Boreas

J. Wiersma uit Leeuwarden heeft Berend de Jong terzijde gestaan bij de bouw, inrichting en versiering van de 'Boreas'. Jan Wiersma ging nooit onvoorbereid te werk. In zijn leven heeft hij veel knipselboeken gevuld met allerlei artikelen en wetenswaardigheden die hij tegenkwam in tijdschriften en kranten. Van wat hij zelf tegenkwam maakte hij schetsen. Ook van eigen werk wat hij ging uitvoeren. Zo heeft hij van zijn sierwerk wat hij op de 'Boreas' heeft aangebracht ook schetsen gemaakt.

Zaterdag 7 april werd ons aangekondigd als „Boreas'-dag" door de heer en mevrouw Hoefnagels-Feldbrugge in een op bijzondere wijze verzorgde uitnodiging tot bijwoning van de tewaterlating van hun boeier 'Boreas' van de Helling van Gebr. de Jong te Heeg. Het bouwen van een houten boeier is in ons land een grote bijzonderheid, wij durven niet te zeggen in hoeveel tientallen jaren dit niet meer is voorgekomen. Dat was dus zeker een reden om naar Heeg te gaan.

Een tweede was de aard van de invitatie, die zo begon:
Op het oog ....
met meesterhand ....
Een brokje verleden begon te herleven, toen scheepsbouwer Berend de Jong een aanvang maakte met het bouwen van de „Boreas".
Als een gildemeester uit de gouden dagen van weleer, wrochtte hij, met behulp van ouderwetse gereedschappen en zomaar op het oog, een schip dat kenners bewondering afdwingt.

Hierop volgden een aantal gegevens over de bouw en de afmetingen en een uitvoerige vermelding van degenen, die aan de totstandkoming van dit jacht hebben bijgedragen, de adviseur voor de ornamentatie, de beeldsnijder en de koperslager, de ontwerper van de zeiltekening en de zeilmaker, de blokmaker en de mastenmaker, de scheepsbeschieter en de schilder.

Dit deel van de uitnodiging eindigde met:
Opdrachtgever, bouwer en medewerkers lieten zich eendrachtig leiden door één motief: naar vermogen bij te dragen tot het creëren van een tastbare herinnering aan het nobele en kunstzinnige handwerk der oude scheepsbouwers.

Op het oog . . . met meesterhand . . .

Een brokje verleden begon te herleven, toen scheepsbouwer Berend de Jong een aanvang maakte met het bouwen van de „Boreas". Als een gildemeester uit de gouden dagen van weleer, wrochtte hij, met behulp van ouderwetse gereedschappen en zomaar „op het blote oog", een schip dat kenners bewondering afdwingt. Berend de Jong aanvaardde de opdracht in juli 1960. De kiel werd half december 1960 gelegd. Het casco en de roef kwamen in december 1961 gereed. Interieurverzorging en afwerking duurden voort tot kort voor de datum der tewaterlating.

Uitgedrukt in tijden is het relaas even kort als de vermelding van enkele maten: 

• Lengte over de stevens gemeten: 6.50 m. 
• Breedte over het berghout : 2.65 m.
• Grootzeil: 22.50 m²
• Fok: 11.50 m²

^​​​​Een opsomming van tijden en maten mag bondig blijven, maar eervolle vermelding van enige toegewijde medewerkers, die elk hun specifiek aandeel hadden in de totstandkoming van de „Boreas" verdient hier plaatsruimte:

• Joh. Wiersma, Leeuwarden, trad op als aesthetische adviseur en ontwierp, schilderde en vergulde, met grote kennis van zaken alle ornamenten, aan de hand van folkloristische gegevens.
• De beeldsnijder N. H. Bulthuis, Huizum, sneed het houtwerk met liefde en geduld.
• De Leeuwarder Koperslager van Veen dreef het koperwerk op aloude wijze.
• Het zeilplan maakte L. Stelwagen uit Grouw, terwijl de zeilen werden vervaardigd door T. Molenaar, Grouw. Bij de firma W. van der Neut, Lemmer, werden de pokhouten blokken met buitenbeslag vervaardigd. De 11.50 m. hoge Am. grenen mast, de giek, de essen houten gaffel en het verdere rondhout, zijn met zorg uitgevoerd en van edel gesmeed beslag voorzien door de fa. Kuipers, Sneek.
• Scheepsbeschieter J. Poelstra uit Sneek verzorgde het slavonisch eiken interieur, geheel in oude stijl.
• Lak- en Schilderwerk zijn uitgevoerd door H. Poepjes uit Heeg.
• Opdrachtgever, bouwer en medewerkers lieten zich eendrachtig leiden door één motief: naar vermogen bij te dragen tot het creëren van een tastbare herinnering aan het nobele en kunstzinnige handwerk der oude scheepsbouwers.

J. Wiersma uit Leeuwarden heeft Berend de Jong terzijde gestaan bij de bouw, inrichting en versiering van de 'Boreas'. In april 1962 stuurde opdrachtgever W. Hoefnagels hem een brief n.a.v. de versieringen van de 'Boreas'.

Opdrachtgever W. Hoefnagels

De familie Hoefnagels liet aan het Hellingspad te Heeg een pand verbouwen tot zomerwoning annex schiphuis voor de "Boreas". Bij de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten kreeg de boeier het nummer 300 toegewezen. Hij werd veel gebruikt voor deelname aan zeilwedstrijden en daarom direct aangemeld bij het KNWV; het zeilnummer werd RD80. Toen in 1968 het Comité Regionale Friese Reünie in Heeg met zijn jaarlijkse reünie voor ronde jachten en schouwen begon, meende dit dat het een aardige geste zou zijn om de heer Hoefnagels uit te nodigen bij het admiraalzeilen aan boord van zijn nieuwe boeier als admiraal te fungeren. De heer Hoefnagels aanvaardde deze uitnodiging graag. Om de deelnemers aan het admiraalzeilen te stimuleren dit zo goed mogelijk uit te voeren, besloot het comité een wisselprijs in te stellen voor het eskader dat naar het oordeel van de admiraal, bijgestaan door enkele raadslieden, op de beste wijze de voorgeschreven manoeuvres, met name het saluut, zal hebben volbracht. De heer Hoefnagels bood aan de kosten van deze wisselprijs voor zijn rekening te nemen. Sindsdien wordt door het Comité Regionale Reünie nog elke keer in Heeg na een geslaagd admiraalzeilen de `Hoefnagelsprijs' uitgereikt.

Volgende eigenaren

In 1980 verkocht de heer Hoefnagels de "Boreas" aan C. Kan te Eersel, later woonachtig in Eindhoven. Ook de heer Kan bezocht elk jaar de 'houten reünie' in Heeg. Hij deed de boeier in 1993 over aan H.A.M.J. Storms te Parrega, die hem drie jaar later weer ver­kocht aan J.K. Dijkstra te Nuis. Ook deze behield hem slechts enkele jaren. Vanaf 2000 is de "Boreas" in handen van P.P. van Rijk te Heemstede.

Technische gegevens

Hoofdafmetingen

• Lengte over de stevens    6,71 m
• Grootste breedte over de berghouten 2,87 m — Holte op het grootspant    1,12 m
• Diepgang    0,56 m
• Zeiloppervlak: grootzeil + fok    40,0 m2
• Kluiver, c.q. halfwinder    n.a.

Bijzonderheden

• geen kielbalk
• bodem gepiekt
• kielgang + 7 doorlopende gangen
• vrij hoog voordek
• fraai snijwerk op kluisborden, beretanden, kajuit-randen, hennebalk en mastplank
• roer bekroond met vergulde leeuw

Bijzonderheden

Berend de Jong heeft duidelijk de rompen van de gepiekte schepen van Van der Zee voor ogen gehad zoals er verschillende in Grouw bij `Oostergoo' hun thuishaven hadden (en nog hebben). Bij de vormgeving van de kop heeft hij iets te veel die van een Fries jacht gevolgd. Zoals uit de foto's blijkt is het boeisel daar wat smaller dan bij een boeier meestal het geval is en valt dit ook iets meer naar achteren. Het schip vertoont een forse zeeg. Het snijwerk is fraai uitgevoerd.

Bijgaand enkele foto’s van de restauratie van de boeier 'Boreas', die is uitgevoerd op de werf Wind en Water van Martijn Perdijk in Heeg. De stuurboord boegdelen waren aangetast door witschimmel rot en zijn inmiddels vervangen.