Ankie Almanak
Over een zalmschouw met hut - Een Varend Monument® door Luuk Krijnen
Dit boek gaat over de Ankie, een zalmschouw met hut uit 1890 en een Varend Monument®.
Schrijver Luuk Krijnen geeft in deze Ankie Almanak, die uit twee delen bestaat, zijn liefde voor dit kleine scheepje weer. In deel 1 staat de Ankie centraal, een 132 jaar oude Fannie, die al voor de Tweede Wereldoorlog zijn huidige vorm kreeg: met hut en gaffeltuig. Krijnen schrijft over de geschiedenis, de restauratie en het varen met de Ankie. Dit deel leest als een handleiding, en zo was het oorspronkelijk ook bedoeld, tot het iets uit de hand liep en het een heel boek werd.
In deel 2 schrijft Krijnen over de vele vaartochten die hij met de Ankie alleen, met zijn gezin en met vrienden heeft gemaakt, en die het kleine scheepje van 6 meter lang tot in België en Duitsland brachten. Dit deel laat zien dat Krijnen zijn antieke scheepje allerminst als een teer object beschouwt maar als een zeilschip dat heel wat hebben kan en overal kan komen.
Door de combinatie van deze twee delen in één Almanak biedt dit boek zowel nuttige informatie als veel leesplezier. De Ankie Almanak is voorzien van vele foto's, voornamelijk uit de eigen collectie van Krijnen.
Introductie
Dit is een almanak over en voor de zalmschouw ‘Ankie’. Deze almanak was in 2017 ontstaan als naslagwerk voor degene die schipper van of matroos of stuurman op de Ankie is. Ooit begonnen omdat mijn oudste zoon Jasper, tijdens een lange tocht waarin hij ‘alles’ moest leren, voorstelde om dat nou eens allemaal op te schrijven. Zo is in december 2017 de Ankie Almanak begonnen. En een beetje uit de hand gelopen. Inmiddels is het niet alleen een handboek, maar ook een verzamelplaats voor alle avonturen die we met de Ankie hebben beleefd. En een eerbetoon aan een uniek scheepje. We hopen dat het ook voor anderen dan de eigenaar interessant is.In deze almanak geef ik alles weer wat ik weet van de oorsprong van de Ankie, over de restauratie, het onderhoud, het varen met de Ankie en verder alles over de tochten die met de Ankie zijn gemaakt. De foto’s zijn gewone huis, tuin en keukenfoto’s, niet van een professionele fotograaf. Ik heb gewoon in mijn verzameling gezocht wat het geschrevene het best illustreert. Sommige foto’s zijn door anderen gemaakt, soms van veraf, en soms per telefoon ontvangen, soms stills uit video’s. Ze zijn misschien niet allemaal even scherp. Hoewel ik van huis uit historicus ben, heb ik geen bijzondere studie gemaakt van de zalmschouw of van scheepvaart in het bijzonder. Alles wat ik heb opgeschreven, hoe ik dingen noem, hoe ik dingen doe of hoe ik ze gebruik, is uit eigen ervaring. Dat houdt in dat sommige deskundigen soms de wenkbrauwen zullen fronsen. Zulke kritiek is welkom, maar ik weet niet of ik alles overneem. Ik ben het nu eenmaal zo gewend. En de Ankie is geen museum, maar puur plezier!
Inhoud
| Introductie | ||
| DEEL 1 - DE ZALMSCHOUW 'ANKIE' | ||
| 1. | Geschiedenis van de Ankie | |
| 1.1. | Zalmschouw | |
| 1.1.1. | Kenmerken van zalmschouwen | |
| 1.1.2. | Tuigage | |
| 1.1.3. | Werven en typen | |
| 1.1.4. | Literatuur over zalmschouwen | |
| 1.2. | Informatie over de bouw van de Ankie | |
| 1.2.1. | Puddelijzer en geklonken stripnaden | |
| 1.2.2. | Waarnemingen van Arie van der Ree, oktober 2020 | |
| 1.3. | (Terug-)koop van de Ankie | |
| 1.4. | Vorige eigenaren | |
| 1.4.1. | Hillen en Roosen ? - 1955 | |
| 1.4.2. | Jan Ceelen: 1955-1964 | |
| 1.4.2.1. | De Ankie bij de familie Ceelen: 1955-1964 | |
| 1.4.2.2. | Documentatie van de Ankie en een inkijkje in grootse plannen | |
| 1.4.2.3. | Eerste registratie Ankie/Marianne in Stamboek Ronde en Platbodemjachten | |
| 1.4.2.4. | Verkoop Ankie/Marianne en opvolgende schepen van Jan Ceelen: 1964-1991 | |
| 1.4.3. | Joost Lokerse: 1964-1982 | |
| 1.4.3.1. | Verhalen van Joost Lokerse | |
| 1.4.3.2. | Foto's van Joost Lokerse | |
| 1.4.3.3. | Weerzien met Joost Lokerse | |
| 1.5. | Restauratie van de Ankie | |
| 1.5.1. | Zalmschouw met hut | |
| 1.5.2. | Klinkwerk | |
| 1.5.3. | Zwaardspiegels | |
| 1.5.4. | Roer en helmstok | |
| 1.5.5. | Blokken, grommers en bindsels | |
| 1.5.5.1. | Blokken zelf maken | |
| 1.5.5.3. | Het maken van een grommer | |
| 1.5.5.4. | Het maken van een bindsel | |
| 1.5.6. | De naam op het schip | |
| 1.5.7. | Poortjes en friese ogen | |
| 1.5.8. | Afscheid van koolteer; milieuvriendelijke Tenco teer | |
| 1.5.9. | Een nieuw vlak | |
| 1.5.10. | Interieur van de hut | |
| 1.6. | De Ankie een Varend Monument® | |
| 2. | Hoe heet alles op de Ankie? | |
| 2.1. | Schip | |
| 2.2. | Tuigage | |
| 2.2.1. | Rondhouten en staand want | |
| 2.2.2. | Zeilen | |
| 2.2.3. | Vallen en schoten | |
| 2.2.4. | Roer en zwaarden | |
| 2.3. | Overige onderdelen van de Ankie | |
| 2.3.1. | Boom en pikhaak | |
| 2.3.2. | Mik of schaar; het strijken van de mast | |
| 2.3.3. | Meerlijnen | |
| 2.3.4. | Stootwillen | |
| 2.3.5. | Vlaggen vlaggelijnen en pavoisering | |
| 2.3.6. | Roeiriemen en reddingsvesten | |
| 2.3.7. | Navigatielichten | |
| 2.3.8. | Buitenboordmotor | |
| 2.3.9. | Het vieze kastje | |
| 2.3.10. | Kisten in de kuip | |
| 2.4. | Inrichting van de hut | |
| 2.4.1. | De hut als woon-, werk en slaapruimte. | |
| 2.4.2. | Overig comfort op de Ankie | |
| 2.5. | Kuipzeil | |
| 2.7. | Zomerligplaats Ankie | |
| 2.7.1. | Vergunningsligplaats Kop van 't Land | |
| 2.7.2. | Vastleggen op de zomerplaats | |
| 3. | Onderhoud van de Ankie | |
| 3.1. | Winterklaar maken | |
| 3.1.1. | Aftuigen van de boot | |
| 3.1.2. | Afdekken van de boot | |
| 3.2. | Jaarlijks voorjaarsonderhoud (maart-april) | |
| 3.2.1. | Teren | |
| 3.2.2. | Verven | |
| 3.2.3. | Houtwerk | |
| 3.3. | Tewaterlating | |
| 3.3.1. | Tewaterlating met de hand | |
| 3.3.2. | Tewaterlating met kraan | |
| 4. | Zeilen met de Ankie | |
| 4.1. | Aanslaan en opdoeken van de zeilen | |
| 4.1.1. | De fok | |
| 4.1.2. | Het grootzeil | |
| 4.2. | Hijsen van de zeilen | |
| 4.2.1. | Grootzeil hijsen | |
| 4.2.2. | Fok hijsen | |
| 4.2.3. | Het gebruik van de zwaarden | |
| 4.3. | Zeilen | |
| 4.3.1. | Windrichtingen | |
| 4.3.2. | Stand van de zeilen en zwaard per koers | |
| 4.4. | Samenspel van zeilen en zwaard | |
| 4.4.1. | Kruisen | |
| 4.4.2. | Halzen | |
| 4.4.3. | Toch aan lager wal | |
| 4.5. | Zeil strijken | |
| 5. | Motorvaren met de Ankie | |
| 5.1. | Het gebruik van de motor | |
| 5.2. | Schoon schip | |
| 5.3. | Iedereen wil aan het roer | |
| 5.4. | Spelevaren | |
| 5.5. | Ankeren | |
| 5.5.1. | Het anker bevestigen | |
| 5.5.2. | Ankerdiepte | |
| 5.5.3. | Het anker uitwerpen | |
| 5.5.4. | Ankerbal en ankerlicht | |
| 5.5.5. | Het anker lichten | |
| 5.5.6. | Andere manieren om te ankeren | |
| 5.6. | Afmeren | |
| 5.6.1. | Afmeren aan linkerwal | |
| 5.6.2. | Afmeren aan rechterwal | |
| 5.6.3. | Met bakboordszijde aan linkerwal | |
| 5.7. | Sluis | |
| 5.7.1. | Wachten | |
| 5.7.2. | Rustige sluis | |
| 5.7.3. | Drukke sluis | |
| 5.7.4. | De schutting | |
| 5.7.5. | Sluis uitvaren | |
| DEEL 2 AVONTUREN MET DE ANKIE | ||
| 1. | De eerste jaren | |
| 1.1. | Werf en haven aan huis | |
| 1.2. | Zeilen op de Lek en omgeving | |
| 1.2.1. | Volgelopen | |
| 1.2.2. | Sluis dicht-1 | |
| 1.2.3. | Bruno zoek | |
| 1.2.4. | Lek, Rijn, Maas, Merwede, wie kan er nog wijs uit? | |
| 1.3. | Eerste zeiltocht naar Zeeland | |
| 2. | Zeeland en West Brabant | |
| 2.1. | Thuishaven Middelburg | |
| 2.2. | Thuishaven De Heen, West Brabant | |
| 3. | Dordrecht en de Biesbosch | |
| 3.1. | De Biesbosch | |
| 3.2. | Zwerven door de Biesbosch | |
| 3.2.1. | Brabantse Biesbosch | |
| 3.2.2. | De Dood | |
| 3.2.3. | Sliedrechts Biesbosch | |
| 3.2.4. | Dazen | |
| 3.2.5. | Tweede Wereldoorlog | |
| 3.2.6. | Dordtse Biesbosch | |
| 3.2.7. | Sluis dicht 2 | |
| 3.2.8. | Sluis dicht 3 | |
| 4. | Barbecue-verhalen | |
| 4.1. | Barbecueën met de Ankie | |
| 4.1.1. | Rietplaat, Biesbosch | |
| 4.1.2. | Stampersplaat, Grevelingen | |
| 4.1.3. | Voor paal Steenbergse Vliet | |
| 4.1.4. | Alex' Haventje | |
| 4.1.5. | Door de wind! | |
| 4.1.6. | Ondergang van een BBQ | |
| 4.1.7. | Boot-BBQ | |
| 5. | SAIL Amsterdam | |
| 5.1. | SAIL Amsterdam | |
| 5.2. | Mijn eerste SAILs 1985 en 1990 | |
| 5.2.1. | Met volle zeilen? | |
| 5.3. | SAIL 1995 en verder: Zalmtochten | |
| 5.3.1. | In de sleep | |
| 5.3.2. | Vreeswijk en verder | |
| 5.3.3. | Ringvaart Haarlemmermeer | |
| 5.3.4. | Schipperskoppen en Spaarnewater in Haarlem | |
| 5.4. | Parade of SAIL | |
| 5.4.1. | "Ze schieten terug!" | |
| 5.5. | Admiraalzeilen en vlootschouw | |
| 5.6. | De SAIL-week | |
| 5.7. | De terugtocht | |
| 5.8. | In 2020 geen SAIL | |
| 6. | Storm in de delta | |
| 6.1. | Volkerak 1994 | |
| 6.2. | Haringvliet 1997 | |
| 6.3. | Grevelingen 2001 | |
| 6.4. | Veersemeer en Oosterschelde 2017 | |
| 6.5. | Loosdrecht 2018 | |
| 7. | De Zalmgeuzen | |
| 7.1. | De Zalmgeuzenpenning | |
| 7.2. | Zalmgeuzenvlag | |
| 7.3. | Eerste Zalmgeuzentocht | |
| 7.4. | Tweede Zalmgeuzentocht | |
| 7.4.1. | De voorbereiding | |
| 7.4.2. | Boon-jaar 2012 | |
| 7.4.3. | Antwerpse autoriteiten | |
| 7.4.4. | De media | |
| 7.4.5. | Een spaak in het wiel: de Joint Strike Fighter | |
| 7.4.6. | De expeditie | |
| 7.4.7. | Mot tussen Haven en Stadhuis | |
| 7.4.8. | Audiëntie op het Stadhuis | |
| 7.4.9. | Gesmeerd! | |
| 7.5. | Doek voor de Zalmgeuzen? | |
| 8. | Vreeswijk, Friesland en Gelderse IJssel 2016 | |
| 8.1. | Vreeswijk vol vaart | |
| 8.2. | Het IJsselmeer | |
| 8.3. | Friesland | |
| 8.3.1. | Skatsjessilen | |
| 8.3.2. | Stavoren | |
| 8.3.3. | De Fluessen | |
| 8.3.4. | Sneekweek | |
| 8.4. | Een lange weg terug | |
| 8.4.1. | Van Tjeukermeer naar Giethoorn en hoe doe je de was aan boord? | |
| 8.4.2. | Gelderse IJssel en een naakte zwemster | |
| 8.4.3. | De Rijn; mannen met baarden en een onzedelijk voorstel | |
| 8.5. | Weer thuis | |
| 9. | Duitsland en Friesland Weerzien 2019 | |
| 9.1. | De Waal en een geërgerde visser | |
| 9.1.1. | Nijmegen Kaaij te doen | |
| 9.1.2. | Duitsland | |
| 9.2. | Noordvaart | |
| 9.2.1. | Vaatwasser aan boord en een zwaargewicht wielrenner | |
| 9.2.2. | Thaise dame aan boord | |
| 9.2.3. | Een illegale brug | |
| 9.3. | Friesland | |
| 9.3.1. | Ruzie tussen Schieringers en Vetkopers en bovenop de kerk van Workum | |
| 9.3.2. | Sneek buiten de Sneekweek | |
| 9.4. | Van Friesland weer naar Holland | |
| 9.4.1. | Urk | |
| 9.4.2. | De subtropische rede van Marken | |
| 9.4.3. | Storm in de nacht | |
| 9.4.4. | Laatste traject | |
| 10. | EINDE? | |
| NOTEN | ||
De Ankie Almanak is in z'n geheel ook digitaal beschikbaar
Ankie Almanak 09-07-2022 Eerste Druk - digitale versie met cover
Over de auteur
Luuk Krijnen, vader van Jasper, Nick en Alex, is geboren in Loosduinen, Den Haag, op 9 juli 1957. In 1970 vertrok het gezin Krijnen naar Zeeland, waar ze woonden in Goes en later Middelburg. Vakanties werden doorgaans doorgebracht op campings in Nederland en vader Krijnen had altijd wel een of andere motorboot, eerst de 'Anja', naar Luuks zusters Ankie (niets te maken met dé Ankie) en Jannie; daarna de 'Plenk': naar de broers Piet, Luuk en Henkl. Na zijn middelbare schooltijd in Middelburg studeerde Luuk in 1978 Geschiedenis en tevens Rechten in Utrecht, Leiden en Rotterdam en studeerde in beiden af. In Utrecht leerde hij zijn eerste echtgenote kennen, en haar vader, Jan Ceelen, afkomstig uit Sliedrecht en wonend in Vianen. Zo kwam hij in contact met de sfeer rond zeilen, de Biesbosch en de bootjes die daar voeren. Jan had vaak gesproken over de zalmschouwtjes die je daar veel zag: "in de rest van Nederland krijgt een jongen een brommer als hij 16 is; in Sliedrecht een zalmschouw". Niettemin voer Jan zelf een zeeschouw en had hij in zijn tuin, als restauratieproject, een Hollandse boot.
Nog tijdens zijn studie werd Luuk leraar in het vak Geschiedenis in Gorinchem en later Recht en Economie in Amersfoort en Middelburg. Hij schreef drie studieboeken voor het vak Recht en begon een rechtspraktijk. In 1992 werd hij onderzoeker/onderzoeksleider bij de Algemene Rekenkamer en daar werkt hij nog steeds. In deze rol schrijft hij vooral onderzoeksrapporten over het beleid van ministers, bestemd om door de Tweede Kamer met het kabinet te worden bedebateerd.
In zijn vrije tijd zwerft hij rond in zijn zalmschouw — met hut. Door heel Nederland maar ook naar België en Duitsland. Een deel van deze reizen zijn gemaakt samen met zijn zoons, Jasper, Nick en Alex. Zij zullen — als het goed is — later de Ankie overnemen en op hun beurt ook weer doorgeven aan hun kinderen. De Ankie is met haar huidige 132 jaar immers nog lang niet klaar. Vandaar dat de Ankie Almanak is opgedragen aan hen, Luuks drie zonen, Jasper, Nick en Alex.
Het boek
Samenstelling: Luuk Krijnen
Vormgeving: Luuk Krijnen
Kleuren achtercover: groen: Epifanes mono-urethane 3165; wit (letters): mono-urethane 3248 (kleurencode Ankie)
Letter: Calibri (tekst incl. achtercover); Felix Titling (titelpagina); Kunstler Script (titel)
Uitgegeven door: Deltagroep, Den Haag, www.deltagroep.nl
© 2022 Deltagroep, Den Haag
ISBN 978-90-9036092-8
1e druk - Boekengilde