.

Op sleeptouw worden wij door schipper Pelle na twee uur afgemeerd aan de kade van de reddingsdienst van Älva-Ankersvik op het eiland Älnön tegenover Sundsvall. Geweldig efficiënte dienstverlening, waar ik uiteraard na thuiskomst wat aan heb gedaan. Er is al een monteur met een nieuwe startbatterij onderweg. De opgeblazen accu wordt snel vervangen en op motor verleggen wij nog even naar de beschutte binnenkant van de pier. Na gebruik van de clubfaciliteiten gaan wij rond 24u toch tevreden de kooi in. De volgende morgen is het mooi weer met goede NNO-wind; om 9:30 trossen los en bij passeren van Sundsvall gaan de zeilen op.
Met een 4 Bft lopen wij tussen Björkön en Brämön zuidwaarts en langs eilanden Gran, Jättholmarna naar Bálsön. Na de kaap Hornlandsudden lopen wij op de westpunt van Krákön aan om wat haventjes te observeren. Wij kiezen een heel beschut haventje aan de NW-zijde van Krákön; prachtig met een klein kerkje en pastorie. Op 1 juli staan wij vroeger op dan gedacht. Bij het vlag zetten gaat die overboord en bij het oppikken ga ik er achter aan; een goed begin van een stralende dag. Dan zeilen op en met wind plat voor het lapje met vrij hoge zeegang rond 12u langs de vuurtoren Stora Jungfrun. Het is hier open water met niet veel mogelijkheden weg te lopen. De hele dag komt de snelheid niet onder de 6 knp; om 17u lopen wij Gävle in en meren aan de zuidzijde van de rivier aan een splinternieuw steiger van de gästhamn aan (een aantal jaren geleden waren Romeo en ik hier al een dag vòòr Midsommar en hadden ’s morgens ijs aan dek). Dan een lange wandeling door de stad en maaltijd op een terras langs het water. Morgen een bezoek aan een nieuwe accufabriek van "Nilar".

Na gebruik van de uitstekende walfaciliteiten pikt Anders van Nilar ons om 9u op voor werkbezoek; een geheel nieuw accu-concept, erg interessant.  Het bedrijf is een maand geleden naar de beurs van Stockholm gebracht. Rond het middaguur worden wij weer aan boord gebracht. Direct varen wij uit en op motor passeren wij oostwaarts tussen enkele eilanden en vaste wal, alle zeilen bij maar nu is er toch minder wind en wordt de motor weer bijgezet. Via de Öregrundfjärden lopen we het scherengebied in langs het plaatsje Öregrund met achter ons een prachtige zonsondergang.
Ten westen van Slädderö leggen wij aan een steigertje vast, maar voor het eerst dit jaar worden wij overvallen door muggen. Snel weg en in een baaitje ver van de rietkragen laten wij het anker in diep water vallen. Intussen heeft Roeland een feestmaaltijd bereid en na een slaapmuts gaan wij tegen middernacht de kooi in. Na een heel kalme nacht gaan wij bij gebrek aan wind richting Grisslehamn naar het Väddökanaal. Dit kanaal stamt uit de 16^e eeuw, is verschillende keren uitgebaggerd en maakte het mogelijk beschut naar de zuidkom van de Botnische Golf te komen. Bij Älmsta moeten wij een half uur aan een steiger wachten. Dan draait de brug en hebben het plan om op het eiland Fedjan bij een mij bekende "rökeri" vis te kopen en mogelijk de nacht door te brengen. Halve tijd op motor en dan kruisend komen wij rond 18u bij de rökeri die gesloten blijkt. Een paar honderd meter er vandaan is het restaurant "Fedjan's Skärgárd's Krog" waar het volle bak is maar wij van een smakelijke vismaaltijd (aborre en rödning) genieten.
Je merkt dat wij in de skärgárd van Stockholm zijn gekomen. Het begint druk te worden, de zomervakantie is volop begonnen. Het is nu 4 juli en wij vertrekken vroeg naar Sandhamn waar gisteren de start van de jaarlijkse de Gotland Runt plaatsvond. Deze zeilrace is de grootste en belangrijkst van Scandinavië, begint en eindigt bij de vuurtoren ten oosten van Sandhamn na een parkoers dat met de klok om het eiland Gotland loopt. Alle ligplaatsen zijn gereserveerd, maar wij kunnen wel een aantal uren aan éen van de pieren van de KSSS liggen en gaan lunchen op het terras van hun Paviljon. Een wandeling door het plaatsje kan niet zonder bezoek aan de bekende bakker waar we brood inslaan. Dan vertrekken wij naar Salsjöbaden waar wij rond 20u aan de buitenpier afmeren - bijna onder de duiktoren van het zeebad - en gaan eten op het drijvend terras van de KSSS. Doodstille avond en diepgravende discussies.
De volgende morgen komt al vroeg een medewerker van de Finse werf aan boord (zoon van Berndt) voor het uitwisselen van de chip met elektronische kaart; er is (zee)water in de socket van de splinternieuwe GPS gekomen en heeft de chip geoxideerd. Verder in Finland oplossen; het valt in principe onder garantie. Intussen hebben Roeland en Wouter de inkopen gedaan en hebben daar een flinke wandeling voor moeten maken. Rond 12u vertrekken wij op motor door het Baggens Stäket- kanaal en Halykakssundet op zeil naar Vaxholm en tenslotte naar de fraaie baai van de Hemfladen (W-Gällnö) waar wij in de oostpunt het anker laten vallen. Voor het eerst tijdens al mijn reizen door de Oostzee wordt door een boze man van de wal geroepen dat wij daar niet mogen liggen: te privé. Maar wij vinden deze op de kaart en in de gidsen duidelijk aangewezen ankerplaats uitstekend, temeer daar andere schepen dichter bij de wal voor anker liggen. Na een lekkere borrel en opnieuw heerlijke maaltijd van Roeland wordt nog intens gefilosofeerd en gelezen....

Rond halfacht de volgende morgen zijn wij weer op. De laatste volle dag aan boord voor de bemanning. Wij zwemmen om het schip en vertrekken op motor via de Saxerfjärden en met lichte wind lopen wij voltuig kruisend voor het mooie huis langs van mijn vriend Micky bij Ytterby Brygge. Kiko en Micky begroeten ons enthousiast op de steiger. Ik kom al vele jaren bij Micky langs, die over de jaren heen een prachtig haventje - naar hij zegt speciaal voor 'tGH - heeft gebouwd. Dit nadat ik eerst een paar keer aan de buitenzijde van de kortere pier ongeriefelijk heb gelegen. Er lopen hier veel grote en snelle schepen langs. Micky is steeds uiterst gastvrij en kookt altijd zelf voor liefst zo veel mogelijk mensen. Dan eerst wat gezwommen en bijgepraat met Micky en wordt er aan boord geborreld. Ook de buren zijn uitgenodigd om langs te komen voor de borrel en vismaaltijd buiten op het terras. Dan komen ook mijn nieuwe opstappers aan - Christian en Ida - via Arlanda uit Finland. Het wordt erg gezellig met veel verschillende nationaliteiten, een onderhoudend diner en afgesloten met een toespraak van Micky. Christian en Ida slapen aan de wal en om 23u ga ik met de vertrekkende crew aan boord.

Resarö - Mariehamn; 7 - 10 juli

De volgende morgen - 7 juli - nemen Ida, Christian en ik afscheid van de vertrekkende bemanning en onze gastheer en -vrouw Micky en Kiko met koffie op het terras. Mijn nieuwe bemanningsleden - afgelopen winter na twee jaar verblijf in Seattle terug in Helsinki - zijn zeilers en kennen het schip al van vele jaren. Rond het middaguur vertrekken wij eerst op de motor en als de wind opsteekt op zeil richting Kapellskär en laten om 20u het anker vallen in een baaitje net ten oosten van Fejan. Voor morgen ziet het weer er eigenlijk te goed uit, er zal weinig of geen wind zijn en het is een overtocht op open zee van zo’n 4 à 5 uur. De volgende dag brengt een vrijwel windloze overtocht ons langs een monumentale vuurtoren de "Flötjan" midden in de Åland’s Hav en laten wij het anker laten vallen in een baai van Lágskär, waar Christian de vuurtoren beklimt om ons bezoek vast te leggen. Hij turft het plan om alle vuurtorens van Finland te beklimmen weer met één af.

Wij komen nu weer in de scheren en ik weet daar een prachtig haventje - Björkön - maar twee jachten liggen er al en versperren het gedeelte van de pier waar ik vanwege de geringe diepgang prima zou kunnen liggen. Dan verder op zeil naar Abborrgrundet, dit eilandje eigendom van een oom van Christian, is door hem ter beschikking gesteld aan de NJK en is hun meest westelijke haventje. Wij leggen aan een hekboei aan met twee lijnen naar pennen op de wal, prima beschut. Natuurlijk had ik mij eerder vergewist van de kookkunst van de bemanning, maar het smaakt opnieuw heerlijk. Ik bel de oom van Christian, Marcus, en spreek met hem af om volgende dag gezamenlijk met zijn dochter Sandra te eten. Op 9 juli varen wij dan richting Mariehamn, de hoofdstad van de Áland archipel, een Zweedstalige provincie van Finland. Voor het eerst zie ik deze zomer algengroei in het water ontstaan. De laatste jaren is dat door de stijging van de watertemperatuur een serieus probleem geworden.

Nyhamn wordt even aangelopen, een oud loodstation voor het binnenvaren van de baai van Mariehamn, en na de 4-master "Pommern" uit de vloot van de beroemde laatste zeilreder Erikson uit deze stad nemen wij eerst diesel in alvorens vrijwel onder het clubrestaurant van de ÁSS langszij aan te leggen. De haven ligt vol, maar mede dankzij Marcus’ betrokkenheid bij de Álandska SegelSelskap hebben wij een makkelijke aanlegplaats gekregen. Alles ligt na Midsommar tot 1 augustus stil in Finland, iedereen is met vakantie. Sinds de coronapandemie zijn nog veel meer Finnen het water op gegaan.
Na de borrel aan boord lopen Marcus, dochter Sandra, Christian, Ida en ik naar de oude m/s Jan Nieveen, nu een drijvend restaurant "P.F. von Knorring", in de oostelijke jachthaven van Mariehamn. M/s “Jan Nieveen” is de oude veerboot tussen Enkhuizen en Stavoren. Het interieur onderdeks is nog geheel intact, inclusief de foto's uit die tijd. Wij krijgen ook een bezoek aan de motorkamer, waar een opa van een zeilvriend ooit de scepter zwaaide. Het is 11 juli en ik ga voor een week terug naar Nederland om o.a. de tuinschade met eigen ogen op te nemen. Christian en Ida blijven nog een paar dagen aan boord en gaan met nichtje Sandra een tocht over het hoofdeiland maken. Een taxi brengt mij nog net op tijd naar het vliegtuig voor Helsinki, waar het hotel voor de eerste dag na de coronabeperkingen weer open is; de volgende ochtend door naar huis.

Mariehamn - Hangö; 23 juli - 2 augustus

10 dagen later - 23 juli - ben ik weer met mijn vrouw Martine aan boord om oostwaarts te varen. Deze keer zijn wij met de trein vanuit Helsinki naar Turku gereisd; de stad - nu in een gezellige zomeravond sfeer - opnieuw bezocht. De volgende ochtend vroeg met de Viking Line door de scheren en even na de middag in Mariehamn aangekomen. Rond 18u stapt plots onze havenmeester Sammy van NJK-Blekholmen in Helsinki en gezin aan boord; heel leuk hen hier te ontmoeten. Sammy zorgt altijd voor mijn vaste plaats op Blekholmen ook als het er tijdens regatta’s erg druk is. Ook Marcus komt nog even dag zeggen, waarna wij gaan borrelen bij Inga-Lill, die mij twintig jaar geleden de eerste begrippen van het Zweeds heeft bijgebracht. Het voelt altijd als thuiskomen. Haar ouders en kinderen zijn er ook bij als wij gaan eten in een goed restaurant.

De volgende morgen komt Marcus met een vriendin aan boord om met ons naar de oostpunt van Lemland te varen, waar zij na opnieuw een mooie zeildag op een pier van veerhaven Lángnäs worden afgezet. In een baai tegenover Lángnäs laten wij het anker voor de nacht vallen; rust, samen en vroeg de kooi in.... Na een tocht - perfecte wind uit zuiden en met 5 à 6 knopen - rond het noorden van het eiland Sottunga en zuidelijk langs Kumlinge over een elektrische kabel door de Áland archipel steken wij dan de Skiftet over - de scheiding tussen Äland en Finland. Sinds een aantal jaren “pik” ik wel eens een el-kabel. Ervaren Finse zeilers gaven mij die hint. Deze kabels worden altijd door diep water gelegd.
Dan ten noordoosten van Jungfruskär lopen wij OZO de scheren weer in ten zuiden van Fiskö en zijn terug in Finland; weer prachtig gezeild vandaag. Wij laten het anker rond 18u vallen in een baaitje aan de noordzijde van Gloskär. Martine maakt een lekkere ratatouille klaar, de wind valt geheel weg en opnieuw volkomen rust met niemand om ons heen. Het is nu 26 juli en direct na het opstaan spring ik in het water. De wind lijkt gunstig en wij besluiten naar Nagu te zeilen. Dan ten zuiden van Sandö/Houtskär valt de wind weg en zet ik de motor bij om een kaap te passeren. Plots - 12u - stopt spontaan de motor. Er komt rook uit de machinekamer! Een geluid van kortsluiting. Direct de hoofdschakelaar uit. Bij het openen van de luiken zie ik vuur linksonder van de Volvo Penta motor. Ik heb de puts al vol, maar Martine - werkelijk verbluffend kordaat - pakt onmiddellijk de handblusser en rijkt die aan. Twee gerichte stoten en het vuur is gedoofd.... stilte... (Gelukkig heeft Wouter tijdens een vorig traject de nieuwe blusser weer zichtbaar onder de kaartentafel gemonteerd.) Dus maar doorvaren op zeil; met heel weinig wind lopen we nog 1 à 2 knopen. De reddingsmaatschappij gebeld voor assistentie, maar die kunnen zeker niet vòòr 15u toekomen want zij hebben nu een lunch. In elk geval zullen zij zorgen dat wij worden geassisteerd. Men belt nog wel. Het is gelukkig prachtig wolkeloos weer maar ik ben er niet gerust op, te meer daar de wind soms helemaal wegvalt, er heel weinig boten varen en het misschien wel tot 24u gaat duren voor wij Nagu kunnen aanlopen. Ik bel met mijn werf in Pojo zo'n 300km weg. Gelukkig blijven zij de wel hele zomer open. Vrijwel alle werven zijn in juli gesloten en zelfs Volvo Marine in Turku is dicht. De beste monteur van Zuid Finland, Hákan, stelt de diagnose: verbrande startmotor. Hij kent het schip goed en doet elk jaar de servicebeurt. Hij zal morgenochtend in Nagu zijn, drie uur reizen... Hij belt ook even de havenmeesters van Nagu. Die kennen het schip al en weten waar ik in een propvolle haven kan liggen. In elk geval zullen zij mij opvangen en bij binnenlopen begeleiden.
Dan rond 16u belt de reddingsdienst. Zij hebben vanavond nog een teamdiner, het wordt dus niet vòòr 21u, maar er komt een sleepdienst uit Turku naar ons toe. Gelukkig neemt de wind weer toe en met 4 à 5 knopen lijken wij rond 19u in de buurt van Nagu kunnen zijn. Dan belt de sleepdienst. Zij gaan zo onderweg. Ik meld nog dat het schip 16 ton weegt. Dat lukt niet met hun boot. Hij zal een sleepdienst uit Naantali sturen (nog een half uur verder weg). De wind is nu verder toegenomen en ik bedank hem voor zijn diensten, maar vertel deze niet meer nodig te hebben. Ik bel de havenmeester die ons zal opwachten. Precies rond 19u halen wij de zeilen neer uit de wind onder een hogere rots met bomen en zie de havenmeester in een kleinste dinghy al aankomen. Hij vind het een onmogelijke opgave met 2PK en zelfs geen kikkers om vast te maken. Gelukkig overtuig ik hem nu de wind helemaal weg is, dat met de landvast over zijn schouder wij heel rustig in de overvolle haven achter langs op de enige vrije plaats kunnen binnendrijven. Het past precies en onder grote belangstelling maken wij tevreden langszij op de pier vast. De havenmeesters speciaal bedankt. Nagu betekent dat 'tGH een rondje zuidelijke Botnische Golf heeft voltooid; ik ben zeer tevreden.

De volgende morgen staat Hákan naast het schip. Hij is erg vroeg vertrokken. Onmiddellijk ziet hij wat er moet gebeuren: koolborstel probleem. Hij bestelt onmiddellijk een nieuwe startmotor, die morgen uit Brussel met een vliegtuig in Helsinki zal aankomen. Die kan hij de dag daarop monteren. Gelukkig lijkt de schade beperkt gebleven tot de startmotor en voorziet hij geen verdere problemen. Ook een gunstige bijkomstigheid, het serienummer van de startmotor is nog beschikbaar wat niet altijd meer zo is nu er tekorten aan onderdelen, m.n. chips, zijn ontstaan. Het is intussen hartje zomer en de temperatuur loopt op tot 32*C.
Na een korte wandeling naar de markt eten wij aan boord, terwijl het buiten langzaam afkoelt. 28 juli en het heeft vannacht hard geregend. Mijn nicht Astrid belt of de reis kan doorgaan. Zij heeft voor haar gezin een zomerhuisje gereserveerd in de buurt van Dalsbruk, maar varen eerst een kleine week met ons mee. Hákan belt: de startmotor is aangekomen! Een rustige dag, langs de super, lezen en sluiten wij af met een maaltijd in L'Escale aan de haven. De eerste regen sinds lange tijd, altijd een gezellig geluid als je in je kooi ligt. Na het ontbijt vult Martine nog wat voorraad aan. Het is weer zonnig maar vochtig warm. Rond 10u komt Hákan met de motor aan, die snel wordt gemonteerd, maar het dashboard geeft geen signalen: ook de “blackbox” is stuk. Opnieuw besteld en hoopvol komt het juiste onderdeel de volgende dagen aan en kan dan maandag a.s. in Hangö worden gemonteerd. Alles doet het verder goed.
Om 14u varen wij weer oostwaarts uit. Met alleen de fok varen wij met halve wind naar Pargas Port en eten daar in de zon op het terras van het havenrestaurant. Het heeft vannacht hard gewaaid en het regent nog steeds bij opstaan. De weersvooruitzichten zijn niet goed: veel wind en regen uit W-ZW. Wij blijven een dag beschut achter de pier liggen. De volgende dag - 31 juli - blijkt de aangekondigde storm niet te komen. Er is vrijwel geen wind. Na het ontbijt gaan de trossen los en op motor varen wij door de Högsára Fjärden langs Rosala naar het schitterende haventje van natuureiland van NJK: Ramsskär. Wij kunnen langszij afmeren geholpen door William die in de boot van zijn vader werkt, studeert en vaart. Wij drinken er gezamelijk een borrel op. In de nacht zijn erg felle buien doorgekomen met onweer en windstoten, dwars op het schip. De clubwimpel is zelfs van de hoge vlaggenmast gerukt. William vertrekt en vraagt of hij gezien de wind ons nog even kan helpen. Maar de wind zal snel luwen, dus bedanken wij hem. Dan bij het losgooien vergeet ik de spring te checken, die op een fokkelier is vastgezet. Hij blijft hangen achter een wil en schoot, maar ik let meer op het schip, daar een harde windvlaag ons bijna tegen een rots zet. Ik geef nog wat gas en - auw - de lier wordt van de fundering op het potdeksel gerukt en valt plof in het water! Gelukkig blijft hij aan de landvast hangen en vissen wij hem op.
Bijgekomen zetten we koers oost en leggen wij drie uur later vast op een gereserveerde plaats door de manager Jonas van de eilandhaven "Smultrongrundet" aan de zuidzijde van Hangö. Jonas en zijn vrouw Päivi komen een borrel halen om bij te praten. Jonas was de eigenaar van de werf in Pojo en werd al jaren geleden bij ons geïntroduceerd door onze vriend Mikael voor het winteronderhoud. Wij hebben steeds contact gehouden. Heel goed hen weer te zien.

Hangö – Sirnäs Udden/Dalsbruk; 2 - 6 augustus

Op 2 augustus zal de nieuwe bemanning aankomen. Het is weer prachtig weer. De uitstekende havenfaciliteiten worden benut. Achter ons ligt een Franse catamaran die rondzeilt zonder Finse zeekaarten. Dan mis je wel ontzettend veel van de mogelijkheden en landschap hier. Bericht van Hákan: het onderdeel om te vervangen is aangekomen en komt het morgenochtend monteren. We doen boodschappen en horen dat onze familie in het vliegtuig zit. Om 18u worden de vijf geweldige bemanningsleden - Astrid, Arnout, Alex, Thomas en Reinout - bij het veerpontje door onze "vaste" chauffeur Stefan en zoon afgezet. Onmiddellijk na aankomst gaan wij met z'n allen de sauna in uitkijkend over de baai van Hangö. Om 20u hebben wij een tafel in het restaurant, lekker diner en waar wij Jonas nog even ontmoeten. Het is weer heel gezellig en volle bak. s' Nachts hoor ik de regen en wind gieren, maar wij liggen beschut. De volgende morgen is het tijdig opstaan.

Mooi weer, Hákan monteert het onderdeel snel, test of alles goed werkt, leent een slijptol van de havenmeester en werkt het potdeksel bij. De jeugd wordt nog even door hem geholpen met motortje van het bijbootje.
Het waait nog stevig en we zetten een dubbel rif. Rond het middaguur gaan de trossen los en op motor varen wij langs Hangö Udden, zetten de zeilen bij en gaan terug naar Ramsskär. Martine verzorgd weer een heerlijke maaltijd en de al door anderen liggers opgestookte sauna wordt opnieuw benut.

Het is in de nacht heel stil geworden. Met de dinghy wordt de omgeving verkend. Juist als wij boven op een rots komen, zien wij 2 reeën door het water naar het eiland aan de overkant vluchten. Astrid verzorgd koffie op de rotsen. Als laatste vertrekken wij uit de baai en varen op motor de NO-punt van Örö. Wij hebben het dubbel rif laten staan en varen ermee tot in de baai van Tunnhamn. De pier is vol maar er ligt een ponton midden in de baai. Even later ontmoeten wij er een studente die in september in Amsterdam begint en al wat Nederlands spreekt. Borrel en lekkere vismaaltijd. Met de dinghy gaan de jongens aan wal met de zak afval en komen met broodjes terug. De volgende morgen prachtig weer, zwemmen vòòr ontbijt dan wandeling over een natuurpad op het eiland en bij de visser kopen wij een boek over 500 jaar Tunnhamn. Op zeil vertrekken wij van de ponton. Met halve wind zeilen wij naar Benskär en varen de baai vanuit het NO tot het einde in, anker neer, de bemanning wordt naar de wal overgezet en lunch op de rotsen aan de zuidzijde van het eiland.

Na 15u vertrekken wij weer op zeil en varen door de sund ten zuiden van het eiland Högsára naar de Kejserhamn aan de noordzijde ervan, waar vroeger het jacht van de tsaar voor anker ging. Op 4m diepte laten wij het anker vallen, met de dinghy naar de wal en precies op tijd melden wij ons bij het in Finland wereldberoemde "Farmor's Café" waar o.a. pizza's worden gegeten en natuurlijk verschillende homemade taarten geproefd. Het is al een oud bestaand café, maar de corona heeft de menumogelijkheden nu wat beperkt. Hun aanleg pier aan de oostzijde van het eiland is dit jaar aanzienlijk uitgebreid voor dagjesmensen, maar je kan er eventueel ook ’s nachts blijven liggen. Je zit er bijna altijd beschut buiten en voor kinderen is er een veel benut speelveld. Bij terugkomst aan boord wordt direct in het water geplonsd en een rondje met de dinghy gemaakt, maar dan gaan rond 22u de oogluiken toch wel toe. Het is 6 juli en de laatste dag aan boord voor de familie-bemanning. Met een lichte zuidenwind zeilen wij door de smalle vaarweg naar Dalsbruk, waar flink inkopen worden gedaan. Ik neem ook diesel en water in. Astrid heeft voor het tweede jaar een mooi chalet met sauna gereserveerd in een ongeveer 10 mijl oostelijker gelegen vakantiepark – Sirnäs Udden -. Daar aangekomen springen de jongens onmiddellijk in het bijbehorende bootje om de rotsen en eilandjes eromheen weer te verkennen. De maaltijd wordt benut op het terras van het chalet met uitzicht over de baai. Tot slot wordt de dinghy schoongemaakt en opgeborgen. Er is een dol stuk en Arnout regelt een paar nieuwe bij aankomst in Helsinki. Wij gaan samen nu weer alleen aan boord de kooi in. De ochtend van 7 augustus komen de mannen met het bootje ons enthousiast uitzwaaien. Moeder Astrid vaart met ons naar Hangöby om de huurauto op te halen. Zij blijven er nog een aantal dagen de omgeving verkennen. Het haventje van Hangöby ligt aan de noordzijde van Hangö. Ik kom er graag, want je kunt je schip er rustig heel beschut een tijdje achterlaten. Voordat Astrid vertrekt, lunchen Martine en ik nog met haar op het terras van Ekström’s en reserveren in “Pá Kroken” voor de maaltijd voor de volgende dag met nieuwe bemanning. De havenmeester komt langs. Hij babbelt graag en lijkt weer iets kleiner te zijn geworden. Een was wordt gedraaid en we lezen, rust….

Hangöby – Helsinki; 8 – 17 augustus

Het heeft vannacht geregend. Sandra en Illka komen ons samen met hun dochtertje Isabelle ophalen voor een bezoek aan de sinds een jaar onderhandengenomen herbouw van hun vrijwel gesloopt huis uit de jaren ‘30. Nog een paar weken en ze kunnen hun intrek weer nemen in een leuk nu vrijwel autarkisch huis. Sandra is een bekende kunstfotografe en Illka ontwikkelt en verzorgt o.a. professionele websites. Beiden waren met mij tijdens de tocht door NW Rusland naar de Witte Zee en op Solovetsky in 2010. Sandra was de hoofdpersoon in de documentaire over deze reis “Pá Okända Vatten” van Charlotte Airas. Zij hebben elkaar toen leren kennen en hebben nu twee prachtige kinderen. Zij nemen ons mee naar “Fyra Vindernas Hus”, een restaurant gelegen op een kaap dat ooit eigendom was van generaal Mannerheim, vader des vaderlands van Finland.

Wij lunchen op het terras uitkijkend over de Finse Golf. Ik zie dat ik er ook met mijn schip kan aanleggen. In de namiddag worden Hans en Annet door Stefan aan boord gebracht vanaf luchthaven Helsinki-Vanda. Na inruimen, thee in de kuip, bijpraten en smörgásbord in “Pá Kroken”. Er is een nieuwe uitbater, minder vriendelijk en “storfinnisk”. Na met de havenmeester te hebben afgerekend (€ 25/nacht) en nog wat zalm en sik bij Ekström’s te hebben gekocht wordt het steeds zonniger en vertrekken we op de motor. Bij het ronden van de ZO-punt van de Finse vaste wal - Hangö Udde - worden alle zeilen gezet; oostwaarts 5 knopen. Na een tijd luwt de wind, wat met nog golfslag van de vorige dag niet zo comfortabel is. Na even de motor bijgezet te hebben nemen we de binnenste vaarweg oostwaarts en laten het anker vallen in de baai juist ten noorden van eiland Skedö en oost van de Norrklobbarna. Het weer blijft mooi en Hans en ik duiken even in water van 15*C. Dan onze gebruikelijke borrel en heerlijke maaltijd met een goed glas wijn. Later op de avond gaat het hard regenen en het slaapverwekkende tikken op het dek maakt dat we snel de kooi opzoeken. Het is mooi weer, de zon komt op over het water in de baai. Na het ontbijt lichten wij het anker en navigeren wij tussen de rotseilandjes naar het vaarwater westwaarts. Dan zeilen op en met lopend windje naar Ekenäs om onze batterijen op te laden en voorraden aan te vullen. Wij leggen met neus in de wind aan bij het restaurant “Knipan”, in de jaren ’20 over het water gebouwd. Inkopen, bezoek aan het plaatsje en afspraken voor morgen bevestigd. Het is een rustige avond aan boord met een uitstekende vismaaltijd en lezen. De werf voor onderhoud en winterstalling Nylunds’ Boathouse ligt 6 mijl noordelijk. ’s Ochtends 11 augustus staat Hákan vroeg op de steiger met de nieuwe motorcomputer en vervangt de geleende na de brand. Alles functioneert weer en dat met het mooie weer geeft ons een zomers gevoel. Trossen los en op de motor vanwege gebrek aan wind varen we naar Sommarö voor koffie+. Toevallig ontmoeten wij daar een oude bekende, Kari, die ik jaren geleden dikwijls ontmoette op de werf van Esko Hytönen op Sommarö, waar ik de eerste winters in Finland lag. De reis wordt op motor voortgezet, de zachte wind staat op de neus. In de scheren van Ekenäs kun je door een vijftal vaarwegen richting Helsinki. Ik wil een mooi natuurhaventje/baaitje aanlopen; west van Bátuskär. Ik vind dit één van de mooiste baaitjes, maar helaas ben ik de laatste jaren niet meer de enige. Dan door na het westpuntje van Kälkö, waar Mikael ons op de steiger opwacht. Mikael is de bron van ons verblijf in Finland en stapt nog regelmatig op. Zijn vrouw Marie komt vrijwel direct met haar bootje en avondmaaltijd aan. Kälkö is een groot eiland met boerderij van Marie’s familie en alle kinderen hebben over meer dan 100 jaar de gelegenheid gekregen er ieder een zomerchalet te bouwen. Vrijwel elk jaar als wij er passeren zijn wij welkom. Nu is Mikael met een grote aanbouw bezig, die het comfort nog verder verbetert. Na de borrel in de kuip wordt op het terras met fraai uitzicht met langzaam ondergaande zon een heerlijke vismaaltijd verorberd.

Er wordt gezellig uitgebreid bijgepraat. Ook na jaren terug uit Nederland spreekt Marie nog altijd goed Nederlands. De volgende morgen duiken wij eerst in water van 16*C. Wij zijn wakker. Even later komt Marie en Mikael ons vaarwel zeggen en varen wij door de prachtige scheren ten zuiden van Barösund. Voor de lunch laten wij het handanker vallen in een kleine baai. Dan worden wij voor de borrel op Eksund verwacht. Door het smalle, ondiepe “kanaal/sund” ten zuid-westen van Älgsjölandet raken de rietkragen beide kanten van het schip, spannend maar erg mooi. Johan en Grada verwelkomen ons hartelijk en komen aan boord in de sund, waar wij aan de tonnen van Beatrijs kunnen liggen.

In een mooie zomeravond heffen wij het glas op ons weerzien. Grada heeft een bijzonder Scandinavisch gerecht bereid: een heerlijke hertenbiefstuk c.s.; wij genieten! Dan nog een sauna bij ondergaande zon….zo’n avond zou nog heel lang moeten duren. De volgende dag ontvangt Johan de beambten van de gemeente Ingá om zijn uitbreidingsplannen bij zijn zomerhuis te bespreken. Na een erg stille nacht komt de bemanning uitgerust aan dek, prachtig weer.

Grada en Johan zeggen ons bij een kop koffie aan boord nog even vaarwel. Direct ten noorden van de sund hijsen wij alle zeilen en via de vaarweg van Porkkalafjärden lopen wij naar buiten. Met een wind bakstag van 5 à 6 Bft lopen wij met 7 knopen snel op Porkkala Udde aan en na een gijp meren we met de wind op de neus af op Högholmen (NJK).
De avond sluiten wij af met borrel aan boord, maaltijd op het terras boven het schip en wandeling naar het hoogste punt van het eiland, waar het nog behoorlijk waait. Het regent in de nacht, maar bij opstaan wordt het droog en bij de koffie komt de zon weer door.
De wind is straf en vlagerig maar uit de goede hoek en op de fok varen wij weg door de scheren via de binnenste vaarweg aan de oostzijde van Porkkala. Je kunt op zijn minst via drie vaarwegen naar Helsinki komen, de binnenste heeft een minimaal aangegeven diepte van 1,2 m en voor ons schip geen enkel probleem. Op de open stukken schieten wij snel op, 6 à 6 knopen. Rond 14u leggen wij aan in de natuurhaven op de noordpunt van Stora Brändö.

Na de lunch maken Hans en Annet een lange wandeling over een naturstig naar de zuidpunt. Het is ook elke avond feest met een lekker glas wijn en een heerlijke maaltijd. Wat wenst een schipper zich meer. Tijdens de avonden wordt veel gelezen en nu waait de stevige wind opnieuw mooi over ons heen. In de nacht, nu 15 augustus geworden, trekken stevige buien over. De zon komt na het ontbijt wel door maar het blijft flink doorwaaien met stoten van 7 Bft. Op de fok nemen wij weer de binnenste vaarweg en om 13u leggen wij aan de kade van jachthaven Haukilahti (Espoo) voor het restaurant vast. Er trekken zware buien over maar Martine en ik gaan lopend naar de ‘koopgoot” van Espoo en nemen de taxi terug met de nieuwe voorraad. Annet en Hans nodigen ons uit in het (Italiaanse) havenrestaurant, waar wij van een uitstekende maaltijd genieten. Dan komt de natuur tot rust en breekt de zon weer door.
Nu onze laatste vaardag met de huidige bemanning van Espoo naar Helsinki Blekholmen (NJK). Na de koffie lopen we naar buiten en zetten de zeilen. Het is maar 10 mijl naar Blekholmen en langs Sveaborg en oostelijk van Blekholmen halen wij de zeilen neer midden in de haven bij het centrum van de stad. Havenmeester Sammy en hulp wachten ons op de vaste stek op. Borrel op het terras van de club, maaltijd aan boord terwijl de bemanningen van de 12M klasse hun 9 schepen weer klaarmaken voor een volgende WK-dag. Tijdens de nacht waaien de lijken weer uit de zeilen en regent het soms fel. Wij besteden de laatste dag aan boord met een bezoek aan Helsinki. Met nog wat inkopen en het schip onderdeks weer gereedmaken voor de volgende reis over een week sluiten wij opnieuw een prachtige tocht af door een heel bekend stukje Finse scheren; morgen huiswaarts.

Helsinki Blekholmen – en terug 23 – 30 augustus

Met verschillende vluchten komen wij gevijven, Ric, Herman, Peter, Patrick en ik, toch gelijk aan bij het pontje naar Blekholmen. Het plan is om deze keer de oversteek naar Tallin te maken. Ik ben er in al die jaren nog niet met ‘tGH geweest en het moet toch een keer er van komen. Het waait stevig en direct op de steiger ontmoeten wij medelid van de KNZ&RV Harry, een o.a. Fastned zeiler met serieuze reputatie, en Franse vriendin Sophie. Harry is eveneens al enkele jaren lid van NJK en heeft er een vaste ligplaats voor zijn mooie klassieke notarisboot “Pikborg”. Na de borrel eten wij een zeilersmaaltijd op de club.
Het is een prachtig geheel uit hout opgetrokken gebouw van het jaar 1900. Tijdens het 150 jarig bestaan van NJK heb ik met enkele andere clubleden van de KNZ&RV, w.o. Roeland van het traject in Zweden, een bokaal namens het bestuur aangeboden. Bij terugkomst worden de wereldproblemen onmiddellijk met frisse gretigheid aangepakt, die wij al jaren tijdens ons winterreces in Ric’s Alpenstulpje steeds verder proberen tot oplossingen te brengen.

Harry komt nog even langs voor een nightcap. De weersvoorspellingen worden doorgenomen; het ziet er niet goed uit, een depressie met harde zuidenwind komt in de komende dagen over…..Het wordt een tocht oostwaarts.
De volgende morgen nog wat inkopen en rond 13u varen we op de motor naar de brug van Hästnässund. Dan nemen wij de noordelijke vaarroute naar Kajholmen, een prachtig NJK-eiland, maar ondanks het mooie weer besluit ik door de Pörttö fjärden te zeilen naar de baai Svartviken op Pörttö Oost, vroeger een douanestation en zeer beschut voor alle winden. Het weerbericht voor morgen ziet er niet goed uit: 8Bft uit zuid! Wij maken na de maaltijd, deze keer weer uitstekend verzorgd door onze chef Patrick, nog een wandeling over het hoofdeiland. Het is een zeer rustige nacht, het water in de baai wordt zelfs niet door de wind beroerd, maar bij het opstaan om 8u horen wij de wind al door de hoge bomen jagen. De barometer is bijna verticaal gedaald en de voorspellingen zijn: de hele dag regen en 7 à 8 Bft. Wij vertrekken onmiddellijk omdat de storm rond 10u op Pörttö wordt verwacht en ik wil de golfopbouw vóór zijn tijdens de eerste mijlen oostwaarts in open zee naar Borgá. Na een paar rollers aan dek kunnen wij voor de wind NNO-waarts recht op Borgá aanlopen. Omdat ik bang ben dat de fok uit de lijken kan slaan, houden wij het op de motor en leggen om 13u aan op de gastenpier bij het oude centrum van Borgá.
Het blijkt dat Harry dezelfde haven heeft bedacht en brengt ons twee mooie flessen “le Volte”. Het blijft gieten, werkelijk de minste dag van de zomer tot nu toe. Het wordt ook al spoedig donker nu de dagen korten. Na onze borrel gaan wij dineren in “Salt” vlak bij de kathedraal, waar Finland’s afscheiding van het koninkrijk Zweden in 1809 een feit werd. Harry en Sophie voegen zich daar bij ons. Ook in de nacht naar 26 augustus regent en waait het behoorlijk, maar in de ochtend luwt de wind en klaart het op.

Nog een bezoek aan m/s Pikborg voor bezichtiging en koffie en rond 13u vertrekken wij weer op de motor zuidwaarts. Wij lopen oost van Emsalö, zetten de zeilen in de Orrby fjärden en door de sont van Pellinki varen wij naar Byön, waar wij door het nauwe aanloopgaatje om 17u aankomen. In deze hurricane hole - Bockhamn - liggen we goed voor de nacht terwijl na de borrel Henk een lekkere maaltijd bereidt. De volgende morgen kijken wij eerst de kat uit de boom en wandelen daarvoor naar de zuidpunt van het eiland. Ook hier zijn weer enkele goede walvoorzieningen – barbecue en wc’s. Tussen de scheren is het water altijd rustig maar de wind is nu ook gekalmeerd. Na de koffie gaan om 12u de trossen los en koersen wij zuid-oost om Pellinki om te bezien of wij in de Kungshamn, een prachtige maar kleine natuurlijke baai, kunnen ankeren. Dat lukt niet echt, prachtig maar toch te krap en enkele vakantiehuizen rondom. Wij varen de baai verder in langs Jörre’s Fisk, die van de wal af aangeeft geen vis voor ons te hebben. In de kleine baai ten noorden van Marsholmen laten wij het anker vallen. Al spoedig krijgen wij het bezoek van Perre Wallgren, die voor een groot deel van het jaar op het familie-eiland Lángön woont. Bij de neut wordt Jörre gebeld, die even later met een heerlijk maaltje “sik” langskomt. Het wordt weer een gezellige avond.

De nieuwe morgen brengt alsnog miezerig weer. Na vertrek uit het baaitje zetten we de zeilen in de Lángönsundet en worden nog even uitgezwaaid door Perre en zijn vrouw. Het weer wordt allengs beter. Op zeil varen wij westwaarts ten noorden van Pörttö langs en dan op Lángholmen (NJK) aan waar wij op het meest zuidwestelijke plekje van de haven afmeren aan de vaste steiger. Er zijn nog een aantal schepen afgemeerd. Het eiland is ooit meer dan 100 jaar gelegen geschonken aan NJK door een voorvader van Marie, echtgenote van Mikael, die wij samen ook reeds op Kälkö ontmoetten. Wandeling over de kaalgeslagen rotsen aan de zuidkant van het eiland met ver uitzicht over de Finse Golf. Wij kunnen na de gebruikelijke borrel en maaltijd - bereid met en in de faciliteiten van één van de clubgebouwen - de sauna pas om 23u in. Elke gebruiker schrijft de sauna voor een uur af en laat deze achter in nog betere staat dan bij aanvang.
De volgende dag is het half bewolkt en weinig wind. De bemanning kent het schip zo langzamerhand en tijdens het uiltje knappen wordt het schip keurig met een gijp op koers naar Isosaari gelegd, een eiland dat sinds enkele jaren is opengesteld na een militaire functie te hebben gehad. Er wordt afgemeerd in het kleine haventje op de oostpunt, wandeling en terrasje gepakt. Onder stralend weer vertrekken wij naar Sveaborg (Suomenlinna) waar wij rond 18u aankomen en de volledig beschutte haven. 30 augustus is de laatste volle dag aan boord. Wij bezoeken de immense vesting (rond 1750 gebouwd tegen de Russische dreiging) en nemen koffie met rondgang door het museum dat de historie van de vesting mooi uitbeeldt. Dan nog even op motor en na een uurtje leggen we weer aan op de gebruikelijke ligplaats op Blekholmen. De zeilen worden geborgen en de huiken geplaatst. De reis wordt afgesloten met een bezoek aan het centrum van Helsinki en een afscheidsdiner in restaurant “Kapelli” op de Esplanaden, waar Christian en Ida, die mij hielpen het schip van Zweden naar de Álands te varen, zich ook bij ons voegen; heel gezellig met elkaar. Dan weer met het pontje aan boord, er wordt gekuist en nog een laatste sauna benut. Dan de kooi in; morgenochtend staat de taxi om 6:15u op de kade voor vertrek naar de luchthaven. Ondanks een verlegd bestek oostwaarts was het opnieuw een vaarfeest!

Helsinki – Pojo; 9 -16 september 2021

Op 9 september kom ik met Martine en nicht Claire weer aan boord om het schip naar de winterberging in Pojo te brengen. Het is mooi weer en wij doen direct de nodige inkopen. Bij aan boord komen blijkt de walstroom de batterijen niet opgeladen te hebben. Na een aansluiting op andere doos lijkt het weer te functioneren. Na inruimen en de onvermijdbare borrel nuttigen wij een zeilersmaaltijd (typisch Scandinavisch met toast Skagen, zalm en bessencake) in het clubgedeelte van het restaurant in het fraaie gebouw van 1900, trots midden in Helsinki’s haven. De vlag neer wordt nog altijd aangegeven met een kanonschot dat vandaag precies om 19:59u klinkt. Na ontbijt en koffie nemen wij afscheid van de haven en vertrekken op motor door de HKS-haven westwaarts. Het is rustig grijs weer; ook voor de komende dagen zal het fris blijven met winden uit de noordhoek en temperaturen van 6 tot 12*C. De wind neemt in de middag wat toe van 2 tot 3 Bft uit OZO. Claire is al haar hele leven opstapper en stuurt het schip behendig door de binnenste soms smalle scherenroute.

Het idee is om Högholmen (NJK) aan te doen, maar er liggen dit weekend - één van de laatste in het seizoen - te veel jachten om comfortabel (langszij) aan te leggen en varen we door om Porkkala Udd dan NNW-waarts naar de natuurhaven Stora Halsö, maar ook die ligt al vol.  Wij besluiten een mijl noordwaarts het anker te laten vallen in een baaitje ten oosten van landtong Kobbacka, Kopparnäs, Ingá. Vannacht zal er vrijwel geen wind staan en in de loop van de morgen door zuid naar ZZW ruimen. Na een heel kalme nacht komen wij laat uit de kooi. De mist licht als een sluier om ons heen, het zicht is hooguit 50m. Om 11u neemt de wind iets toe en wordt het bij vlagen wat helderder. We lieren het anker op en varen langzaam op de motor westwaarts langs de SB-tonnen buiten de vaarweg. Ik ken dit deel van de scheren als mijn broekzak. Vrijwel altijd kun je dit traject prachtig bezeild doorkomen maar nu is het toch opletten, soms duikt plots een “verdwaald” jacht uit de mist. Bij het invaren van de baai van Ingá breekt de zon plots door. Wij leggen aan op de kopse kant van de pier, waar wij door de vrouwelijke wethouder vriendelijk in contact worden gebracht met de havenmeester. Inkopen en koffie+ op het terras van de vroegere bibliotheek in de nu vol schijnende zon. Mikael belt en nodigt ons morgen - maandag - uit op Kälkö . Na de maaltijd wordt er weer intens scrabble gespeeld, gezellig. Martine en Claire hebben Frans als moedertaal, maar het geeft mij toch geen nadeel. Het werd laat en wij komen pas om 8:30u uit de veren. Het regent lang en hard. Er worden weer spelletjes gespeeld en gelezen. Dan houdt de regen op en gaan wij wat boodschappen halen en weer koffie+ halen, maar de bieb is vandaag dicht. Dan plots uit het niets staat Marie voor onze neus. Zij was vanmiddag aan het paardrijden en had een voorgevoel ons te ontmoeten, bijzonder en leuk! Dan kouder en meer regen, we blijven maar liggen. Na de borrel en een spaghettimaaltijd weer scrabble en muziek. Het is nu 13 september en de zon schijnt voluit. De wind blaast stevig uit NW.
Om 11u trossen los en op de fok ZZW-waarts tot Skansudd dan fok neer en motor aan tot Barösund, waar wij op het terras van restaurant “Skola” een koffiestop maken. Dan op de motor ZW-waarts naar Kälkö. Mikael wacht ons op. De verbouwing krijgt vorm, het chalet wordt fraai vergroot en de werkzaamheden liggen op schema. Na een korte borrel gaan wij met éen van de motorboten naar het pas geopende restaurant “Resto” aan de sund bij Barö, mooi gelegen park met cottages maar de maaltijd valt wat tegen en het is er (nog) een beetje kaal. Dan terug naar Kälkö voor de nacht. Vandaag komt Mikael ons nog even uitzwaaien en komt er tegelijkertijd zijn timmerman aan. Aangekomen in de hoofdvaarweg, die ZW loopt, zetten wij de fok bij. De wind is erg vlagerig. Wij besluiten een kort bezoekje aan het fraaie haventje en eiland Munckshamn (NJK) te brengen en maken een wandeling naar de zuidkant van het eiland met mooi overzicht van de scheren en de Finse Golf. Dan door naar de steiger Rödjan van het natuurpark Älgö om er een wandeling over het natuurpad te maken. Helaas ligt een jacht zo in het midden van de steiger dat wij niet comfortbel kunnen aanleggen en besluiten wij aan de bomen op de rotsen aan de noordwest zijde van eiland Skedö vast te maken.

Het is een prachtige wolkeloze avond en de Melkweg is helder zichtbaar. Ik bespreek de aankomst met Berndt van de werf en regel het vervoer naar de luchthaven met onze Stefan. Na een rustige nacht is het 15 september en onze laatste zeildag van het jaar! Er is wat wind uit NNO die ons tegen de steile rotsen houdt. Wij komen soepel weg en op de motor varen we door een gaatje NW van het eiland naar de vaarweg. De zeilen gaan weer op en bij een vlagerige wind zeilen wij heel mooi naar Ekenäs. De zon komt door, de zeilen drogen en bij de brug naar Pojo aangekomen besluiten wij niet in Ekenäs te stoppen. Na contact met de brugwachter worden wij direct na doorkomst van een goederentrein van wel 1,5 km doorgelaten en varen met grootzeil op motor het zeil droog tot in de haven van onze werf Nylands Boatservices in Pojo.
Wij leggen aan en starten onmiddellijk met het bergen van de zeilen, de kluiver en gaffel weg. Morgen zullen wij verder aftuigen, maar er moet nog éen avondmaal worden verzorgd en dan weer….scrabble. Van het team van acht medewerkers op de werf blijken er drie griep te hebben. De lakens en was wordt direct door de werkvrouw opgepikt, bovendeks demonteer ik zo veel mogelijk, terwijl onderdeks goed wordt schoongemaakt. Met Markus neem ik het lakwerk voor de winter door. De afgerukte lier blijkt gelukkig te repareren en Berndt komt de “to do-lijst” maken. Na de maaltijd nog een overzicht van de hele zomerreis voor alle bemanningsleden 2021. Morgen huiswaarts……

Epiloog

Een memorabele zomer neemt een einde. Prachtige tochten door nog onbekende wateren. Vriendelijke en gastvrije scherenbewoners, veel mooi, betrouwbaar weer en heel veel gezelligheid en humor van bemanning en walvrienden. Een zomer met veel panne, maar steeds hulpvaardige mensen, die ervoor zorgden dat aan het vaarschema gehouden kon worden. Een meer dan voortreffelijke ondersteuning van de Zweedse zeereddingsorganisatie. De Finse reddingsdienst bleek echter meer culinaire prioriteiten te hebben. Gelukkig was éen van de beste Volvomonteurs van Zuid-Finland al de volgende morgen aan boord in de maand waarop iedereen daar op vakantie was. Twee dagen later konden wij verder, dan niet bevroedend dat een ongeluk altijd in drieën komt. Bij het wegvaren uit een haventje met sterk dwarse wind vaar ik een lier overboord. Gelukkig konden wij hem opvissen nog vast aan de spring voor het wegvaren maar met 2 andere lieren was dat geen echt probleem.

Een schitterende gedenkwaardige zomer neemt vandaag een einde, nu al met weemoed maar morgen weer thuis.

Wie is wie op '’t Gauwe Haentje'?

Het zeilseizoen 2021 is weer een bijzondere zeilbeleving geweest. Sinds de tewaterlating van ''t Gauwe Haentje' begin juni 1989 wil dat wel iets zeggen. Alle zomers - met uitzondering van 2018 - heb ik sinds met diverse samenstellingen van bemanning en met name met Martine en familie van het schip genoten tijdens de vele tochten door NW- Europa. De routes door o.a. de zuidkom van de Botnische Golf, door de Kvarken en de Höga Kusten, Åland en langs de Finse Zuidkust waren landschappelijk oogstrelend. De mentale herinnering daaraan is fijn en de visuele terugkijk op elk traject voegt hieraan veel toe.
Echter het opnieuw beleven met de opstappers en alle "stuurlui aan wal", die dit mogelijk hebben gemaakt, maakt het intenser en doet nog beter beklijven onder het genot van een hapje en drankje. Het was de ervaring met elkaar die deze zomertocht de kers op de taart deed zijn.
Allen heel hartelijk bedankt!
Met weemoed denk ik terug, maar het wenkend perspectief van het komende seizoen neemt gelukkig al de overhand.
Koos & Martine