Bargekop
30 april 2019
Ruim honderd jaar geleden was in Makkum niet alleen de Grote Zijlroede met daarlangs de gleibakkerij van Tichelaar een belangrijk vaarwater. Binnen de sluis was ook de Kleine Zijlroede van economische betekenis met de oliemolen, de houtzaagmolen en de werf van Sijbrandij & Polstra op de Bargekop. De Kleine Zijlroede liep van de Pruikmakershoek binnen de sluis naar het zuiden. Mijn oud-oom Jacobus ten Zweege was in die tijd ontwerper en schilder bij Tichelaars gleibakkerij. Hij bracht een vernieuwing en verbetering in de afbeeldingen op het te bakken aardewerk, door meer interessante voorstellingen te ontwerpen naar de natuur. Hij zat met regelmaat te tekenen aan de Kleine Zijlroede en langs de dijkvaart ten zuiden van de sluis.
Vervolgens zette hij deze tekeningen daarna thuis over op een zogenaamde 'spons'. Dat is een tweede tekening maar dan met doorgeprikte lijnen (zoals kinderen wel eens voorstellingen op ansichtkaarten met een els doorprikken). Met zo'n spons kon in de fabriek van Tichelaar de voorstelling overgezet worden op een te beschilderen bord. De plateelschilders in de fabriek kregen de te schilderen voorstelling dus op een bord aangeleverd in stipjes die zij vervolgens nauwkeurig met blauwe verf weer tot een lijnentekening maakten die zo goed mogelijk moest gelijken op de tekening die Jacobus voor hen als voorbeeld had gemaakt. Op de foto hierboven zo'n tekening van Jacobus uit diens schetsboek. We zien de Kleine Zijlroede met de molens en rechts op de voorgrond de bedrijvigheid bij de scheepswerf op 'de Bargekop'. Zo heette de landtong met de scheepswerf waar de dijkvaart uitkwam op de Zijlroede. Blijkbaar leek die landtong op een varkenskop. De duizenden sponsen die bij Tichelaar werden gebruikt, zijn bewaard gebleven en in 2001 voor een deel door Tichelaar overgedragen aan de Ottema-Kingma Stichting en in beheer gegeven bij Tresoar in Leeuwarden.
