2024 nummer 6: Een schouw is niet zomaar een boot
Wat er allemaal ooit is vastgelegd ....
Een schouw is niet zomaar een boot. Wat kunnen deze scheepjes zeilen! De schouwen zeilen vaak beter en sneller dan de zo bekende en veel gefotografeerde tjotters, boeiers en Friese jachten. Echt niet alle schouwen zeilen als een tierelier, maar er waren en zijn er die niet bij te houden zijn. Helemaal wanneer ze iets gaan hellen en op hun kim gaan zeilen. In Frieslands lage midden waren en zijn ze nog altijd populair. In en bij Grou wordt er nog altijd met de GWS-schouwen wedstrijd gezeild.
Open schouwen
Toen in de jaren zo tussen 1970 en 2000 op de Regionale Friese Reünie in Heeg wedstrijd gezeild werd in de verschillende klassen schouwen en ronde jachten vielen de grote open schouwen op door hun zeilkwaliteiten. Vaak waren het schouwen gebouwd door Jachtwerf Van der Meulen uit Sneek of Brandsma uit Rohel. Maar ook oudere schouwen gebouwd door bijvoorbeeld de Gebroeders Drijver uit Leeuwarden, een NNWB klasse-schouw en een enkele Pôlle-schouw liet zich er zien. Een behoorlijk aantal jaren namen de GWS-schouwen aan de reünie deel in het kader van hun onderlinge wedstrijd programma. In de klasse grote open schouwen werd er zelfs om een zilveren tuigje als wisselprijs gevaren. Deze is tegenwoordig nog te bekijken in het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek.
Het heeft zo zijn redenen dat ik hier nu op deze plek schrijf over de grote (6m en groter) open schouwen, waarmee op de binnenwateren gezeild werd. Ik werd gebeld door iemand uit de wedstrijdleiding van de Koninklijke Watersport Vereeniging Loosdrecht (KWVL). Ik ken hem nog uit de periode dat hij met een Flits wedstrijden zeilde. Hij kende mij, omdat ik op hetzelfde moment met een Fries jachtje zeilde.
De kern van zijn telefoontje was dat hij me uitlegde, dat de KWVL drie perfect gerestaureerde verenigingsschouwen heeft, waar naar zijn oordeel te weinig mee wordt gezeild. Twee worden wel gebruikt door de leden en eentje is eigenlijk overcompleet. De vraag was of ik een invulling kon bedenken voor de “derde” schouw. Het verhaal achter de schouwen van Loosdrecht ken ik oppervlakkig. Informatie, die de site van de SSRP over deze schouwen geeft, is erg summier. Blijkbaar is er door de KWVL nooit historische informatie naar buiten verstrekt. Toen ik me iets verder verdiepte in deze schepen en een kleine belronde deed met de vraag of er ooit over deze drie schouwen gepubliceerd was, werd het stil. Blijkbaar is er in Loosdrecht en omgeving nog nooit iemand geweest die de pen ter hand genomen heeft om op zijn minst de geschiedenis van deze schepen te beschrijven. Is er een KWVL-lid die dit zou kunnen doen? Wanneer dit al eens gedaan is, zou ik dat graag vernemen en die informatie ontvangen. De KWVL-schouw die ligt te verstoffen in het botenhuis is de “Motketel”. De drie schouwen van Loosdrecht zijn ook in Friesland geen onbekenden. Daar zijn ze bekend als deelnemers van de Regionale Friese Reünie.
Regionale Friese Reünie
De Regionale Friese Reünie is ooit ontstaan omdat de (toch) kleinere houten schouwen en ronde jachten niet altijd konden deelnemen aan Stamboek-reünies. Deze waren vaak te ver op afstand voor de houten scheepjes, die vaak een ligplaats in Friesland hadden. De Regionale Friese Reünie in Heeg was vervolgens wel op een zodanige afstand dat deze bezocht kon worden. Samen met anderen waren o.a. de heer en mevrouw Vermeer hiervan de initiatiefnemers. Hen noem ik met name omdat zij in Arnhem woonden. Het grootste deel van het jaar had hun boot een ligplaats in Arnhem in de jachthaven van Zeilvereniging Jason. Hun vakanties brachten zij met de boot door in Friesland. Zij waren niet de enigen die daar met een houten schouw of rond jacht lagen. Jaren op rij bezocht juist deze groep schepen met hun eigenaren de Reünie in Heeg.
Deze uitleg was, denk ik, voor de duidelijkheid van deze Uit het Stamboek nodig om de volgende notitie die ik van Robin van Son kreeg in te leiden. Zijn notitie neem ik letterlijk over. Eveneens een stukje schouwen-geschiedenis:
Notitie van Robin van Son
Onlangs sprak ik met een zeilvriend uit de tijd dat ik nog in Arnhem woonde. Deze man, Jan Greep, kocht in 1960 de tjotter 'Brûzer' van de heer Hioolen, toen burgemeester van Wageningen. De tjotter was in de oorlogsjaren gebouwd door Douma uit Oppenhuizen. Jan woonde in de omgeving van Arnhem en koos als ligplaats de haven van Roei- en Zeilvereniging Jason. Jan zeilde er mee op de Rijn. Met haar lage kop was de tjotter geen "droge" zeiler. Bij dezelfde zeilvereniging lag eveneens het in 1953 gebouwde Friese jacht 'Bestevaer' een van zijn vrienden Harry Pels. Hij had het jacht in 1965 overgenomen van de heer Schermer.
In datzelfde jaar 1965 bestelde Jan Greep bij jachtwerf Van der Meulen in Sneek de open Friese schouw van 6.75 x 2.50m. Dit schip werd bekend met het zeilnummer GD117 en het Stamboek plaquettenummer 451. Ze werd 'De Brunte' genoemd. Voor zover ik weet was dit de eerste grote open schouw gebouwd door Jachtwerf van der Meulen. De bouw van dit schip bleef niet onopgemerkt. In 1967 liet de heer Zaaijer uit Oudega de 7.00m lange 'Vrouwe Maria' bouwen met zeilnummer GD123 en plaquettenummer 516. De heer Zaaijer zeilde in de jaren 70-80 vele wedstrijden met deze schouw. Er volgde meerdere schouwen die in deze lengte gebouwd zijn, waaronder de 'Neeltje' en de 'Maartje' beide in 1967, 'De Gekroonde Liefde' in 1970 en de 'Coboutje' gebouwd in 1973.
Die tijd was bij Van der Meulen een glorie tijd met bijna elk weekend feest voor een tewaterlating.
Nieuwe Eigenaar Gezocht
Wat we ook willen doen is, om de Stamboekschepen waarvoor een nieuwe eigenaar wordt gezocht, wat meer in de schijnwerpers te plaatsen. Op enig moment kunnen de eigenaren helaas niet meer voor hun schip zorgen, laat staan ermee varen. Gelukkig komt het regelmatig voor dat het eigendom van een schip binnen de familie wordt overgedragen. Binnen het Stamboek kan zo'n overdracht eenvoudig geregeld worden.
Maar in andere gevallen moeten de eigenaren echt besluiten de zorg voor hun schip over te dragen aan een nieuwe, nog onbekende eigenaar. Omdat deze zorg voor vooral ook de monumentale schepen in ons bestand door de SSRP wordt gedeeld, bieden wij deze eigenaren de mogelijkheid om op deze pagina kenbaar te maken, dat er voor het schip een nieuwe eigenaar wordt gezocht.
Het Stamboek is ooit in het leven geroepen om de geschiedenis van de opgenomen schepen zo uitputtend mogelijk vast te leggen en te presenteren. Daar zijn natuurlijk ook de opeenvolgende eigenaren bij betrokken. Een schip met veel geschiedenis is bijvoorbeeld de Lemsteraak 'Vlieland' met een laag plaquettenummer, gebouwd in 1909 en een indrukwekkende geschiedenis met verre reizen. Een heel ander schip is het skûtsje 'Ora et Labora' gebouwd in 1900 als vrachtscheepje en in 1962 verbouwd tot plezierjacht.
Maar er zijn er meer: Gezocht: Nieuwe Eigenaar!
Het Vlugschrift "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede"
wordt samengesteld door Gerard ten Cate.