Stichting Friese Tjottervloot

​Hoe meer er mee gezeild wordt, hoe beter. Daarom zijn de bootjes niet alleen te bekijken, maar ook te huur.

Ze zijn geen museumstukken, maar varen op de Friese meren. Het onderhoud wordt mogelijk gemaakt door vele helpende handen van vakmensen, vrijwilligers en donateurs. De vloot verkeert momenteel weer in fonkelende staat. Het verhaal van deze vloot is daarmee dan ook nog lang niet uit. Alle schepen van de Tjottervloot zijn ingeschreven in het Stamboek.

Kijk voor de actuele informatie op:
www.friesetjottervloot.nl
www.facebook.com/friesetjottervloot
Of stuur een e-mail naar zeilen@friesetjottervloot.nl 
U kunt u ook abonneren op hun digitale Nieuwsbrieven.

Vijftig jaar lang lag de tjottervloot in Heeg. Hele generaties leerden er in zeilen. En hoe gaat dat dan? Het is zomer, je bent jong, uitgelaten en de hormonen doen hun werk. Voor je het weet ben je tot over je oren verliefd. Net zoals Spiegelauteur& Klaas Smit. Maar zijn verhaal bleek herkenbaar, want hij spoorde nog veel meer tjotterstelletjes op.
Heit en mem Piersma startten in 1946 een zeilschool in Heeg, je kon er leren zeilen in tjotters, dus met een gaffeltuig en zijzwaardjes. Zeilschool "It Beaken" was binnen de kortste keren een begrip onder jongeren. Ruim voor het seizoen waren alle zeilcursussen al volgeboekt, zo gewild was het zeilen in deze bijzondere schepen. Zeilles geven en zeilles krijgen gebeurde veelal in de vakanties. Je bent jong en uitgelaten en staat voor alles open. Voor je het weet laat je schoot en helmhout los en ben je tot over je oren verliefd. Heel veel van deze liefdes bleken geen vakantieliefdes te zijn, maar leidden tot een leven lang samen zijn, als gehuwden of samenwonenden, met of zonder kinderen. De tjotters zijn dus vanaf de start niet alleen lesboten, maar ook huwelijksbootjes geweest.

Spiegel der Zeilvaart mei 2022 nummer 4 - Tjotters met zeilabonnement

De Stichting Friese Tjottervloot (SFT) vierde vorig jaar een jubileum; al 25 jaar mag zij op de tjotters en een Fries jacht passen. Tegelijkertijd stond de stichting stil bij 75 jaar tjottervloot in Heeg. Die vloot lag vanwege corona twee jaar lang min of meer stil, maar nu kan er weer volop gevaren worden dankzij het "zeilabonnement".  De Stichting Friese Tjottervloot is eigenaar van de grootste vloot houten rond- en platbodems. De boten van de stichting zijn te huur voor groepen en bedrijven en te gebruiken door iedere varend donateur. Je kunt varend donateur worden van de SET voor zoo of 30o euro per jaar, maar dan heb je ook meteen een "zeilabonnement" genomen, want je kunt zo vaak in een tjotter varen als je wilt gedurende het zeilseizoen. Het is een aantrekkelijk aanbod wanneer je bedenkt dat een boot huren al snel 8o euro per dag kost. Met het varend donateurschap heb je wel de lusten, maar niet de lasten van een traditioneel houten schip.

Verslagen in woord en beeld van Zeil- en Werkkampen in de Jeugdherberg It Beaken in Heeg - Jaren-50 en -60

Een zeilende zeilschool, dat zag Heit Piersma en daar wilde hij na de oorlog mee van start gaan. Het is niet zover gekomen, want Heit, die toen overigens nog steeds gewoon Pieter heette, zag na de oorlog advertenties waarin een jeugdherbergvader voor Terschelling en ééntje voor Heeg werden gevraagd. Terschelling zag hij wel zitten en op Heeg schreef hij ook maar - niet wetende dat het om één en dezelfde instantie ging - omdat je dan twee kansen hebt. Enfin, er komt een sollicitatiegesprek en het gaat allemaal best. Het gesprek is afgelopen en er wordt Heit gevraagd wat voor vergoeding hij wenst te ontvangen voor de gemaakte reiskosten. 'Niets', zegt Heit, 'want ik ben komen zeilen'. Dat antwoord bezegelt zijn lot. Hij gaat niet naar Terschelling, maar naar Heeg. En vond dat ook best.
Verslagen van Zeil- en Werkkampen in de Jeugdherberg It Beaken in Heeg - Jaren-50 en -60

Jubileumboek 75 Jaar Tjottervloot in Heeg (1946-2021)

• 75 jaar tjottervloot in Heeg;
• 25 jaar Stichting Friese Tjottervloot;
• het plezier van tienduizenden deelnemers die erin hebben leren zeilen.

Pieter en Jacoba (Heit en Mem) Piersma begonnen bij toeval in 1946 de jeugdherberg-zeilschool It Beaken in Heeg. Tienduizenden deelnemers hebben ze de vakantie van hun leven bezorgd en 30 jaar lang stopten ze al hun liefde in de vloot en It Beaken. In 1971 kwam Rob van Roessel op It Beaken. Al 50 jaar zorgt hij ervoor dat de vloot houten schepen in goede staat verkeert, nu in de rol van voorzitter van de Stichting Friese Tjottervloot.
Ontdek hoe de vloot is ontstaan en in stand is gehouden. Dompel je onder in de rijke geschiedenis van de unieke 11 tjotters en een Fries jacht.
100 pagina’s historie over de grootste Tjottervloot ter wereld met vele foto’s uit de rijke geschiedenis.

Het Jubileumboek 60 jaar Stayokay Heeg / zeilschool It Beaken (1946-2006)

Eind 2005 had een aantal (oud-) medewerkers en instructeurs het idee om 60 jaar Stayokay Heeg / zeilschool It Beaken niet ongemerkt voorbij te laten gaan. Het gehele zeilseizoen van 2006 stand al in het teken van 60 jaar, maar er moest ook iets komen voor oud-medewerkers en oud-instructeurs. 'Een feest', riepen we, 'en een boek.' 
Het boek is er gekomen en het is een historisch document geworden.

Documentaire over de tjottervloot

De documentaire over de tjottervloot is klaar en te koop op DVD. Op de DVD staan: De documentaire Het echte zeilen, foto’s van de tjotters vroeger en nu en een korte film over Zeilschool It Beaken, Het meisje leert zeilen. Lex van Roessel heeft de documentaire gemaakt. Bestel de DVD nu en geniet van de beelden.
In 2016 lagen de tjotters 70 jaar in Heeg, waren ze 70 jaar verbonden aan het dorp. Dat was de aanleiding om een film over de vloot te laten maken. Met bewegende beelden, interviews en twinkelingen in de ogen, kunnen we nog beter laten zien hoe fantastisch het is zeilen in tjotters is.
Je kunt de documentaire bestellen door een e-mail te sturen naar penningmeester@friesetjottervloot.nl. Vermeld in de mail je naam, adres, woonplaats en e-mailadres. De DVD met de documentaire kost 12,50 inclusief verzendkosten. We vragen je dat bedrag vooraf over te maken op het rekeningnummer van de Stichting Friese Tjottervloot, o.v.v. documentaire. Het rekeningnummer is NL93ABNA0441570240.
Bekijk de trailer

Spiegel der Zeilvaart april 2017 nummer 3 - Tjotters zwerven door Friesland

Voor het eerst in zeker 20 jaar trok er vorige zomer weer een zwerfkamp met tjotters door Friesland. Okay, de vloot beperkte zich tot twee van deze mooie scheepjes, maar er was wel een prachtige boeier bij als vliegdekmoederschip. Stichting Friese Tjottervloot (SFT) organiseerde het geheel en verwacht deze zomer meer tjotters in te kunnen zetten.
Generaties van zeilers verkenden zo Friesland en SFT wil die traditie nieuw leven inblazen. Casimir van der Post, Gijs Prins en Regina Rebbers waren de jonge begeleiders tijdens het zwerfkamp. 'Wanneer ik eraan terugdenk, krijg ik meteen weer een grote glimlach op mijn gezicht! Wat een prachtige tocht met ontzettend leuke deelnemers mochten we vorig jaar maken,' zegt Casimir van der Post.

Australian Wooden Boat Festival - In het kielzog van Abel Tasman

Op Tasmanië vindt eens in de twee jaar het grootste maritieme festival van het zuidelijk halfrond plaats. Voor hun editie van 2017 wilden ze minimaal één, maar liever nog twee containers met Nederlandse houten schepen over laten komen. Thedo Fruithof had dit al eerder voor ze gedaan, in 2007, maar het transport had toen onderweg tegenslag gehad. Al snel wordt duidelijk dat áls we schepen die kant op willen transporteren, ze in een 40-voets container moeten passen. Als deklading of op andere wijze naar Tasmanië blijkt geen optie. De Stichting Friese Tjotter-vloot (SFT) had al eerder getoond wel in te zijn voor een buitenlands avontuur (Semaine du Golfe). Op mijn eerste vraag begint Jack van den Berg meteen te rekenen hoeveel tjotters van de tjottervloot er in een container zouden passen. Ook Maarten Vermeulen durft zijn prachtige 'Amalia' (gebouwd tussen 1900 en 1920 bij Lantinga in IJlst) wel te verschepen naar de andere kant van de wereld, mits het uiteraard in een gekoelde container is.

Buitenlandse activiteiten

De Friese tjottervloot heeft in mei 2013 deelgenomen aan het evenement La semaine du Golfe 2013 (Golfe du Morbihan, Bretagne Frankrijk) en in 2017 zijn een aantal tjotters naar Tasmanië geweest. Op hun website wordt daar, naast alle andere interessante informatie, uitgebreid verslag van gedaan.

't Sylhûs, het nieuwe onderkomen voor de tjotters in Heeg geopend op 30 april 2014

In Heeg is zaterdagmiddag 30 april 2014 het nieuwe gebouw van de Stichting Friese Tjottervloot en de Watersportvereniging Heeg officieel geopend. De naam, 't Sylhûs, werd spectaculair onthuld met de "lancering" van een gehandicapte 16m2 vanaf een schans (links op de foto). Het is een prachtig clubhuis geworden voor beide organisaties, gesitueerd aan de passantenhaven aan het Heegermeer. Als u in de buurt bent, moet u beslist even gaan kijken. En .... u kunt altijd een vaartochtje maken in één van de schitterende tjotters, die nu een mooie plaats hebben gekregen in het nieuwe schiphuis.

De Waterkampioen oktober 1962 nummer 1087 - Jeugdherberg It Beaken in Heeg heeft tjottervloot

Tussen de vele scherpe schepen vormen de tjotters een klasse apart. Dat laatste in de dubbele betekenis van het woord, zoals men tijdens de jongste Sneekweek weer eens heeft kunnen zien. Negen tjotters stonden voor de strijd ingeschreven, zeven daarvan hoorden aan één eigenaar toe, namelijk de Nederlandse Jeugherbergcentrale. Men behoeft echter niet speciaal naar de Sneekweek te gaan om deze jeugd-herbergtjotters te zien varen. Elke dag kan men ze aantreffen op de wateren van Zuidwest-Friesland. In een uitgestrekt gebied dus, maar wie zonder veel tijd aan zoeken te verspillen deze ronde scheepjes wil zien varen, moet naar Heeg gaan, want daar is hun thuishaven. De unieke waterjeugdherberg „It Beaken" (Het Baken) is namelijk in het rijke bezit van acht tjotters.

De Waterkampioen 1977 - Heit Piersma met pensioen

Jeugdherbergvader van Heeg, kunstschilder, beeldhouwer, tjottergek en zeilinstructeur Pieter Piersma gaat het kalmer aan doen Heit Piersma is gepensioneerd. Heel gewoon, net als ieder ander die lang genoeg heeft gezwoegd om te beginnen aan de welverdiende rust. En toch ligt het bij Heit wat anders, want hij was niet zomaar een loontrekker - van beroep vader van een jeugdherberg - maar veeleer een begrip. In Friesland en het naburige Holland. En zelfs tot over de grenzen. Heit Piersma is geboren als Pieter Piersma in 1916. Hij volgde een opleiding voor timmerman en besloot vervolgens kunstschilder te worden. En dat werd hij: kunstschilder met af en toe houtsnijwerk en beeldhouwen als bijvakken.
Het enige dat Heit over de oorlog kwijt wil, is dat hij op een goede dag een tjalk voorbij zag komen en dat er toen een vonk oversprong. Tjalken had hij al vele malen aanschouwd, maar deze keer gebeurde er iets. Deze keer zag hij zichzelf aan het helmhout staan. En was het schip in zijn verbeelding een opleidingsschip voor de jeugd. Een zeilende zeilschool, dat zag Heit en daar wilde hij na de oorlog mee van start gaan. Het is niet zover gekomen, want Heit, die toen overigens nog steeds gewoon Pieter heette, zag na de oorlog advertenties waarin een jeugdherbergvader voor Terschelling en ééntje voor Heeg werden gevraagd. Terschelling zag hij wel zitten en op Heeg schreef hij ook maar - niet wetende dat het om één en dezelfde instantie ging - omdat je dan twee kansen hebt. Enfin, er komt een sollicitatiegesprek en het gaat allemaal best. Het gesprek is afgelopen en er wordt Heit gevraagd wat voor vergoeding hij wenst te ontvangen voor de gemaakte reiskosten. 'Niets', zegt Heit, 'want ik ben komen zeilen'. Dat antwoord bezegelt zijn lot. Hij gaat niet naar Terschelling, maar naar Heeg. En vond dat ook best.

Spiegel der Zeilvaart februari-maart 1996 nummer 2 - Tien tjotters en een Fries jacht van de ondergang gered

In 1945 zeilden Mem en Heit Piersma naar Leeuwarden, waar zij zouden gaan solliciteren naar de baan van jeugdherbergbeheerder op Terschelling. Het waaide uit de lijken, Mem was bleek geworden. In Leeuwarden wilde men hem de reisvergoeding geven, maar toen Heit zei dat een zeilboot nogal zuinig vaart, werd hij in tegenstelling tot zijn wens beheerder van de jeugdherberg in Heeg, omdat daar een aantal tjotters lagen.
Door de jaren heen begon men zich op de jeugdherberg te realiseren dat men in het historische erfgoed van Friesland zeilde. De tjotters waren getuigen bij de oprichting van de Stichting Stamboek Ronde- en Platbodemjachten begin vijftiger jaren.
De tijd veranderde. Om hen heen ontstonden vele zeilscholen die polyester of stalen zeilschepen aanschaften waarin veel meer cursisten konden zitten dan de vier in een tjotter. In 1977 gingen Heit en Men met vervroegd pensioen.
In de jaren negentig moesten jeugdherbergen zelfstandige ondernemingen worden die de concurrentiestrijd moesten aangaan. De jeugdherberg in Heeg ging ten onder. De tjotters moesten worden verkocht. Eind jaren zeventig was er een vriendenkring van de tjottervloot ontstaan en die luidde de alarmklok. In 1993 ging een kleine groep liefhebbers waaronder de heer Wegener Sleeswyk aan het werk. Hij had zelf op jonge leeftijd les gehad van Heit dus hij kende de historische waarde van de vloot. Er werd een Stichting in het leven geroepen om te kijken of de tjottervloot in zijn geheel gehandhaafd kon blijven. Men vond een aantal financieel geïnteresseerden en dat leidde in december 1995 tot de koop van de gehele vloot door de Stichting. Men had een deel van het Friese erfgoed gered.

De Waterkampioen maart 2015 nr03 - Tjotteren kan nog steeds

Het is een klein scheurijzertje uit het verleden, de tjotter. Verschillenden van ons (duizenden) hebben er zelfs in leren zeilen en tjotteren kan nog steeds. Portret van een aaibaar en opvallend opdondertje. De conservator van het Scheepvaartmuseum in
Amsterdam had het bij het rechte eind: "Oude schepen goed bewaren, vaak doe je dat beter maar niet in het museum. Ga ermee varen, dan blijft de liefde. Dat geeft een nauwe band met je schip." Bijna poëtisch is het, de beste relatietherapie tussen mens en boot. Dat het in de praktijk zo werkt weten we allemaal; niet varen betekent al snel aftakelen. Ook de Stichting Friese Tjottervloot heeft dit goed in de smiezen. Hun motto: 'Goed onderhoud begint met varen. Dan heb je er zin in.' Met hulp van (varende) donateurs houdt de stichting zo tien tjotters 'op de weg'. De oudste van het stel is de Friso, bijna honderd jaar oud. Rob van Roessel: "Nou ja, die leeftijd geldt voor datgene wat in de afgelopen bijna honderd jaar nog niet vervangen is. Restauratiewerk hoort erbij."

Het huidige epicentrum van de tjottervloot ligt in Heeg. Samen met Watersportvereniging Heeg is de Stichting Friese Tjotter-vloot druk doende met de ontwikkeling van nieuwe huisvesting, direct aan het Heegermeer. En ook op Boot Holland 2015 in Leeuwarden kwamen we de stichting met een tjotter tegen. Vanuit het nieuwe onderkomen kan onder andere getjotterd worden, met respect voor het begin, het begin met heit en mem Piersma.