Scheeps timmerwerf 'De Hoop' - Workum

Het is vrijwel zeker dat de werf al in 1630 bestond. tot 1830 is de werf belangrijke leverancier van koffen en galjoten tot ca. 200 ton. Oat waren voor die tijd zeer belangrijke koopvaardijschepen. In de annalen wordt zelfs gesproken van een dwarshelling met vijf spillen om schepen te hellingen. In de periode tot 1850 verdwijnt de dwarshelling en worden er twee langshellingen gebouwd. De schepen worden omhoog gedraaid door een of twee paarden die rond een spil moeten lopen. Gelukkig blijft de loods gehandhaafd en nu blijkt dat het de laatste nog bestaande bouwloods van kofschepen en galjoten is in heel West-Europa.

In vele handen

Uit de namen op de borden blijkt dat de werf in vele handen overging. Het kan best zijn dat er nog meer eigenaars zijn geweest , maar dat blijkt niet duidelijk uit de archieven. Wel weten we dat de werf in 1892 eigendom werd van Ulbe Zwolsman. Hij bouwde vooral blazers en aken. 

Willem Zwolsman, broer van Ulbe had in IJIst een ijzerwerf. In 1910 kreeg hij opdracht voor de bouw van drie coasters met stoom en hulpzeilvermogen. In IJIst kon men het werk niet af en er werd een ijzerwerf aan de overzijde van het vaarwater gebouwd. De ijzerwerf heeft geen lang leven gehad.

Na de bouw van een klein aantal coasters, bleven de opdrachten uit. Zo rond de eeuwwisseling moeten er zeker vijftien man op de werf van Ulbe Zwolsman hebben gewerkt.

Na 1923 geen nieuwbouw meer (tot 1977)

Helaas was na 1923 de nieuwbouw afgelopen. Tot de oorlog werden er voortdurend schepen 'geknipt en geschoren'. In 1942 nam Evert Zwolsman Wzn. de werf over en tot 1955 stond er af en toe een schip op de helling voor reparatie of schoonmaken en teren. Velen zullen in het boek van Jan Zetzema 'De Friese Palingaken' gelezen hebben dat op de werf van Zwolsman op de 'Corneliske Ykes' een Kromhout motor werd ingebouwd.

Stichting Zwolsman Scheepstimmerwerf in 1976

Uiteindelijk werd er een Stichting Zwolsman Scheepstimmerwerf in het leven geroepen met als voorzitter de burgemeester van Workum en als een der leden Reindert Zwolsman die achterneef is van Ulbe en Evert Zwolsman. Na de opening in 1976 werd Roelof  Janszn. van der Werff de eerste hellingbaas. Hij heeft sindsdien diverse opvolgers gehad.

Scheepstimmerwerf De Hoop in de Spiegel der Zeilvaart

In de Spiegel der Zeilvaart wordt regelmatig melding gemaakt van activiteiten op Scheepstimmerwerf De Hoop in Workum. In het tweede nummer van de Spiegel in 1977 schrijft Wim de Bruijn een artikel over de oprichting van Stichting  Zwolsman Scheepstimmerwerf. In 2012, 35 jaar later wordt er een artikel geplaatst over de opvolging van Erick Mulder als werfbaas door Harold de Lange. In mei 2015 wordt melding gemaakt van het feit dat Ivor Klink naar Workum verhuist.

Spiegel der Zeilvaart november 2014 nummer 9 - Scheepstimmerwerf De Hoop Workum

Het moet in 1965 zijn geweest. Ik lag met ons botterjacht 'Pieternella' (Wim de Bruijn) in de zeesluis van Workum. Er stond een kleine, oude man tussen hoog onkruid op wat een oude botterwerf leek. Tijdens het schutten maakte ik een praatje met hem. Het bleek Evert Zwolsman Uzn. te zijn die de werf in 1942 van zijn vader Ulbe Zwolsman (1865-1942) had overgenomen. Ulbe had er tot 1923 nog nieuwe schepen gebouwd. Hij is als bouwer te vergelijken met een vakman als Eeltsjebaas' Holtrop van der Zee. Zoon Evert bouwde nooit nieuwe schepen. Hij haalde af en toe een melkschuitje op de helling voor een knip- en scheerbeurt. Het welbekende skûtsje Gudsekop ging in 1962 als laatste op de helling, maar die was toen al vermolmd. Evert overleed in 1973, hij sprak altijd over restauratie van de werf. Maar het kwam er nooit van. Hij was een betere pianist dan werfbaas...
Voor de restauratie van de geheel vervallen werf en het woonhuis was veel geld nodig. Reinder Zwolsman, in de jaren zestig een heel bekende Nederlander vanwege zijn Exploitatie Maat-schappij Scheveningen (onder meer van de Scheveningse Pier), had zijn neef Evert beloofd dat hij financieel mee zou helpen om de werf te redden. In oktober 1977 werd op de Scheepstimmerwerf "De Hoop" in Workum weer gewerkt en konden er ook weer schepen op de vernieuwde langshellingen worden gehaald. Dat was na 1962 niet meer gebeurd.
Op houten naambordjes tegen de werfschuur staan de werfeigenaren vanaf 1694 vermeld, maar in de vorige eeuw lag de werf een dik decennium stil. In 1977 begon Roelofjansz. van der Werf weer op "De Hoop", gevolgd door Pieter de Haas, Erick Mulder en nu al weer twee jaar Harold de Lange. Op 1 juli 2012  nam Harold de Lange de pacht van de werf over van Erick Mulder. Toen had Harold, na zijn studie aan het Hout- en Meubilerings College en de nodige stages al tien jaar bij Erick op de werf gewerkt. Hij kent de klanten en hun schepen en weet precies wat er de komende jaren aan moet gebeuren om ze in goede conditie te houden. Veel botters en andere platbodems weten de weg naar Workum inmiddels te vinden. De eigenaars mogen ook zelf aan het schip werken als het op de helling staat of voor de wal ligt.

Van Fries Wijdtschip tot Workumer Aak

Dit boek, uitgegeven ter gelegenheid van het 300 jarig bestaan, bevat een aantal nieuwe en een aantal reeds eerder gepubliceerde bijdragen. De belangrijkste overweging om dat zo te doen en om dat nu te doen is dit 300 jarig bestaan van scheepstimmerwerf 'De Hoop', de enige nog in oude staat functionerende werf in Nederland. In de bundel wordt aandacht besteed aan de scheepsbouw in Workum. Van de Friese kustvaart worden enige aspecten nader belicht. Ook aan de jongste geschiedenis van de werf (1900 - heden) wordt niet voorbij gegaan.