Zeilende vrachtvaart 1912
19 maart 2018
Deze zeilklippers en -tjalken liggen te wachten voor de zeesluis van Stavoren, niet zichtbaar rechts. De schepen konden één voor één geschut worden. De zeesluis van Stavoren was 32 meter lang en gold als 'de Friese maat'. Schepen die langer waren dan 31.50 meter konden Friesland niet in of uit, behalve als het binnenwater op hetzelfde niveau was als de Zuiderzee en de sluis eventjes open kon blijven. Een Friese maatkast was een schip van die lengte. Bij westenwind moesten de schepen die naar buiten gingen, recht tegen de wind in. Dat konden deze zeilschepen uiteraard niet. Er stond daarom een ploeg sjouwerlui op de sluis klaar om tegen betaling het schip naar buiten te trekken. De scheepswerf in het midden is de jollenwerf van Ids Strikwerda. Hij bouwde Staverse sloepen en vissersjollen van hout. Hij was dus niet meegegaan met zijn tijd, want de meeste werfbazen waren vanaf 1900 overgeschakeld op de ijzeren scheepsbouw.
Onder het opschrift 'Stavoren' is te zien dat de foto samengevoegd is. De horizon verspringt en ook de Schans, de weg langs de Stadsgracht, kent een verspringing. De huisjes aan de Schans zijn pas eind 1800 gebouwd, toen er onverwacht welvaart kwam door de visserij op haring en ansjovis. Ten zuiden van de brug over de Stadsgracht, de Koebrug, is nog geen bebouwing. Die kwam pas in de dertiger jaren. Deze foto is gemaakt vanaf het grote treinstation uit 1885. De treinreizigers van Leeuwarden naar Amsterdam konden hier overstappen op de veerboot die hen naar Enkhuizen bracht. Daar stond de trein gereed om door te rijden naar Amsterdam. Het grote station heeft Stavoren niet veel voordeel gebracht. De reizigers stapten direct over op de boot, zonder het stadje te bezoeken. De vele middenstanders in Stavoren konden bestaan dankzij de scheepvaart. De schippers sloegen er proviand in als ze in de ruime vluchthaven lagen, die ontstond bij de aanleg van de spoorhaven voor de veerboten. Stavoren had toen zo'n 800 inwoners, maar wel 6 bakkers, dankzij de scheepvaart.
