Alcyon (II)

Thedo Fruithof: "Restaureren of (Ver)Nieuwbouwen"

Op 16 juni werd de als jacht gebouwde hoogaars 'Alcyon II', na een ingrijpende restauratie opnieuw gedoopt. Onder leiding van Cees Droste en Peter Schouten is, na een jaar hard werken weer een prachtige jachthoogaars aan de vloot toegevoegd.
Vlak voor de doop hield Thedo Fruithof een betoog over restaureren of (ver)nieuwbouwen. We drukken zijn betoog in verkorte vorm af, zodat in bredere kring kan worden meegedacht over het restaureren of bewaren en/of reconstrueren van het varend erfgoed. Een paar citaten uit dat betoog:
"Door het Zuiderzeemuseum werd in 1967 een deel van de vloot in een schepenhal geplaatst. Daar zijn ze tot de dag van vandaag te bewonderen. Wat blijkt nu? Na ruim dertig jaar vormen de schepen steeds meer een document, ze zijn een archiefstuk geworden. Zo is het behoud van deze schepen, zoals ze er in 1967 uitzagen, bijvoorbeeld van belang geweest voor de omvangrijke studie die Peter Dorleijn heeft gemaakt over de botter. Veel is gekeken naar de details van de botter in de schepenhal. Dit exemplaar was niet gerestaureerd en kon als een archiefexemplaar worden beschouwd. Werd in de tijd van de opzet van de hal nog gezegd: schepen moeten varen, hoe komen jullie erbij om die in een hal te bewaren. Nu na ruim dertig jaar mogen we dankbaar zijn met de toen genomen beslissing. Soms moet je een keus maken om een schip niet te restaureren, maar het oorspronkelijke overblijfsel met haar hele geschiedenis gewoon bewaren als een artefact uit een voorbije tijd."
"Mijns inziens is dat een ideale situatie als het van historisch belang is om een oorspronkelijk schip te behouden. Wellicht kan een dergelijke constructie ook in Zeeland bij een volgend schip toegepast worden. Het is heel opmerkelijk dat we schepen, die we onder water of in de drooggelegde polders vinden, willen bewaren als archeologisch object. Niemand denkt erover ze te willen restaureren zodat ze weer kunnen varen. Zodra echter een schip nog drijft dan word meestal de keuze gemaakt haar te restaureren."
"Een laatste argument om te kiezen voor het bewaren van een wrak en het reconstrueren van een nieuw schip kan het volgende zijn. De vraag mag gesteld worden wat de waarde is van een gerestaureerd schip waarvan nog maar een enkel oorspronkelijk onderdeel is overgebleven. Is het dan niet een valse emotie die bepaalt dat een restauratie de enige juiste keus is, terwijl ondertussen het oorspronkelijke object grotendeels verdwijnt? Dan geeft een goede reconstructie de werkelijkheid van vroeger zuiverder weer dan een gerestaureerd schip."

Het hele betoog in de Spiegel:

CONSENT is een uitgave voor de donateurs, sponsors en relaties van de uitgevende organisaties; dit zijn naast VZW Tolerant, de Stichting Museumhaven Zeeland uit Zierikzee en Stichting Behoud Hoogaars. In het blad Consent verscheen in 2001 een tweetal artikelen over de jachthoogaars 'Alcyon'. In 1999 wordt de 'Alcyon' uit de mottenballen gehaald en naar Vlissingen gesleept. De 'Alcyon' gaat uit het water en wordt midden in de hal geparkeerd. 3 december, het restauratie plan wordt goedgekeurd door de Eurregio Scheldemonden, waarmee de toezegging van de subsidie binnen is!!
Nu komt de trein echt in beweging: contracten met leveranciers (alles waterdicht en in drievoud, vanwege de subsidie-eisen!) worden afgesloten. De houtvoorraad gaat op transport van Harlingen naar Vlissingen. De lege fabriekshal wordt door de zeer enthousiaste vrijwilligers omgetoverd tot een heuse scheepswerf. Gereedschappen en machines worden aangeschaft en geïnstalleerd. Verder zijn twee van de meest vakbekwame scheepsbouwers in Nederland beschikbaar om zich voor de restauratie in te zetten: Peter Schouten, die zijn sporen al heeft verdiend met de gedeeltelijke restauratie van de jachthoogaars 'De Wet' en de grote restauratie van de 'Banckert', verder Cees Droste, die net een restauratie afrondde van de Volendammer Garnkwak 'VD172' en de hengst "Jan Korneel".

De Stichting Behoud Hoogaars heeft een aantal schepen in eigen bezit, die natuurlijk ook aanwezig waren bij het Jubileumfeest van de SBH en de tewaterlating van de "vernieuwbouwde" Steekhengst 'Boreas' tijdens dat feest. De Hoogaars 'Alcyon' was natuurlijk ook van de partij.