'Friso' wordt 125
20 februari 2019
In 1894 werd bij Eeltje Holtrop van der Zee in Joure de boeier 'Friso' gebouwd voor de toenmalige Commissaris voor de Koningin van Friesland: Mr. B.Ph. Baron van Harinxma thoe Slooten. Na een bewogen geschiedenis werd de voormalige Commissarisboeier in 1954 van de toenmalige eigenaar overgenomen als Statenjacht van de provincie Fryslân. De boeier is ongeveer net zo groot als de 'Tjet Rixt' die in 1838 gebouwd is door de grootvader van Eeltje Holtrop. Met deze grote boeiers werd ook op de Zuiderzee gezeild, maar dat liep met de Friso in 1921 verkeerd af. Bij harde wind sloeg het schip even ten noorden van Enkhuizen om en de opvarenden konden slechts met moeite en het nodige geluk gered worden. Die gebeurtenis maakte op Mindert Hepkema, die met de Tjet Rixt voer, zoveel indruk, dat hij stopte met boeierzeilen op het ruime water. Toch was dat besluit ietsje overdreven.
De Friso kenterde doordat bij harde wind en hoge golven het zwaard aan de grond liep. Het is door de druk op het zwaard onmogelijk dit omhoog te trekken. Het werkt daarom als een hefboom waardoor het schip gemakkelijk om gaat. Bij wat meer beleid en prudentie kan met deze grote boeiers wel degelijk ook op het IJsselmeer en de Waddenzee (dus de vroegere Zuiderzee) op een veilige manier gezeild worden. Tijdens de oorlog lag de Friso verstopt voor de Duitsers in een loods bij Kok in Muiden, waar het echter door werkzaamheden aan een ander schip vlam vatte en ernstig beschadigd werd. De firma Kok heeft de schade hersteld, maar heel verrassend, zag de nieuwe kop van de boeier er anders uit dan oorspronkelijk. Eeltje Holtrop bouwde de boeier met een slanke, vrij lage kop en Kok maakte daar een forse, dikke kop van. Als Statenjacht van de provincie Fryslân is die 'verkeerde' kop optisch slanker gemaakt met slim schilderwerk waardoor het boeisel minder hoog lijkt. Op de werf van Joh. van der Meulen in Sneek, waar de Friso uitstekend wordt onderhouden, is in de loop der jaren verder geprobeerd de originele kop wat terug te krijgen. Hoe fantastisch deze boeier er tegenwoordig uitziet, is op 25 mei in Grouw te zien als er aandacht voor de Friso is vanwege haar 125-ste verjaardag die gevierd wordt samen met een grote vloot van houten Friese jachten. Ook brengt het Fries Scheepvaart Museum in Sneek deze zomer met een foto-expositie de geschiedenis van de Friso in beeld.
