Een aanzet tot inventarisatie van historische schepen in Nederland: D.I.E.N. Schepenlijst 1987

Schepen die voorbij gaan

,.Wie de waterwegen in Nederland lief heeft, zijn plassen, vennen, meren en inhammen bewondert, hij weet hoe zeer het innig mooi van het water verhoogd wordt door de schepen, die het stofferen. Het zijn de „Schepen die voorbijgaan" die het geheel van waterwegen, oever en kust doen leven, schepen in talrijke soorten en voortbewogen op de meest verschillende manier. Die schepen, zij vormen een stuk Nederland, zij zijn iets van onszelf, wij willen ze kennen in hun verscheidenheid van voortbeweging en voortstuwing, hun bonte afwisseling van romp en tuig.
Wij willen ze kennen, omdat onze liefde tot hen uitgaat; wij willen ze ook „doen" kennen, opdat zij ook van anderen waardering en liefde tot zich zullen trekken. Dit geldt wel in 't bijzonder de zeil- en roeivaartuigen, typische onderdelen van Hollands mooi; zij vormen een stuk Nederlandse schoonheid, dat gevaar loopt. Het is als met die soms stoere, dan weer sierlijke, alle zo prachtig in het landschap staande molens, men moet hun bestaan verdedigen, de liefde er voor ontwikkelen, willen ze niet geheel verloren gaan."
Tot zover de woorden van Edo Bergsma in het voorwoord van het fraaie boekwerk van H.C.A. van Kampen en H. Kersken Hzn: „Schepen die voorbijgaan". Deze tekst is zestig jaar geleden geschreven en was bedoeld voor een boek waarin een goed overzicht gegeven wordt van schepen die in die jaren op de Nederlandse Wateren voeren.

Een aanzet tot inventarisatie

Nu in 1987, wordt er op 5 september een bijeenkomst georganiseerd waar nog steeds een groot deel van de in dit boek afgebeelde scheepstypen te zien zullen zijn. Wie had den kunnen bedenken! Wat een enorme hoeveelheid tijd, geld en overtuiging is er sinds die tijd nodig geweest om de huidige vloot van oudere schepen nog steeds te kunnen laten zien hetzij varende, hetzij in de diverse musea. De schepenlijst zoals deze in dit nummer van Spiegel der Zeilvaart is opgenomen telt zo'n 1700 schepen. Dit is natuurlijk niet het totaal aan schepen dat er nog rondvaart, want de inventarisatie is nog willekeurig geweest.
Het is slechts een eerste poging om vast te stellen welke „historische" schepen er in Nederland zijn. Ook zijn wij niet in staat geweest om alle opgaven op juistheid te controleren, zodat er zeker onvolkomenheden in geslopen zullen zijn.
Dat bij een grondige inventarisatie het aantal vele malen hoger zal zijn staat vast, maar daarvoor ontbraken ons de middelen. Om dat doel te bereiken is medewerking van alle maritieme musea, particulieren en fulltime deskundigen nodig.
Toch hopen wij dat de in dit nummer verzamelde typen duidelijk maakt welke rijkdom er in Nederland nog is, welke door zoveel duizenden enthousiastelingen in stand gehouden wordt, en waarover steeds meer gegevens, foto's en archieven ontdekt worden.
Laat deze dag een stimulans zijn voor de overheid en diverse organisaties om er alles aan te doe n om ..de Nederlandse schoonheid" ook op het water te houden.
Een woord van dank is hier op zijn plaats voor de vele reacties van scheepseigenaren, de medewerking van besturen, de stichting D.I.E.N., die dankzij de inzet van vrijwilligers alle gegevens heeft weten te verwerken.

Tot slot zijn we veel dank schuldig aan de familie Bos uit Heemskerk die tot op het laatste moment aanvullingen en correcties in de schepenlijst wilden aanbrengen.

Voorbeeld van een D.I.E.N. Objecten Formulier

DIEN heeft een formulier ontwikkeld, waarop de belangrijkste gegevens van het object vermeld worden.
Hieronder het voorbeeld van de Hagenaar 'Heiltje'.

Ter vergelijking de manier waarop in de huidige tijd zo'n object  digitaal gepresenteerd kan worden met alle beschikbare informatie van nu.
De Hagenaar 'Heiltje' in ons Stamboek.