Hoogaars
In de nieuwe opzet van de beschrijving van de in het Stamboek opgenomen scheepstypes staat de tijdlijn van de ontwikkeling van het betreffende type centraal (=vergelijkbaar met bijv. het Stamboek van koeien met de ontwikkeling van het ras. De laatste koe in dat Stamboek is een doorontwikkeling van de eerst opgenomen koe). In die tijdlijn zitten allerlei duidelijk beschreven momenten, waarin aanpassingen werden doorgevoerd en bepalend waren voor de verdere ontwikkeling van het type.
Als een schip van een bepaald type bij het Stamboek wordt aangemeld is aan de hand van de benoemde kenmerken direct duidelijk of het ook echt om een schip van dat type gaat. Met het jaartal van de bouw kan dan direct worden “ingeprikt” in de tijdslijn van het type om duidelijk te zien waar het schip in de ontwikkelingsfase van het type zit en kan het worden gerelateerd aan de sociaal-maatschappelijke en technologische ontwikkelingen in die tijd. Dit wordt weergeven in de algemene Tijdlijn van de ontwikkeling van de Ronde en Platbodemjachten.
We proberen alle in het Stamboek opgenomen scheepstypes op deze manier te beschrijven. Op onze Boekenplank is daarover al veel informatie te vinden. het verhaal is nog lang niet af, maar bij veel scheepstypes staat de verwijzing al naar de nieuwe opzet van de beschrijvingen van de oude scheepstypes.
De ontwikkeling van de Hoogaars bekijken we vanuit een breed perspectief, waarbij de ontwikkeling van het scheepstype en de geschiedenissen van de schepen als uitgangspunt worden gehanteerd.
De Hoogaars in het kort
De Hoogaars zoals we die kennen is een lid van de Familie Zeeuwse schepen en een typerend schip van de Schelde Delta. Het model is door de jaren aangepast aan de specifieke omstandigheden: een grote tijsprong (ca. 4,5 m) hoge stroomsnelheden (tot 5 kn.) en voortdurend veranderende ondieptes. Ten gevolge van de Oost-West richting van de hoofdstromen (Wester- en Oosterschelde, Grevelingen) kan bij westelijke windrichtingen en afgaand tij een hoge korte golf ontstaan. De sterk vallende voorsteven zorgt er voor dat het schip over die golven heen glijdt en relatief weinig buiswater overneemt. Ze staan bekend als droge schepen.
Tot de dertiger jaren van de 20e eeuw werden hoogaarzen overwegend gebouwd van eikenhout. De schepen waren op het vlak extra versterkt, in verband met het vele droogvallen tijdens de visserij. Maar het langsscheepse verband was zwak, de schepen werden daardoor niet oud. Een eerste ijzeren hoogaars, de YE46 „den ierste ieseren", gebouwd in 1892, voldeed zo slecht dat het decennia bij dat ene exemplaar is gebleven. In het begin van de 20e eeuw deed staal als bouwmateriaal voor hoogaarsjachten mondjesmaat haar intrede, maar zonder effect voor het model.