Mercator
Verdwenen
Met deze boeier is het merkwaardig gesteld. In het bewaard gebleven kladwerfboek komt bovenstaand uitvoerig, hoewel incompleet, bestek voor. De lengte over de stevens zou 14 meter bedragen (49 voet staat er later nog bijgeschreven). Echter, in zijn brief aan de heer Van Waning schrijft Feike Lantinga: In 1906 bouwden wij voor het Cargadoorskantoor Brandjes, Dalmeijer en Rogier een groote boeier "Admiraal de Ruyter", lang 11,60M, breed 3,96M, diep onder de waring 1,55 M; een jaar of 3 later is hij naar Engeland verkocht. ...
In het Nederlandsch Jachtregister van 1924-25 komt een boeier voor op naam van Lantinga, bouwjaar 1907, naam "Mercator" (ex "Admiraal de Ruyter"), lang 11,66 m bij 3,90 m, eigendom van Jhr H.W. Stoop te Dordrecht, wedstrijdmaat WM 10,3. Ongetwijfeld is dit de boeier die Feike Lantinga in zijn brief bedoelde, hij vermeldt immers ook de naam "Admiraal de Ruyter". De rol van het cargadoorskantoor Brandjes c.s. was mogelijk die van makelaar voor een Engelse opdrachtgever of voor een in Engeland wonende Nederlander. Blijkbaar is deze boeier na enige jaren weer naar ons land teruggekeerd. De historie na 1925 hebben wij niet kunnen achterhalen.
Eigenschappen
| Plaquette nummer: | 9083 | Zeil nummer: | |
|---|---|---|---|
| Categorie: | V | Tekening nummer: | |
| Type: | Boeier |
Bouw
| Bouwjaar: | 1907 | Ontwerper: | L. Lantinga |
|---|---|---|---|
| Werf: | L. Lantinga | Werf plaats: | IJlst |
| Motor: | Motor type: | ||
| Materiaal romp: | Eikenhout | Materiaal kajuit: | Eikenhout |
| Materiaal zeil: | Katoen | ||
| Onderwaterschip: | Rond | Kiel: |
Afmetingen
| Lengte stevens: | 11,66 m | Breedte berghout: | 3,90 m |
|---|---|---|---|
| Diepgang: | 0,00 m | Masthoogte water: | 0,00 m |
| Oppervlakte grootzeil: | 53,50 m2 | Oppervlakte fok: | 28,00 m2 |
| Oppervlakte botterfok: | 0,00 m2 | Oppervlakte kluiver: | 11,00 m2 |
| Oppervlakte totaal: | 92,50 m2 | Oppervlakte overig: | 0,00 m2 |
Tot nu toe bekende eigenaren en namen van het schip
| 1907 – 1910 | H.H. Brandjes, Dalmeijer en Rogier, Rotterdam ( Admiraal de Ruyter) |
|---|---|
| Voor 1925 – Na 1925 | Jhr. H.W. Stoop, Dordrecht ( Mercator) |
Geschiedenis
1907
1907
1907: Het werfboek van Scheepswerf Lantinga in IJlst
1907 - De nieuwe Boeijer voor de Heeren Brandjes, Dalmeijer en Rogier te Rotterdam
(incompleet, sommige gedeelten zijn niet ingevuld)
is lang over stevens 14 meter of ca 49 vt.
is wijd over de neergangen 9 vt van af de binnenkant der stevens voor 9 vt en 11 dm agter 9 vt en 1 dm
De voorsteven hoog regt op gemeten van af onderkant der scheeg 10 vt en 51/2 dm.
(enige maten niet ingevuld)
De agtersteven valt op zijn gehele lengte (niet ingevuld)
De agtersteven is hoog van af onderkant der scheeg 8 vt 1 dm regt op.
Boeit hoog voor van af onderkant der scheeg 71/2 voet.
Boeit hoog agter van af onderkant der scheeg 61/2 voet.
Voorend is lang tegen de koker ruim 15 voet.
Roef lang bovenop gemeten 11 voet.
Ruimte tusschen koker en het schijnlicht voorop 2 vt en 5 duim.
Schijnlicht lang buitenwerk 2 vt 31/2 duim.
Ruimte tusschen schijnlicht en durk buitenwerk 2 vt en 3 duim.
Kap op durk lang buitenwerk 2 vt 6 dm.
Ruimte tusschen durk en band op dek gemeten 4 vt en 3 dm.
Koker hoog boven de scheerstok 3 vt en 3 dm.
Stuurstoel lang agterkant steven tegen roefschot 12 voet.
Vanaf agterkant steven agterkant lijst 3 vt.
Van af roefschot tegen de voorkant van de lijst agterop 8 vt en 9 duim.
Banken in de stuurstoel breed 201/2 dm en hoog van af de vloer 20 dm.
Bovenkant van de roef hoog van af legwaring 21 dm op de agterend, op de voorend hoog 13 duim.
De legwarings wijd ruim 2 voet (verder onleesbaar)
Hoogte van af drempel in de roefdeuren 4 vt en 3 dm en wijd binnenwerk 2 vt 3 dm.
Hoogte van af de vloer in het portaal tot bovenkant drempel 2 vt 70 dm.
Hoogte van af de vloer in het portaal tegen de agterste roef bank 6 vt en 9 dm.
Voor in de roef hoog vanaf de vloer tegen de agterste roefbalk 2 vt 31/2 dm.
De boeijer is breed boven stoothout agter bij de steven 14 dm en voor bezijden mantsje 16 dm,
Zwaarden lang 10 vt en 3 dm, breed ruim 8 vt (onduidelijk 8 of 5 vt).
De voorsteven valt boven water 2 vt 3 dm, hij ligt diep ruim 3 voet,
agter toen alles er op was 2 3/4 voet
(verder onduidelijk)
De in het bestek genoemde lengte van 14 meter kan niet juist zijn om een aantal redenen:
- De mededeling van Feike Lantinga.
- In het Fries Scheepvaart Museum worden blauwdrukken van de boeier voor de heren Brandjes c.s. bewaard. De constructietekening laat een lengte zien van 11,60 meter (41 voet); ook is een zeilplan bewaard gebleven.
- Als we in het bestek de volgende maten optellen:
Voorend tegen de koker: 15'/z voet
Roef lang bovenop gemeten: 11 voet
Stuurstoel lang agterkant steven tegen roefschot: 12 voet
dan is dit tezamen 38,5 voet; tel hierbij nog ± 2 voet voor de afstand van de mastkoker tot het voorschot van de roef, dan komen we op 40 41 voet, dus ruim 11 meter, precies de door Feike Lantinga vermelde lengte. - De vermelding in het Nederlandsch Jachtregister.
De op de inrichtingstekeningen voorkomende voor-en achteraanzichten laten zien dat het grootspant een fraaie ronde vorm heeft met vrij ver naar buiten liggende ronde kimmen. Het vlak is opgebouwd uit betrekkelijk smalle delen, waarvan er buiten de zandstrook drie verloren gaan. Daaromheen liggen negen smalle van steven tot steven doorlopende huidgangen. Uit het zeilplan leidden wij de volgende zeiloppervlakten af: grootzeil 53,5 m2, fok 28,0 m2, kluiver 11,0 m2.
2017
16 april 2017
16 april 2017: Reactie van Ferd. D. van der Werff: Gegevens betreffende het (spoorloos verdwenen) boeierjacht 'Mercator'
Mijn vader, was jachtschipper, bij de scheepsmakelaar Heslenveld / Heslenfeld. Kantoor aan de Weesperzijde toen no. 30 in Amsterdam. Vlak bij het Amstelhotel.
Na de tweede wereldoorlog mocht ik weleens mee, met voorzeilen en proefvaarten, op het IJ. In en na de 2e WO. lag er ook wit boeierjacht, met houten wit geschilderde romp, met de naam 'Mercator' in de Sixhaven, te koop. Er zijn foto's gemaakt aan boord van mijn vader, dat hij de zeilen aan het naaien is . Ook moeten er foto's van hem zijn, met touwsplitsen! Kort hierna is hij als bootsman overgestapt naar Wijsmuller.
Ik weet het niet zeker, vermoed dat beide foto's, verdwenen zijn tijdens de verhuizing, naar IJmuiden. Ik mocht als 12/13 jarige, onder zijn toezicht aan het roer staan. Ik praat/schrijf over de jaren 1943/1948. Is dus niet verdwenen naar Duitsland!
Vriendelijk groet Fred.
Ferd. D. van der Werff.