Prinses Juliana

Prinses Juliana

Gerard ten Cate is in 2009 een zoektocht begonnen naar ronde jachten op het Paterswoldsemeer in Groningen. Die zoektocht heeft in 2011 geresulteert in zijn boek 'Ouder Zeilend Hout' (met CD). Over de 'Prinses Juliana' schrijft hij: De geboorte van Prinses Juliana was er de aanleiding toe om dit schip deze naam te geven. Opvallend aan dit schip is de grote lengte (7.45 mtr.) over de stevens. Het is hiermee het grootst bestaande oude Friese jacht. De steile en stompe steven maken het schip zeer herkenbaar.

Het schip op de voorgrond “Voorwaarts” (Visser 1911) daarachter “Prinses Juliana” (1909 Visser). Deze ansicht werd zowel in kleur als  zwart/wit uitgegeven rond 1920. Scan ansicht GTC.
Het schip op de voorgrond “Voorwaarts” (Visser 1911) daarachter “Prinses Juliana” (1909 Visser). Deze ansicht werd zowel in kleur als zwart/wit uitgegeven rond 1920. Scan ansicht GTC.

Oud schoenerkapitein Brouwer liet in de dertigerjaren van de twintigste eeuw de kajuit plaatsen. Ook is toen het zeilplan veranderd. De mast werd verder naar voren geplaatst en de botteloef werd ingekort. Volgens een overlevering wenste Brouwer een kajuit waar hij voor de mast” kon staan te pissen”. Brouwer zal wel geen lange man geweest zijn. Inmiddels is de kajuit verwijderd en vaart ze weer rond in haar oorspronkelijke hoedanigheid als Fries jacht.

Eigenschappen

Plaquette nummer:65 Zeil nummer: RC110
Categorie:A Tekening nummer:
Type:Fries jacht

Bouw

Bouwjaar:1909 Ontwerper:J. Visser
Werf:W. Visser en zn Werf plaats:Paterswolde
Motor:Inbouw Motor type:
Materiaal romp:Eikenhout Materiaal kajuit:
Materiaal zeil:Dacron
Onderwaterschip:Gepiekt Kiel:Kielbalk

Afmetingen

Lengte stevens:7,45 m Breedte berghout:3,00 m
Diepgang:0,65 m Masthoogte water:11,30 m
Oppervlakte grootzeil:26,00 m2 Oppervlakte fok:13,00 m2
Oppervlakte botterfok:0,00 m2 Oppervlakte kluiver:0,00 m2
Oppervlakte totaal:39,00 m2 Oppervlakte overig:0,00 m2

Tot nu toe bekende eigenaren en namen van het schip

1909 – 1925? Fa. W. Visser en Co., Paterswolde ( Prinses Juliana)
1932 – 1938 J. Brouwer ( Prinses Juliana)
1938 – 1950 ( Jan Willem Friso)
1950 – 1952 G. Baaij, Amsterdam ( Jan Willem Friso)
1952 – 1956 J. van der Linden, Amsterdam ( Johan Willem Friso)
1956 – 1988 Familie Fransen, Meppel ( Jan Willem Friso)
1988 – 1998 J. de Jong, Sybrandaburen ( Jan Willem Friso)
1998 – 2001 Jachtwerf Joh. van der Meulen, Sneek ( Jan Willem Friso)
2001 – 2010 F. Jaarsma ( Prinses Juliana)
2012 – Nu (laatst bekend) A. Kanon, Emmeloord ( Prinses Juliana)

Geschiedenis

1909

1909

1909: In 1909 bouwt J.Visser te Paterswolde het Friese jacht 'Prinses Juliana' voor het eigen verhuurbedrijf

De kuip zoals ze er oorspronkelijk uitzag met gewelfde zitbanken. De banken zoals op de oude foto kom je nu nog tegen op de oude nog varende Visser motorboot Neptunus. Met pet Joris Brouwer. Coll. Jaarsma.
De kuip zoals ze er oorspronkelijk uitzag met gewelfde zitbanken. De banken zoals op de oude foto kom je nu nog tegen op de oude nog varende Visser motorboot Neptunus. Met pet Joris Brouwer. Coll. Jaarsma.
Foto ca. 1915. Op het roer Gerlof Visser, tegen de giek Andries Visser, 2e van rechts met pet Hendrik Visser coll. Jaarsma.
Foto ca. 1915. Op het roer Gerlof Visser, tegen de giek Andries Visser, 2e van rechts met pet Hendrik Visser coll. Jaarsma.

1950

1950

1950: Gerben Baaij koopt in 1950 de Johan Willem Friso

Gerben Baaij (1929) ziet een advertentie in de Spiegel der Zeilvaart, waarin de 'Prinses Juliana' te koop wordt aangeboden en herkende het schip van zijn vader uit 1950. In dat jaar kocht Gerben Baaij (1898-1988) de J.W. Friso. (Blijkbaar werd de naam niet volledig uitgeschreven en kom je daarom in stamboeknotities ook Jan in plaats van Johan tegen). Gerben Baaij genoot in de jaren voor de oorlog bekendheid als bouwer van snelle motorboten in Amsterdam. Na de oorlog verkocht hij jachtlakken en bezocht in die functie jachtwerven in heel Nederland. Bij een werf in Kortenhoef, (vermoedelijk “De Wijde Blick”) vond hij het schip. Hij is ongeveer twee jaar eigenaar geweest. Het was zijn gewoonte voor eigen gebruik een boot met achterstallig onderhoud te kopen, op te knappen en daarna weer te verkopen. De motor hing in een bun in de kuip.

J. W. Friso ca.1950 coll. G.Baaij Op het voordek Betty Baaij (1934-1968) aan het roer Gerben Baaij (1929).
J. W. Friso ca.1950 coll. G.Baaij Op het voordek Betty Baaij (1934-1968) aan het roer Gerben Baaij (1929).

1980

1980

1980: Stichtingsmonografiën 18, 19 en 31 - De ronde jachten van Visser in Paterswolde.

In 1901 verhuist de familie Visser naar de Meerweg en wordt een huis betrokken naast collega-concurrent en later familielid Jaap Helder. En dan wordt een belangrijke verdere stap gezet in de richting van het bouwen van jachten voor het eigen verhuurbedrijf en voor derden. Buurman Helder gaf eigenlijk de stoot daar toe. Jaap Helder was in 1900 naar Joure getogen, in die dagen een hele onderneming, een echte 'ommelandsche reis' zoals men graag zei, en had van E.H. van der Zee het friese jacht 'Eeltje , gekocht. Dit is de huidige 'Argo'.

Mr. Dr. T. Huitema heeft het hele verhaal wat tot op dat moment bekend was (1980) over de bouw van de ronde jachten door Visser en Helder na de aankoop van de 'Argo' vastgelegd in 3 Monografiën:

1992

1992

1992: Dr. Ir. J. Vermeer - De 'Prinses Juliana' in het boek 'Het Friese jacht'

1999

1999

1999: F. Jaarsma koopt het Fries jacht in 1999 bij inschrijving

In 1999 lag het schip bij inschrijving te koop bij jachtwerf van der Meulen in Sneek. Ze verkeerde in slechte staat. Veel rot hout en schimmel zaten in het schip. De ergste plekken waren weggestopt achter blik en beton. De heer Jaarsma heeft haar toen gekocht. Hij was de hoogste inschrijver. Na het bereiken van de VUT leeftijd heeft hij het  plan opgevat om dit jacht terug te brengen inhaar oude hoedanigheid als Fries jacht. Met de situatie zoals hij die aantrof, is zijn doel vooral geweest om de vorm te conserveren en problemen zoals inwateren te voorkomen. Zijn kennis als vliegtuigbouwkundige heeft hij gebruikt om het geheel zo stijf mogelijk te krijgen.

Zelf kwalificeert hij zijn werk niet als restauratie, maar als renovatie. Wiep Visser heeft aangegeven dat het voordek oorspronkelijk zo laag lag dat je de zeilen er net onder op kon bergen. Na het verwijderen van de kajuit is het voordek hoger als oorspronkelijk geplaatst. Toen het dek en kajuit verwijderd waren, kwam het onderste deel van de bedelbalk weer te voorschijn. De bedelbalk die er nu in zit bestaat uit dit oude deel en een gereconstrueerd nieuw deel. Het overige snijwerk is hierop aangepast. Met het verwijderen van het dek en gangboorden kon ook weer een niet originele verhoging van het boeisel weggehaald worden. Bij de verbouw tot boeier was de mast naar voren verplaatst. Bij de restauratie die de heer Jaarsma in eigen beheer gedaan heeft, was de oorspronkelijke positie ervan niet meer te reconstrueren. Met behulp van gemiddelden van de opmetingen die de heer Vermeer gedaan heeft, en publiceerde in zijn boek “Het Friese jacht”, is de huidige plek van de mast bepaald. Er isvoor gekozen om de kortere “boeier”mast te laten bestaan. Het huidige tuig is dan ook kleiner dan het oorspronkelijke uit 1909. Foto’s getuigen hiervan. In de huidige situatie is de botteloef wel weerverlengd tot een meter. De verbouw heeft drie jaar geduurd. De dek- en mastconstructie is zodanig gemaakt dat er een stijf en afwaterend geheel ontstond opdat het schip weer zolang “vooruit” kan.

2011

2011

2011: Ouder zeilend hout - Prinses Juliana 1909

Visser, Helder en hun ronde jachten op het Paterswoldsemeer, Dit is de pakkende naam die Gerard ten Cate aan zijn, in 2011, verschenen boek heeft gegeven. Een foto met daarop het Friese jacht de Zwaluw en een notitie uit 1911 waren voor hem de aanleiding om een zoektocht te beginnen naar ronde jachten op het Paterswoldsemeer. Met de studies van de heren Huitema en Vermeer, uitgegeven als monografie van de SSRP en het boek 'Het Friese Jacht' als beginpunt, is het uiteindelijk een hele klus geworden.

pdf Ouder zeilend hout - Prinses Juliana 1909

2012

2012

2012: A. Kanon eigenaar in 2012

2014

28 september 2014

28 september 2014: De 'Prinses Juliana' op de Witte Brekken

(foto Arthur van Son)
(foto Arthur van Son)

We zijn zeer geïnteresseerd in uw opmerkingen en/of vragen over dit schip. Stuur ze ons!

Terug naar het overzicht