La semaine du Golfe 2013 (Golfe du Morbihan, Bretagne Frankrijk)
Van 6 t/m 12 mei 2013 nemen Gerard ten Cate, Lies Schuitemaker, Evert ten Cate, Thijs ten Cate deel aan het evenement: La Semaine du Golfe met ongeveer 1000 deelnemers verdeeld over 10 flottieljes in het Golfe du Morbihan (Bretagne, Frankrijk). De familie bezit naast hun Hoogaars 'De Zeeuw', het Friese jacht 'Aeolus' en daarnaast ook een W-klasse “Kits” uit 1913. Met dit schip wat Gerard afgelopen winter uitgebreid onder handen heeft gehad werd de reis naar Frankrijk aanvaard. Daarvan dit verslag.
Stichting ter Promotie van het Traditionele Schip (SPTS)
Tijdens de beurs Klassieke Schepen 2012 in Enkhuizen werd ik door Jan te Siepe van de Stichting ter Promotie van het Traditionele Schip (SPTS) uitgenodigd deel te nemen aan “La semaine du Golfe du Morbihan”. Hij had met een paar andere Nederlanders in 2011 aan deze “week” deelgenomen. Wij kennen elkaar van het zeilen met ronde jachten. Op mijn tegenvraag of ik mee mocht met de honderd jaar oude kielboot “Kits” waarvan ik toen net twee weken eigenaar was werd positief geantwoord.
De Golfe du Morbihan
De Golfe du Morbihan is een soort kruising tussen het Prinsenhof en de Wadden. Qua grootte is misschien te vergelijken met het Lauwersmeergebied. Langs de oevers staan veel goed onderhouden landhuizen. De eilanden zijn voor een deel bewoond en er liggen paar dorpjes op. De Golfe is een getijdengebied met eb en vloed. Al het water passeert dagelijks een paar keer het zeegat bij Port Navalo. Een zeegat dat de verbinding vormt met de Atlantische Oceaan. De stroming in dit zeegat en tussen de eilanden in de Golfe is sterk. Afhankelijk van de richting waarin je wilt zeilen moet je rekening houden met de getijdenstroom. Stroomsnelheden van meer dan 10 knopen per uur komen voor. Ondanks dit extreme karakter kan er met kleine open bootjes worden gevaren.
La Semaine du Golfe is een tweejaarlijks evenement
La Semaine du Golfe is een tweejaarlijks evenement waar meer en minder historische zeilboten en hun eigenaren uit Europa elkaar ontmoeten. Er varen werkelijk oude boten mee, maar ook polyester replica’s en klassiek ogende nieuwe houten boten zoals je die veelvuldig in het tijdschrift WoodenBoat ziet staan. De deelnemers worden verdeeld over tien groepen min of meer gelijke boten. Ze krijgen allemaal een verschillende starthaven waarvandaan ze dagelijks gezamenlijk naar een andere haven varen. Varend kom je onderweg telkens andere flottieljes tegen. De opening is de Petite Parade waarbij zo’n twee honderd boten van Port - Navalo naar Port - Blanc varen. Als sluiting op zaterdag is er de Grande Parade op zaterdag waarbij zo’n duizend boten dit zelfde traject varen. Hieraan hebben wij niet deelgenomen. De tijdsdruk om weer naar huis te moeten en de matige weersvooruitzichten waren hier debet aan.
Transport op diepladers naar Bretagne en terug
Het doel van Jan te Siepe was om vanuit Nederland een groep boten te formeren, die met een gezamenlijk transport op diepladers naar Bretagne en terug te vervoeren. Nederland was via de SPTS gevraagd deel te nemen aan La semaine du Golfe, om er eregast te zijn. Dit in navolging van de kleinere delegatie uit Nederland in 2011. De bedoeling was om een presentatie te geven van historisch varend Nederland. Prominent deel van de uiteindelijk aanwezige Nederlandse boten vormde de vloot van de Stichting Friese Tjottervloot. Scheepjes die vooral bekend zijn van de vroegere jeugdherberg cq. zeilschool van Heit Piersma uit Heeg. Naast deze tjotters voer ook het skûtsje “Gudsekop” van de gelijknamige stichting en een aantal particuliere Nederlandse boten mee.
W-klasse “Kits” uit 1913
De boot waarmee wij voeren was de W-klasse “Kits” uit 1913. Deze boot had een groot aantal jaren op het droge gestaan en had even lang geen onderhoud gehad. Sinds Jan te Siepe zijn uitnodiging in november 2012 heb ik mijn best gedaan de “Kits” op tijd vaarklaar te krijgen voor deze zeilweek in Frankrijk. Een week voor vertrek naar Frankrijk was de boot inderdaad vaarklaar en hebben we haar te water gelaten bij het Zuidlaardermeer. Een paar dagen later hebben we proef gezeild (met ongeveer windkracht zes) en nog een paar dagen daarna hebben we haar naar Heeg vervoerd voor verder transport naar Frankrijk.
Atlantische Oceaan
Aanvankelijk was het de bedoeling dat ze in Vannes gelost zou worden, maar logistiek gezien was het handiger wanneer dit veertig kilometer verderop zou gebeuren in Le Crouesty. Een enorme jachthaven direct aan de Atlantische Oceaan vlakbij de ingang naar de Golfe du Morbihan. Omdat ik slecht een inschatting kon maken van de afstand die ik af moest leggen, en omdat ik geen idee had hoe ik het gedrag van het water op de “oceaan” zou zijn had ik mijn bedenkingen bij mijn tweede zeiltocht met de “Kits”. Uiteindelijk viel deze tweede zeiltocht heel erg mee. Het weer was rustig (windkracht twee of minder) en de vloedstroom de Golfe du Morbihan in, was zo sterk dat we daar in no time waren.
Varen in de Golfe de Morbihan
Een deelnemer die zijn eigen boot permanent in deze omgeving heeft liggen vertelde me dat de maximale vaarafstand ongeveer twee uur zou zijn, en dat de zeilen hoofdzakelijk gebruikt worden om richting aan de boot geven. Wanneer je nog nooit in de Golfe de Morbihan gevaren hebt, is dat moeilijk voor te stellen. Uit eigen ervaring kan ik ondertussen zeggen dat je bij tegenstroom niet of nauwelijks vooruit komt, en wanneer alles bezeild is de stroming van het water nog steeds bepalend hoe snel je gaat. Stom verbaasd was ik toen een heel klein bootje waarvan ik niet verwachtte dat ze goed zou kunnen zeilen op vijf meter afstand met een enorme snelheid benedenwinds onder ons doorzeilde. Het scheepje had de hoofdstroom mee en wij zaten in een stukje tegenstroom.
De havens bij de dorpjes hebben over het algemeen geen steiger, wel liggen er een groot aantal meerboeien. Tijdens “de week” waren er steeds bootjes die zorgen voor het vervoer tussen de wal en de boten aan de boeien. Bij de ligplaats die we een dag hadden bij Larmor-Baden, lagen we aan een meerboei die tegen de hoofdstroom aan lag. De stroomrichting bepaalde hoe de boot lag. Niet de wind, die er dat moment ook mocht zijn.
Groots evenement, maar wel op z'n Frans
De eerste paar dagen was er weinig of geen wind. De laatste dagen was er zoveel wind dat we steeds met een rif in het grootzeil hebben gevaren. Aan een dagtocht richting Port-Navalo hebben daarom ook niet deelgenomen.
Overduidelijk was het zo dat er een evenement was georganiseerd. Campings, ontbijt, ligplaatsen, tochten, dorpsfeesten en wat je al niet meer kunt bedenken. Wij begonnen met ons eskader, flottielje zeven, in Arradon. Toen we ons aan wilden meldden stond er wel een tafeltje voor de inschrijving bij de capitainerie, maar dat was niet bemand. In het havenkantoor vertelden ze dat er over een uur mensen zouden zijn. Daarna werd het “vanmiddag”, daarna werd het “morgen”. Er was een flottieljeleider. Zijn e-mailadres kregen we wel, maar wie het was, ik heb hem niet gesproken of gezien. Van een gezamenlijk vertrek van boten was nauwelijks sprake. We hebben de hele week op eigen gelegenheid het opgegeven schema gevaren. Varend kwamen we de andere flottieljes wel tegen. Soms hele kleine scheepjes, dan weer veel grotere.
In Vannes, de grootste plaats in het gebied was de hele week een “Nederlands dorp”
In Vannes, de grootste plaats in het gebied was de hele week een “Nederlands dorp” bij de haven. In deze haven blijft permanent water staan. Het havenkanaal wordt met een keersluis gesloten. Er is alleen toegang tot deze haven met hoogwater. Op donderdagavond negen mei werd er een presentatie gegeven door een aantal Nederlandse deelnemers aan “La Semaine”. Eerst was er een ontvangst op de Hydrograaf, beter bekend als de pakjesboot van Sinterklaas, daarna werd er in de beperkte ruimte die nog over was in de haven een kleine demonstratie gegeven met de vloot tjotters. Ze peddelden achter elkaar aan een rondje. In Vannes was ook het bureau Bretagne waar Karin Meirik de contactpersoon voor de Nederlandse inzet was.
Al een paar maanden voor het evenement benaderde ze ons voor informatie over onze boot. Dank zij haar konden we aanwezig zijn bij een Nederlands / Bretons feestje in Le Gorvello. Gezellig en veel life muziek. Tijdens de Petite Parade, de openingstocht van Port-Navalo naar Port-Blanc, waren de twee oude eigenaren van de “Kits” aan boord en voeren mee. Ze waren speciaal voor dit festival naar Bretagne gekomen. Traditioneel is de Grande Parade het spektakelstuk ter afsluiting van de week. Hierbij varen zo’n duizend boten hetzelfde traject nog eens. Vanwege het late tijdstip ervan en de matige weersverwachting hebben wij er voor gekozen hier niet aan deel te nemen. De noodzaak om weer op tijd thuis te moeten zijn speelde hierin ook een rol.
Tenslotte
De afstand die wij moesten rijden was zo’n twaalfhonderd kilometer. We hebben het gedaan in twee etappes met een overnachting in een hotel. Tijdens het verblijf kampeerden we gewoon in een tent. ’s Nachts was het af en toe koud met hele zware regenbuien. Overdag viel de regen erg mee, maar we hadden gehoopt op wat aangenamere temperaturen.
Prettig verbaasd was ik toen ik ontdekte dat de Top, een Noord Nederlandse wedstrijdklasse, hier in Frankrijk als wedstrijdboot wordt gebruikt. Ook zag ik in Frankrijk een Vrijbuiter (Z21) en een Corjaal zeilen. Boten met een Nederlandse oorsprong. Evenzeer was ik verbaasd dat in Larmor-Baden tussen de boten die aan de ligplaatsboeien lagen een startlijn werd uitgelegd. Tussen de stilliggende boten probeerden een aantal gelijke boten positie te kiezen voor een goede start. Met harde wind en een sterke stroom. Een van de boten heeft mijn voorsteven beslag zodanig geramd dat het verbogen is. Dat terwijl het al honderd jaar goed op zijn plek heeft gezeten.
Leuk is het ook om te constateren dat de sfeer en de mentaliteit van de deelnemers aan dergelijke evenementen eigenlijk overal gelijk is. Het maakt niet uit of je het in Nederland, Engeland, Amerika of Frankrijk bezoekt. Overal wordt er wel een lokaal interpretatie aan gegeven. Het deelnemen in Frankrijk was een leuke ervaring. Helaas hadden wij weinig contact met de overige (Franse)flottielje leden. Het was een bijzondere ervaring om aan dit evenement deel te nemen.
Met kleine scheepjes kan er goed gevaren worden. De tjotters van 4.70 meter hebben zich er goed gehouden. Deelname met een Kleine BM of een twaalfvoetsjol kan goed. Er doen genoeg boten van dit kaliber mee. Of een Lark een geschikte boot is om in de Golfe du Morbihan mee te varen betwijfel ik. Deze scheepjes heb ik te vaak om zien gaan. Met de hier en daar erg sterke stroom en soms stevige diepte van het water lijkt het me dat er situaties kunnen ontstaan die minder plezierig zijn.
Mei 2013, Gerard ten Cate
Meer informatie
Veel foto’s en filmpjes over dit festival zijn terug te vinden op het internet. Een paar sites: