Orion

Bovenstaande pagina is onderdeel van het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925, een uitgave van A.N.W.B. Toeristenbond voor Nederland in 1925.
De 'Orion' staat in het Jachtregister met bouwjaar 1917 met eigenaar W.M. Roodenburg. De werfboeken van de Gebr. de Boer maken evenwel in 1917 geen melding van een aak van deze afmeting. In het archief van de SSRP wordt daarom het verband gelegd met de huidige 'Orion'. Omdat het Jachtregister bekend staat om het grote aantal onnauwkeurigheden, zou 1917 evengoed 1907 kunnen zijn.

Toen Mr. A. Blussé van Oud-Alblas het aakje dat hij ‘Orion’ noemde, in 1937 overnam, verving hij niet alleen de mast die na 30 jaren rot was, maar ook de berghouten. Zoals bij geklonken schepen gebruikelijk was, waren de berghouten niet van ijzer, maar werd er een houten berghout in een U-profiel bevestigd. Ook dat berghout was verrot en moest vervangen worden. Interessant is, dat het berghout bij dit jachtje op drie manieren is uitgevoerd. Het gestrekte deel langs de romp is van hout, geklemd tussen twee aan de huid geklonken hoekprofielen. In de boegen is een geklonken stuit gemaakt van vier hoekprofielen met een afdekstrip. Daarmee wordt een U-balk geconstrueerd die (alleen in de boegen) aan de binnenkant open is. Vanuit het schip is de holte van het berghout te zien met de profielen en de  koppen van de vele klinknagels. Een doosvormige voorsteven was met de klinktechniek evenmin te maken. Die bleef aan de bovenkant open. De opening werd afgedekt met een houten afdekplaatje. Bij visaken werd vaak minder moeite gedaan holle vormen te klinken. Daar werd de ruimte voor het berghout ook eenvoudig opgevuld met cement en de stevens met hout.
Tijdens de oorlog bleef het scheepje op het droge onder een overkapping bij jachtwerf Zaal aan de Kralingse Plas. Na de oorlog bleek de aak aan enige restauratie toe te zijn. In 1946 werd de constructie mastbank-boeisel-zwaardophanging vervangen wegens doorroesten. Weer drie jaren later werden delen van het vlak vernieuwd. 

Schepen en menschen rondom de (later) Koninklijke Dordtsche Roei- & Zeilvereeniging

In april 1981 voltooide Mr. Adolph Blussé van Oud-Alblas zijn overzicht "Schepen en menschen rondom de (later) Koninklijke Dordtsche Roei- & Zeilvereeniging". In zijn 'varend' leven had hij rond Dordrecht veel fraaie jachten, waaronder natuurlijk ook diverse Ronde en Platbodem jachten gezien. Hij vond het gelukkig op jonge leeftijd al zinvol om veel van zijn waarnemingen aan papier toe te vertrouwen. De liefde voor de watersport kwam niet alleen van zijn ouders, maar zeker ook van Jan Mijnders, die bij zijn vader als schipper voer. Jan was voor hem van kindsbeen een soort heldenfiguur, die hem vaderlijk met "Dollefie" aansprak. Op vier-jarige leeftijd draaide hij met Jan het anker van zijn vaders boeier al omhoog.

Het archief van M. (Marchienus) de Jonge

Marchienus de Jonge was van 1947 tot 1948 inwonend conciërge / beheerder en restaurateur van het Fries Scheepvaart Museum te Sneek. Daarna van 1949 - 1969 Technisch Assistent A bij het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen, 1 maart 1969 ging hij met pensioen. In zijn vrije tijd heeft hij vele scheepsmodellen gebouwd. Zij kleinzoon Willem de Jonge kwam enige tijd geleden in het bezit van de persoonlijke archieven van zijn grootvader, waarin nogal wat fotomateriaal in zit van schepen, waar hij o.a. modellen van heeft gebouwd, maar ook van schepen waar hij als restaurateur aan heeft gewerkt en tevens enkele die hij volledig heeft herbouwd. Willem de Jonge heeft ons een aantal foto's uit dit archief voor publicatie ter beschikking gesteld.

De kleuren foto is genomen bij de Maas-wedstrijd op 15 juli 1955 op de Oosterschelde (Schaar van de Onrust) "met 7 minuten van Piet Hein verloren". De eigenaar was toen nog Mr. A. Blussé van Oud-Alblas. De blote benen van de roerganger zijn die van Pieter Blussé. Er is ook nog een zwart-wit foto van vlak daarvoor of vlak daarna met een zeer indrukwekkende boeggolf, maar dat was in feite de hekgolf van het fotobootje volgens Pieter. De eigenaarsvlag van Blussé is boven in de mast te zien.  

Blussé dacht in de loop van de vijftiger jaren aan de aanschaf van een zeewaardiger schip en eind 1955 nam J.D. Wilton uit Rotterdam het aakje over. Hij gaf het schip de naam ‘Antje’. De nieuwe eigenaar was een neef van Bart Wilton die het schip in de jaren dertig bezat. De ‘Antje’ kreeg een ligplaats in de Rotterdamse Veerhaven. Toen de Nieuwe Maas te druk werd om op te zeilen, kwam het aakje in Zeeland te liggen, in Hellevoetsluis. 

Na ruim dertig jaren werd de aak weer in de verkoop gedaan en Wilco Waller werd in 1988 de nieuwe eigenaar. Wilco Waller was een bekende van de familie Wilton. Hij handhaafde de naam ‘Antje’ voor de aak die in de jachthaven van Muiden kwam te liggen. Voor winterberging ging de aak naar Stofberg, eerst in Leimuiden, later in Enkhuizen. Waller moderniseerde het aakje vooral van binnen. De massieve grenen uitklapbanken werden wat praktischer en comfortabeler uitgevoerd in modern hechthout. Ook kreeg de aak een moderne scheepsdiesel. 

In 1996 bood Wilco Waller de aak te koop aan en werden Willem en Hansje van Douwen met hun partners de nieuwe eigenaren. Zij doopten het schip opnieuw ‘Orion’.

Hansje van Douwen en Jurjen van Deen zijn sinds 1997 samen met Willem van Douwen en Jeanne van Vliet de gelukkige bezitters van de bekende Lemsteraak 'Orion'. Omdat het aakje in 2007 honderd jaar oud werd, zijn zij vanaf 2003 gaan speuren in de historie van het schip. Logboeken uit de jaren '40 en '50 vormden een goede basis maar daarbuiten was veel onbekend. Bezoeken aan (kinderen van) vorige eigenaren, twee bedevaarttochten door Holland, doorspitten van krantenarchieven uit de jaren '20 en veel zoeken op internet leverden de informatie die hier beschreven is. Het was een spannende zoektocht met onverwachte ontmoetingen. Dit resulteerde in het boek 'Honderd jaar Orion 1907 - 2007', een paperback met foto's uit vele historische bronnen.

'Men kan met het Lemsteraaktype alle kanten uit’, schrijft Huitema. ‘Wellicht het beste voorbeeld van wat met de Lemsteraakvorm, zelfs bij bescheiden afmetingen, te bereiken is, geeft de 'Antje' ex 'Orion'. Dit jacht van 8,60 meter werd in 1907 bij Gebr. De Boer gebouwd. Juist de bijzondere vorm maakt dat dit vrij lichte scheepje, ook bij flinke zeegang, niet blijft hakken, doch doorzet. Het heeft, evenals haar grote zusters, altijd de neiging om naar voren te lopen, zelfs als men haar probeert bij te leggen. En bescheiden zijn de afmetingen voor een Lemsteraak zeker. Met een lengte van 8,55 meter en een breedte van 3,15 meter is het een relatief breed scheepje (L:B = 2,7) met een diepgang van 75 centimeter. Hiermee is het ideaal voor de binnenwateren. Het schip is zo mooi van verhoudingen dat vanuit de verte de grootte niet is in te schatten. Aan stahoogte in de kajuit is dan ook niet gedacht; zithoogte moet voldoende zijn. Een opvallend kenmerk van de Orion is de mast, die zwaar achterover helt (1:10). Aan de mastbankconstructie is te zien dat dat origineel is. Dit is zo’n duidelijk herkenningspunt dat we ons schip altijd snel tussen andere schepen uitpikken. De Boer heeft meer aken gebouwd waar de mast zo sterk helt, ook grote aken als de Salamander en de Wulp, dus we kunnen dit als een stijl-kenmerk beschouwen. Uit een foto uit 1913 blijkt dat het schip destijds een akenroer had en dat de boegspriet (kluiverboom) een halve meter langer was dan de huidige (3,70 in plaats van 3,20 meter vóór de steven).