De Bonte Vogel
In het naslagwerk 'Het Friese Jacht' van Dr. Ir. J. Vermeer staat dat omstreeks 1893 de heer Parmentier uit Leiderdorp op de Kaag verscheen met zijn pasgebouwde tjotter 'Aletta', volgens de eigenaar gebouwd door Van der Zee te Joure. Dat de bouwer inderdaad Eeltjebaes moet zijn geweest, wordt mede bevestigd door een mededeling van Dr. Teupken. Hij vermeldt namelijk dat op de lummel van de giek de naam van de maker stond gegraveerd, namelijk Minkema. Nu is bekend dat alle smeedwerk voor de jouwster-werf afkomstig was van smederij Minkema in Oosterlittens. Hoewel natuurlijk ook in Joure goede smeden woonden, gaf Eeltjebaes aan Minkema de voorkeur! In de werfboeken van Eeltjebaes kunnen we de tjotter niet traceren.
In 1999 ontdekten medewerkers van Unigarant de restanten van de 'Bont Vogel' bij Pier Piersma op zijn werf in Heeg. Toen Van der Meulen en Kamphuis van Unigarant boven in de loods bij Piersma het bouwpakketje van de 'Bonte Vogel' in de balken zagen hangen, werden ze onmiddellijk enthousiast. Van der Meulen: 'Pier Piersma was behoorlijk nuchter. Ik vroeg hem wat er met die boot aan de hand was en hij zei: 'Oja, dat is een project. Als er iemand in geïnteresseerd is, hoor ik het vanzelf. Het is een boot die mijn heit ooit heeft gevonden en waarvan hij altijd zei dat ik hem niet zomaar mocht verkopen, tenzij een liefhebber hem in oorspronkelijke staat zou restaureren. Bovendien wil ik er als eerste mee varen na de restauratie.' 'Nou, maak maar een offerte', hebben we toen geroepen.'
Unigarant ging met Piersma in zee, maar maakte eerst een plan, want het moest voor de verzekeraar natuurlijk wel commercieel interessant zijn. Het Friese jacht kon meteen worden gebruikt om de Hiswa-stand aantrekkelijk te maken. Het eerste jaar kwamen de wrakstukken op de stand (het wrak was een plaatje, er zat zelfs nog een echt vogelnest in), in 2000 komt de gerestaureerde romp en in 2001 is het hele schip onder zeil te zien.
Eigenschappen
| Plaquette nummer: | 21 | Zeil nummer: | OE12 |
|---|---|---|---|
| Categorie: | A | Tekening nummer: | |
| Type: | Fries jacht |
Bouw
| Bouwjaar: | 1888 | Ontwerper: | E. Holtrop van der Zee |
|---|---|---|---|
| Werf: | E. Holtrop van der Zee | Werf plaats: | Joure |
| Motor: | Inbouw | Motor type: | |
| Materiaal romp: | Eikenhout | Materiaal kajuit: | |
| Materiaal zeil: | Dacron | ||
| Onderwaterschip: | Kiel: |
Afmetingen
| Lengte stevens: | 5,45 m | Breedte berghout: | 2,50 m |
|---|---|---|---|
| Diepgang: | 0,35 m | Masthoogte water: | 9,00 m |
| Oppervlakte grootzeil: | 16,90 m2 | Oppervlakte fok: | 10,10 m2 |
| Oppervlakte botterfok: | 0,00 m2 | Oppervlakte kluiver: | 0,00 m2 |
| Oppervlakte totaal: | 27,00 m2 | Oppervlakte overig: | 0,00 m2 |
Register Varend Erfgoed Nederland
| Registratie nummer: | 3571 | Registratie datum: | 17-03-2022 |
|---|---|---|---|
| Geregistreerd als: | Varend Monument® |
Tot nu toe bekende eigenaren en namen van het schip
| 1888 – 1899 | A.R. Parmentier, Leiderdorp ( Aletta) |
|---|---|
| 1899 – 1907 | W.H. Teupken ( Geisha) |
| 1907 – 1912 | Th. Fontein, Leiden ( Geisha) |
| 1912 – 1923 | Dordrechtse Roei-en Zeilvereeniging, Dordrecht ( Geisha) |
| 1923 – onbekend | A.J. Dijkstra, 's Gravenhage ( Geisha) |
| 1951 – 1960 | H. de Groot, Rotterdam ( De Bonte Vogel) |
| 1960 – 2000 | P.P. Piersma sr., Heeg ( De Bonte Vogel) |
| 2000 – 2009 | Stichting Recreatief Maritiem Erfgoed, Hoogeveen ( 2000) |
| 2009 – 2014 | J. en H. Rotgans - Vogelaar, Tuitjenhorn ( De Bonte Vogel) |
| 2014 – Nu (laatst bekend) | J. Bot, Avenhorn ( De Bonte Vogel) |
Geschiedenis
1899
1899
1899: Dr. W. Teupken kocht in 1899 de 'Aletta', die hij omdoopte in 'Geisha'
Dr. W. Teupken (in 1912 oprichter en hoofdredacteur van het watersporttijdschrift De Watersport, de voorloper van de Waterkampioen, die tot 1937 heeft bestaan) kocht in 1899 de 'Aletta', die hij omdoopte in Geisha. In een brief vermeldde hij de afmetingen: lengte over de stevens 5.45 meter, grootste breedte 2,50 meter. De tuigage bestond uit twee masten (de langste was 11 meter!), twee stel zeilen (de langste gaffel was 2 meter lang!), een grote jager en een kluiver. Nadat Teupken zich als medicus had gevestigd en hij zekerder van zijn tijdstip van thuiskomst moest zijn, verruilde hij de 'Geisha' voor een motorjacht.
1943
1943
1943: Tekening van waarschijnlijk de tjotter 'Geisha' door W.K. Versteeg
1951
1951
1951: Foto's Collectie Fries Scheepvaart Museum
1992
1992
1992: De 'Bonte Vogel' in het boek 'Het Friese jacht' van Dr. Ir. J. Vermeer
2000
2000
2000: Restauratie vanaf 2000 door Pier Piersma
In het geval van de 'Bonte Vogel' kunnen we eigenlijk niet meer van een restauratie spreken. Het enige dat nog origineel is, zijn de blokken en de gaffel. De rest van het schip is nauwkeurig nagebouwd van de wrakstukken ernaast. Die zijn ontmanteld en hebben als mal gediend. Ook de wrangen en spanten zijn allemaal vervangen. Tegenwoordig noemen we dat "Vernieuwbouw". Het jacht is in 2000 al 112 jaar oud en werd in 1888 door Eeltje Holtrop van der Zee in Joure gebouwd. Tenminste, daar gaan de deskundigen van uit.
2001
2001
2001: Hiswa presentatie 'De Bonte Vogel'
De 'Bonte Vogel' in de Waterkampioen
2006
2006
2006: Fotoalbum 'Bonte Vogel'
2016
maart 2016
maart 2016: Foto van Pieter Hofkamp
Een Fries Jacht onder het afdak bij de zeilschool in Heeg. Er hebben er meerdere gelegen. Volgens Pier is dit de 'Bonte Vogel''. Er heeft ook nog een in het blik gezet, wit geschilderd, jachtje gelegen: 'De Jonge Jelmer'.
2019
16 april 2019
16 april 2019: Model van het Fries jacht 'De Bonte Vogel', "op stapel gezet" door Louis Riem
Louis Riem schrijft:
Rond 2004 ben ik gevraagd door de ANWB om een model te maken van de "Bonte Vogel". Halverwege mijn werk werd het model opgehaald door een personeelslid van Unigarant. Men had geen belangstelling meer voor het model. Het werk is nooit betaald, maar heb ook geen idee waar het model gebleven is. Is er iemand die weet of het model is afgebouwd of wie het model heeft afgebouwd ??? Bestaat het nog?
2020
30 januari 2020
30 januari 2020: Reactie van Bart Fontein, wiens grootvader Th. Fontein (waarschijnlijk) eigenaar was van de 'Geisha' tot 1912
Mijn Grootvader Th.Fontein, geb. 27.01.1879, wonende Hogewoerd 86 te Leiden ( een van de stichters van 'De Kaag'), nam deel aan de eerste onderlinge zeilwedstrijd die tussen zeilers op De Kaag gehouden werd op 2 October 1910. Ik heb het stukje inleiding voor de eerste ‘Kaag’ - Wedstrijden 1910 even gefotografeerd.
Mijn Grootvader kennend (‘Een harde man’) zal de 'Geisha' waarschijnlijk wel van hem geweest zijn, maar absolute zekerheid heb ik niet. Ik heb 2 foto’s die ik u stuur. In 1912 kocht hij van de Voorzitter van De Kaag, de heer van Hoolwerff, de ‘Ingeborg’ een Duits ‘midzwaard’ open boot (zeilnummer 23). Hij zal toen de ‘Geisha’ verkocht hebben. Lees trouwens ook mijn verslag (pag. 22-25) in Kaagnieuws nr. 619 (November 2017). Opa Fontein zou dus het gat in de geschiedenis van ‘Geisha/Bonte Vogel’ naadloos kunnen opvullen….
