2021-07: Over schepen die men aak noemt

Toen de Engelsman Doughty in 1888 zijn zeiltocht door Friesland maakte keek hij zijn ogen uit. De grachten lagen volgepropt met die voor hem zo eigenaardige Nederlandse vrachtschepen. Volgens Doughty leken ze allemaal sterk op elkaar en verschilden ze slechts in de details. Het eindeloos onderscheiden van scheepstypen die ondertussen allemaal op elkaar lijken, was voor Doughty een typisch Hollandse afwijking. Ruim dertig jaren later schrijft Philippona, toch zeer deskundig op platbodemgebied: 'Een vrolijk ingewikkelde verwarring in de benamingen van oude scheeps- en jachttypen, heeft van oudsher bestaan; een wonder is het dus niet, dat wij er ook thans zo slecht in thuis zijn.' De benaming aak is evenals tjalk zo ongeveer een soortnaam geworden, waarmee onderling zeer verschillende schepen worden aangeduid. Constructief is het meest opvallende bij een aak het verloop van het vlak. Het vlak is in het voorschip en achterschip omhoog gebogen en verloopt in het berghout en de huidgangen.
Nog zo'n bekende auteur, P.W.M. Sopers, stelt dat de functie van de voorsteven - het bevestigen van de huidgangen - bij het steeds ronder worden van de schepen eigenlijk kwam te vervallen en dat bij de constructie van de aak deze ontwikkeling consequent is doorgetrokken. De achtersteven is meestal wel aanwezig en dient ter ophanging van het roer.