Scheepswerf de Enterse Waarf - Enter
“De Waarf” is een combinatie van een scheepswerf voor de Enterse zompen en een expositie met het thema "Regge de slagader van Twente". Het gebouw is in Saksische stijl opgezet, met rieten dak en prachtig ingepast in de omgeving. In de werkplaats zal onderhoud en nieuwbouw plaatsvinden. Voor de werf ligt een hellingbaan waar boten met een lorrie te water kunnen worden gelaten en waar allerlei activiteiten te bezichtigen zijn die te maken hebben met de bouw van nieuwe zompen. De werf en de expositie worden speciaal ingericht voor de ontvangst van groepen. De zolder bevat straks het archief over zompen, zompvaart, vaarwegen, waterbeheer en schippers. In de buurt van “De Waarf” lagen vroeger drie oude 18e eeuwse scheepswerven.
Entersnieuws: In Enter gebouwde zomp gaat naar Dalfsen
vrijdag 16 augustus, 2019
Zaterdag wordt er een zomp afgeleverd aan schippers uit Dalfsen. De zomp is gemaakt bij De Waarf en de laatste keer dat er een zomp aan derden is geleverd was ongeveer 250 jaar geleden. Om 07.00 uur zaterdagmorgen beginnen ze met het opladen op een dieplader, daarna wordt de zomp in Ommen te water gelaten, ‘s middags is de officiële overdracht in Dalfsen en wordt de Zomp gedoopt door de burgemeester van Dalfsen.
Gerrit Velten, voorzitter Regionale Stichting Enterse Zomp: “Tot het begin van de vorige eeuw was er veel scheepvaart op rivieren als de Berkel, de Regge, de Overijsselse Vecht en op de Schipbeek. Er werd vooral met zompen gevaren, platbodems van 7 tot 12 meter lengte, die al dan niet gezeild, geboomd of gejaagd werden.
Het is vooral aan dr. Gerrit Schutten te danken dat er veel is vastgelegd over de vaart met zompen. Hij was het die vanaf 1964 met personen heeft gesproken die de zompvaart nog hadden gekend.
In zijn in 1980 verschenen boek “Varen waar geen water is” legde hij alles, wat hij jarenlang had verzameld, vast in tekst, foto’s en tekeningen.
Heel veel informatie uit deze artikelen is gebruikt bij de bouw van de huidige Enterse zompen, zo ook bij de bouw van “De Vecht zomp”, welke in Dalfsen komt te varen.
Ongeveer 250 jaar geleden waren er in Enter op een gegeven ogenblik drie scheepswerven waar zompen, pramen, Vriezenveense turfschuitjes en andere scheepjes werden gebouwd. Niet alleen voor de Enterse schippers, maar ook voor schippers in de wijde omgeving, zoals nu dus de zomp, die gaat varen in de buurt van Dalfsen”.
Entersnieuws: In Enter gebouwde zomp gaat naar Dalfsen
De scheepvaart (op de Regge uitsluitend met de zomp) was vrijwel geheel in handen van de Enterse schippers, al hebben er toch ook nog veel schippers uit Almelo en andere plaatsen aan de Regge en de Vecht met een zomp gevaren. Een aparte vermelding verdient de turfschipperij van Vriezenveen, waar kleine zompen de turf uitventten tot ver in Twentse dorpen en steden, via kleine beekjes (o.a. De Schipsloot, De Lee, de Loolee de Bornse- en de Bornerbroekse beek, enz.) en slootjes naar b.v. Borne. Turf was een belangrijke brandstof in de tijd dat van steenkool nog nauwelijks gebruik werd gemaakt.
De zompen zijn, voor zover bekend, allemaal op Enterse scheepswerven gebouwd. De naam Schuitemaker is er (althans in Enter) aan te danken, toen de eerste Enterse predikant (die daar stond van ca. 1706 – 1725) een zekere Timmer-Tönnis in het doopboek voorzag van de aantekening (“oft Schuytemaker”) . Een andere scheepsbouwer was Van de Berg, die de Koelenwaarf beheerde. Op het hoogtepunt van de zompenvaart (± 1850) waren er alleen al in Enter meer dan honderd boten van dit type.
De Enterse Zomp
Er hebben - door de eeuwen heen - honderden zompen gevaren; het laatste oorspronkelijke schip werd in de oorlog vernietigd. Pas in de jaren ’80 werd weer een nieuwe zomp, genaamd 'Regt door Zee', gebouwd bij Punterbouwer Wildeboer in Giethoorn. De huidige Enterse zomp werd op 26 april 1986 te water gelaten, nadat hiervoor in 1984 De Regionale Stichting Enterse Zomp was opgericht. Als ligplaats werd de Pelmolen te Rijssen gekozen, waar een speciale haven werd gerealiseerd. De "Regt door Zee", zoals de zomp gedoopt werd, is genoemd naar de zomp, die als laatste schip van dat type platbodem gevaren had, en eigendom was van schipper Jans ten Berge uit Enter.
Punterbouwer Wildeboer in Giethoorn bouwde de nieuwe zomp naar tekeningen van het Zuiderzeemuseum met verfijningen van dr. G.J. Schutten, die het standaardwerk "Varen waar geen water is" geschreven heeft, waarin de geschiedenis van de zompvaart gedetailleerd en degelijk gedocumenteerd opgetekend is.
De laatste jaren zijn na gereedkoming van Scheepswerf de Enterse Waarf, op deze werf ook nieuwe Enterse Zompen gebouwd.
Enterse Zompen ingeschreven in het Stamboek
W.H. de Vosprijs 2012 uitgereikt aan Stichting de Enterse Zomp
Tijdens de Voorjaarsreünie werd de W.H. de Vosprijs 2012 uitgereikt aan de Stichting de Enterse Zomp, omdat het bestuur zich vanaf 1983 bijzonder ingespannen heeft om de geschiedenis van de Enterse zomp onder de aandacht te brengen van een breed publiek.
