De mosselaak WL18 'Fasant'
Het verhaal van de WL18; een echt "Lemmerjacht" door Peter Tolsma m.m.v. IJsbrand Dijkstra
Voorwoord van IJsbrand Dijkstra
Dit boek gaat over de geschiedenis van de aak WL18 'Fasant'. Bij de zoektocht naar de geschiedenis blijkt het schip niet alleen ouder te zijn dan werd aangenomen, maar ook blijken tal van andere verhalen en anekdotes niet te kloppen. De scheepswerf Gebr. De Boer in Lemmer is met zekerheid de werf waar de WL18, voorheen geregistreerd onder de naam 'Aleida Johanna' en vaart onder de naam WL18, werd gebouwd. Maar welk schip is de eigenlijke oorspronkelijke voorganger?
We weten dat in 1916/1917 twee Zeeuwen elk een nieuwe mosselaak bestelden bij Gebr. De Boer. Het zijn beiden vissers die de schepen, behalve voor de mosselteelt in Zeeland zelf, met name willen gebruiken voor de vangst van mosselzaad op de Waddenzee om ze daarna in te zetten voor snel transport naar hun mosselpercelen in Zeeland. De vissers in kwestie zijn:
P. Verschraegen. Hij bestelt de Fasant, aangeduid in het werfboek als motoraak met werfnummer 173; Gebroeders Schot. Zij laten de motorvischaak Maria Cristina maken met werfnummer 176.
WL18: de 'Maria Christina' of de 'Fasant'?
Deze twee schepen komen dus in aanmerking als oorspronkelijke voorganger van het schip dat tegenwoordig met WL18 het visserijnummer uit West Dongeradeel draagt.
Om te achterhalen welk van beide schepen nu de enige echte voorganger is van deze aak, is getracht de geschiedenis van beide schepen te achterhalen en te beschrijven. Naast mijn eigen bevindingen heeft Peter Tolsma uit Workum intensief research verricht om tot een sluitend verhaal te komen. Ik ben hem dankbaar voor het onderzoek en schrijven van dit boek.
Het Kromhoutarchief geeft definitief uitsluitsel
De twee schepen die in die tijd "op de Lemmer" gebouwd zijn, zijn de Maria Cristina ZZ8 voor de gebr. Schot uit Zierkzee, en de Fasant ZZ35 voor P. Verschraegen, ook uit Zierikzee. Beide schepen worden in de genoemde volgorde behandeld.
De Gebr. Schot waren uit Zierikzee afkomstig en in 1917 de opdrachtgevers voor een aak. De broers Schot doopten het schip 'Maria Christina'. Maria is de naam van de (tweede) vrouw van Jacob Schot en Christina de naam van de vrouw van Willem Karel.
De werfboeken vermelden voor de Fasant: "Geleverd November 1916" resp. de Maria Cristina: "Geleverd 27 september 1917". De Fasant ZZ35 voor P. Verschraegen is dus het eerst gebouwde schip.
De hamvraag is: "Welk van de schepen is nu de echte voorganger van de WL18"? De 'Maria Christina' of de 'Fasant'?
Blijkens naspeuringen in het SSRP/Gebr. de Boer archief gleed het schip Maria Christina ZZ8, zonder motor, maar wel met een "fondatie", van de helling. In de werfboeken is vermeld voor de Gebr. Schot, dat de Maria Christina ZZ8, elders werd voorzien van een motor.
Een speurtocht in de archieven van de Kromhout Motoren Fabriek (KMF) levert meer duidelijkheid. In het archief werd het nummer gevonden van de Kromhoutmotor: nl. M2 motornummer: 1440. Geleverd te Amsterdam af fabriek aan de Gebr. Schot.
De motor van de Fasant, ingebouwd bij aflevering had nummer 1311.
Dan blijkt via het Kromhout archief (middels de "Eigenarenkaarten") dat de eigenaar van de YE50, de heer J. de Rooy, een Kromhout M1 no 1311 in zijn YE50 heeft staan. We weten dus nu heel erg zeker dat het dus de aak Fasant van Verschraegen is, die via Wijne en van Hurck naar Yerseke, naar de fam. de Rooy is gegaan.
Dankzij veel speurwerk
Het is leuk om te zien dat dankzij veel speurwerk, eenduidig de opdrachtgever en de overgang van scheepseigenaren in de loop der tijd kon worden vastgesteld. Ook is nu de eerste naam en de definitieve bouwdatum van het schip daardoor duidelijk geworden. Uit de verschillende bronnen was dit mogelijk, het werfboek, visserijregister, scheepskadaster en Kromhoutregister.
De naam was dus: Fasant en het bouwjaar 1916. Soms wordt deze naam anders gespeld Fazant, maar in het Zeeuwse Visserijregister staat het duidelijk met een "s". Daarom geven IJsbrand en Alda het schip, naast het visserijnummer WL18, haar oorspronkelijke naam FASANT terug.
Inhoud
Voorwoord
Inleiding
Hoofdstukken
1. De Mosselaak of het Lemmerjacht
2. De geschiedenis van de ZZ8 Maria Cristina onder de gebr. Schot in Zierikzee
3. De geschiedenis van de Fasant ZZ35 onder P. Verschraegen in Zierikzee 1916 -1919
4. De motoren van de Fasant en de Maria Cristina na de bouw
5. Geeft het register van Zeeuwse Vissersschepen nog verdere duidelijkheid
6. Het Visserijregister
7. De Drie Gebroeders PI48 onder Leon Wijne en daarna onder August van Hurck als de Drie Gebroeders PI47 op Philippine
8. De YE50 Vijf Gebroeders mosselaak te Yerseke 1924 -1951
8.1. Het Lemmerjacht YE50 onder de broers Johannes en Adrianus de Rooy
8.2. De Gebroeders De Rooy op Norddeich met de YE50
9. De aak onder Stiennus Kroeze te Farmsum als DZ78
10. De aak als WL18 onder Jan Pieter Visser uit Nes
11. De WL18 onder de Gebroeders Post uit Moddergat
12. De WL18 onder Willem Stofberg
13. De aak als recreatievaartuig onder Portengen
14. De volgende eigenaren: Harry Smit en Piet Dekker
15. De periode als charterschip onder Johan van Loohuizen
16. De aak onder J.W. van den Berg te Beetsterzwaag
17. De aak WL18 van IJsbrand Dijkstra te Aarlanderveen
Slot
Naschrift
Bijlagen
Colofon
Colofon
Tekst: Peter Tolsma met medewerking van IJsbrand Dijkstra
Adviezen: Jos van den Berg
Fotografie: Naamsvermelding staat bij de foto's
Beeldbewerking: Alda van Bentum
Vormgeving: Cees van Rutten Grafische vormgeving
Druk: Ipskamp Printing
ISBN: 978491201110
NUR: 466
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
Copyright ©2020. IJ. Dijkstra, Aarlanderveen
Bij het achterhalen van de bron van de foto's is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Mocht bij een afbeelding een onjuiste vermelding staan wordt u verzocht contact op te nemen met IJsbrand Dijkstra.
Aanvullende informatie en/of fotomateriaal van de WL18 'Fasant' in oude jaren wordt zeer op prijs gesteld.
Wanneer u dit boek graag in bezit wilt krijgen, moet u even contact opnemen met IJsbrand Dijkstra
E-mail ijsbrand.dijkstra@xs4all.nl