De Kleine Beer

Dit voorjaar werd voor rekening van den heer H. E. A. Weijgers te Rotterdam te water gelaten bij de scheepswerf „Kromwal", fa. G. S. van der Werff & Zonen, te Britswerd bij Sneek, een staalijzeren boeier, waarvan de voornaamste afmetingen zijn: lengte over de stevens: 7.50 M., breedte over de berghouten: 2.90 M., holte 1.25M. onder dek. Zeiloppervlak pl.m. 35 M.². Het schip zal varen onder den naam van „Ummeke" en onder de vlag der R. Z. V., waarvan de heer Weijgers een der oudste leden is.

Het lijkt enigszins een dwaze en zeker een hachelijke onderneming om bij harde N.O.-wind en vries-temperaturen, in de nacht tot -6°, te denken over het afhalen van een boeier in Friesland om die over de oude Zuiderzee naar Rotterdam te brengen. Toch was dit plan al maanden voor de tijd klaar en wanneer men zich maar niet door dergelijke weersomstandigheden uit het veld laat slaan, blijkt het dat zulke plannen toch uitvoerbaar zijn. Er was zelfs animo genoeg om mee te zeilen en het avontuur mee te beleven. Jammer dat de heer Visser van de Holland op het laatste moment griep kreeg, maar onze heer Jonker was niet aan het wankelen te brengen. Ook mijn zoon Jan hield natuurlijk vol, omdat de jeugd nu eenmaal geen gevaren ziet en de heer Visser zorgde voor een remplaçant in de vorm van zijn zoon Han, die blijk gaf een kundig navigator te zijn.

Dinsdagmorgen 1 april vroeg vertrokken mijn zoon en ik met de chauffeur naar Britswerd, waar de boeier door de kundige handen van de scheepsbouwer Van der Werf in orde was gemaakt, terwijl Hans van Wieren uit Sneek er een 10 pk Albin 2-cilindermotor in had gezet. Over de afsluitdijk rijdende zagen wij zware golven met witte koppen lopen en wij hadden maar één hoop, dat het weer donderdag wat handzamer zou zijn als wij het IJsselmeer moesten oversteken.

In Britswerd arriveerden wij om 10.15 uur en toen pronkte de boeier in het volle zonlicht weliswaar bij een flinke N.O. bries, maar hij was goed vastgelegd. Wij vonden bij Moeder Van der Werf direct al een hete kop koffie en een zeer hartelijk en echt huiselijk onthaal. De mooie beer prijkte nog in haar beste kamer en zou tenslotte met enige ceremonie op het roer worden geplaatst. Een kundig man van de zeilmaker Molenaar in Grouw was al volop bezig met de voorbereidingen om de nieuwe zeilen aan te slaan en na hard werken bleek het grootzeil prachtig te staan en ook de botterfok was een enorme aanwinst. Deze vakman had ook nog in een recordtempo andere reparaties en veranderingen aan het touwwerk en de zwaardlijnen aangebracht, alles in de beste kwaliteit.
Het schip was werkelijk een juweel om te zien, al leek het mij wat klein nu het in het water lag. Toen de boeier in de schuur stond was hij veel groter. Het zijn nu eenmaal de verhoudingen tot de omgeving, die een rol spelen. Er was voldoende animo voor de proefvaart en wij zouden om 3.30 uur vertrekken, teneinde ook een van de schoolgaande kinderen van de oudste dochter van Van der Werf mee te kunnen laten gaan. Voor die tijd hadden wij de motor al stiekem een paar keer gestart, wat uitstekend ging. Heyl, onze chauffeur, was in die tussentijd nog naar de zeilmaker in Grouw geweest en had zelfs nog in Leeuwarden een nieuwe loopplank gehaald. Tenslotte kwam hij uit Sneek met Hans van Wieren, die op de proefvaart de motor zou bedienen.

Het gehele personeel van Van der Werf had vrij, behoudens dan het leggen van de laatste hand aan de boeier. De tweede zoon Ane, die in Leeuwarden les geeft en gespecialiseerd is in het meubelvak, had ook een dag vrij genomen, zodat wij met de scheepsbouwer en zijn vrouw, de zuster en de oudste dochter van de scheepsbouwer met haar 3 kinderen en het personeel, totaal 12 mensen aan boord om half 4 de proeftocht begonnen.

Moe van het trekken langs de weg, hebben wij de laatste jaren voor onze vakantie onze toevlucht tot het water genomen. Wij zijn hierin waarschijnlijk niet de enigen, gezien het aantal van 50.000 zeil- en motorboten, waarvan ik onlangs in de krant las. Werd het een fiasco? Neen, ik kan wel van een compleet succes spreken! Dit werd bereikt, nadat wij een geschikt compromis hadden gevonden. De mannelijke kant maakt meestal geen bezwaar, bij vrouwen ligt het doorgaans anders. Velen van hen zijn de hele dag in hun gezin bezig, doen heel wat lichamelijke en steeds terugkomende werkzaamheden en vinden daar op een schip min of meer een voortzetting van en dan meestal nog onder primitieve omstandigheden. Hier moest dus aan worden tegemoetgekomen. Ook dit jaar hebben wij ons daarom eerst laten verwennen in hotel Princenhof te Eernewoude. Je vindt daar een echt hartelijk Onthaal en veel goede vrienden. Het schip ligt voor de wal, biedt 's nachts slaapplaats voor de kinderen en overdag is het klaar om de prachtige natuur en de verrukkelijke waterwegen van Friesland zeilend te genieten.
Na 14 dagen gaat dan het hele gezin aan boord om een volle week over de thuisreis te doen, met Rotterdam als eindbestemming. Dit jaar zag het er niet te best uit. Wekenlang was de wind van zuid tot west en dikwijls vrij hard. Maandag 1 augustus was de vertrekdatum. Het had 's zaterdags en 's zondags flink geregend. Ook die maandagochtend moesten wij in onze regenkleding bescherming zoeken. Nagewuifd door vele vrienden trok de motor ons om 10 uur in een grauwe, natte atmosfeer. Zelfs van het aardige plaatsje Grouw konden wij nu niet veel goeds zeggen.
Op de Nieuwe Wetering ging het pal in de wind. De bruggen draaiden opmerkelijk vlot. Soms lijkt het wel of een boeier voorkeur geniet. Even voor het Sneekermeer begon de lucht te breken en toen wij het meer opkwamen, konden wij al overgaan tot het bijzetten van de zeilen. Sinds dat ogenblik hebben wij geen regen meer gezien en voeren wij wonder boven wonder met een N-NW wind en onder vol tuig in één ruk door tot Ossenzijl, waar wij om 6 uur bij de brugwachter onze tol betaalden en de langverwachte waterkaart van NW-Overijsel konden kopen. Wat een bof! Zonder goede kaarten is het namelijk onbehaaglijk varen. Wij waren Friesland uit! Het ideale land voor een zeilende boeier. Of het nu de Sybesloot is, of de Noorder Oudeweg, de Langweerder Wielen, of het dikwijls en ook nu weer woelige Tjeukemeer, het doet er allemaal niets toe. Zolang de windrichting goed is wordt er gezeild!

In het SSRP jaarverslag 1999 wordt melding gemaakt van de volgende restauratie:
Niet alleen restauraties van houten schepen werden in 1999 ondersteund vanuit het restauratie fonds, maar ook de geklonken stalen boeier Kleine Beer (Van der Werf, Britswerd, 1929) werd onder handen genomen. In eigen beheer hebben Gijs van Reeuwijk en Simone Vos in de winter 1998-1999 de buitenkant van het schip gerestaureerd. Uit hoofde van zijn functie bij de Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft Gijs van Reeuwijk dagelijks te maken met het behoud van cultureel erfgoed. 

Een belangrijk uitgangspunt in de wereld van onroerende monumenten is dat behouden voor vernieuwen gaat. Dit heeft er onder andere in geresulteerd dat zoveel mogelijk het authentieke materiaal van de Kleine Beer is gespaard. De volgende fase (winter 1999-2000) wordt het interieur gerestaureerd. 

In het SSRP jaarverslag 2000 wordt melding gemaakt van de volgende restauratie:
Nadat in de winter 1998-1999 het exterieur van de geklonken boeier De Kleine Beer (Van der Werf, Britswerd, 1929) onder handen was genomen, is in 2000 het interieur in eigen beheer door Gijs van Reeuwijk en Simone Vos gerestaureerd. Waar mogelijk werd het oude materiaal gehandhaafd, terwijl een weliswaar gezond maar recent toegevoegd marmeren aanrecht het veld ruimde voor een authentiek gestort granito aanrecht.

'De Kleine Beer' is gebouwd in de winter van 1928/29. Het ontwerp is in 1928 gemaakt door S. van der Werf van de scheepswerf "Kromwal" te Britswerd. In 1957 kreeg het schip de naam 'De kleine Beer'. Op het luikje bij het hennegat bleef de naam 'Ummeke' staan. Deze naam is pas weggehaald door dhr. de Ruig in de jaren 90. Op het berghout achter staat sinds 1957 in koperen naamborden "De Kleine Beer 1929".
Dhr. Henri Eduard Albert Weijgers ( 20-9-1876 overleden 15-7-1957) was een van de oprichters van de Rotterdamse Zeilvereniging in 1912. De naam van de vrouw van Weijgers was Elbrigje. In de jaren-50 was dhr. Weijgers al aardig op leeftijd, Hij overleed een week voor de overdracht van de boeier aan dhr. den Boogert. Ik heb andere uitleg vernomen over de naam 'Ummeke'.
In het Nieuwsblad van Friesland heeft op 4 april 1936 een artikel staan van de hand van der Werf, die de voordelen van staalbouw beschrijft met een aantal foto`s van de werf in Britswerd.