Jachtwerf Piersma - Heeg

Uit het Stamboek - Behou(d)t het Goede 2016 nummer 9

De helling(en) onder Heeg (1699 - 2016 en verder)

40 jaar jachtwerf Piersma in 2010

Zo'n driehonderd genodigden, waaronder vele eigenaren van door Jachtwerf Piersma in de afgelopen veertig jaar gebouwde en gerestaureerde schepen, arriveerden donderdagmiddag 5 augustus op de jachtwerf. Buiten lagen alle schepen gepavoiseerd te glimmen in de zon. Binnen werden, direct na de komst van de Commissaris van de Koningin, enkele woorden aan Pier en zijn mannen gewijd. Jan Willem Hoorn trad namens de scheepseigenaren als ceremoniemeester op.
De klanten hebben namelijk het initiatief voor dit feest genomen en hebben het voor Pier en zijn mannen georganiseerd. Jan Willem Hoorn sprak een bijzonder welkomstwoord richting de Commissaris van de Koningin van Friesland, de burgemeester van Wymbritseradeel en de aanwezige bestuurders van de Vereniging en de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten, de Regionale Friese Reünie, de Koninklijke Zeilvereniging Oostergoo, de Friese Tjottervloot en de Palingaak. Toen vervolgens Pier Piersma en zijn vaste maat Theo Potma, met wie Pier al 38 jaar samenwerkt, naar voren werden gehaald en hun beider echtgenotes Marie en Eelkje in de bloemen werden gezet, hield het applaus niet op.

Tijdschrift "Watersport" augustus 1983 nr09 - Heeg en zijn karakteristieke werf

Niet voor niets vindt in Heeg jaarlijks de reünie van ronde en platbodemjachten plaats. Heeg, even ten zuidwesten van het Friese watersportcentrum Sneek, is het mekka geworden van de liefhebbers van ronde en platbodemjachten.
De naam Piersma is daarmee nauw verbonden. Jeugdherberg-vader „Heit Piersma" vergaarde met zijn ronde en platbodems vermaardheid tot ver over de landsgrenzen. Iedere liefhebber van dit scheepstype weet door hem Heeg te vinden. Anno 1983 is het zoon Pier Pieter Piersma, die de familienaam zeer hoog houdt. Al vanaf 1970 bouwt de jonge Piersma ronde en platbodemjachten. Aanvankelijk startte hij met de restauratie van Tjotters, Friese Jachten, Boeiers en andere typen houten schepen. Later kwam daar dus de nieuwbouw bij. Inmiddels zijn er op de werf in Heeg zo'n dertig nieuwe jachten van stapel gelopen.

Piersma zorgt voor kijk-plezier in Japan in 1983

Hoeveel bezoekers hebben tijdens de Hiswa niet even met welgevallen gekeken naar die wat verdekt opgestelde mooie platbodem van de Friese werf Piersma. De werf in Heeg, een waar centrum voor platbodems, heeft het druk. Er is duidelijk steeds meer interesse voor het unieke varen met de ronde en platbodem jachten. Originele schepen, want Piersma maakt ook het fraaie houtsnijwerk, de rondhouten, de roeren en zwaarden.
Door een medewerker van de Nederlandse Ambassade in Tokio, Japan werd enige tijd geleden een Tjottertje bij Piersma besteld. Inmiddels vaart dit traditionele jachtje met de Japanse naam „Chotto-Go" (hetgeen staat voor „klein, aardig scheepje") op de baai van Omura, vlakbij Nagasaki. Het schip is al echt beroemd in Japan, want het vormt één van de toeristische attracties in de Japanse „Dutch Village", die dagelijks rond de 10.000 bezoekers trekt.

Leeuwarder Courant 11 oktober 1983: Tjotter uit Heeg gaat naar Japan

Met ingang van de volgende zomer zal een Fries tjottertje de Japanse wateren bevaren. Jachtbouwer Pier Piersma uit Heeg heeft het scheepje gebouwd in opdracht van een in Tokio wonende Nederlander. Binnenkort zal de 4,60 meter lange tjotter worden „ingepakt" voor het transport naar Japan. Rondom het fraaie eikehouten scheepje zal een sterke krat worden gespijkerd, zodat het tijdens de lange reis per schip niet beschadigd kan worden. Volgens de Heger jachtbouwer is het niet de eerste keer dat zo'n traditioneel Fries vaartuigje naar een ander werelddeel wordt verscheept. Al vele jaren geleden werden een paar tjotters uit Friesland verkocht naar Zuid Afrika en Canada en verder ging er een in deze provincie gebouwde boeier naar Hong Kong. Maar iets bijzonders is het natuurlijk wel dat er straks in de buurt van Tokio een Fries tjottertje zeilt tussen de jonken en allerlei andere inheemse types boten.

Meestertimmerman Theo Potma, rechterhand op de werf van Pier Piersma met pensioen in 2014

Vier jaar geleden schreef de Spiegel over de jubilerende werf van Pier Piersma die toen 40 jaar bestond. Daarbij werd ook de naam Theo Potma genoemd, de rechterhand op de werf. Officieel is Potma nu met pensioen, maar Pier mag hem altijd bellen voor een klus. Dat zal na de zomer zeker het geval zijn, want hij verzorgt al jarenlang de winterberging. Theo en Pier waren vroeger buurjongens in Heeg. Ze fietsten ook samen naar de Lagere Technische School in Sneek om het timmervak te leren. Later volgden ze ook een avondcursus scheeps­bouw. Maar zegt Theo lachend, 'de leraar leerde meer van ons dan wij van hem'. 
Toen Potma bij Piersma aan de slag ging ontstond er direct een vanzelfsprekende taakverdeling. Pier hield zich vooral bezig met nieuwbouw, Theo voelde zich het beste thuis in het restauratievak. Onder zijn handen werden ruim veertig traditionele jachten gerestaureerd. Daarbij nam Theo ook al het werk rond de winterberging voor zijn rekening.

Nieuwbouw en Restauratie

Door Pier Piersma en zijn medewerkers zijn vele houten Ronde en Platbodemjachten nieuw gebouwd en gerestaureerd. Veel van deze schepen staan ingeschreven in het Stamboek.

Spiegel der Zeilvaart: Heeg schrijft geschiedenis

Voordat de vaste brug in Heeg het eiland met de vaste wal verbond, voer Wim de Bruijn als twintigjarige vaak langs de werf van De Jong. Het was net de tijd dat Pier Pieter Piersma het vak van houtbouwer begon te leren. Intussen is er in Heeg veel veranderd. Er zijn inmiddels twee betonnen bruggen gekomen die eilanden met de vaste wal verbinden en de watersportbedrijven en recreatiebungalows beslaan een grotere oppervlakte dan de oude kern van het dorp Heeg. Het is een ontwikkeling die we niet tegen kunnen houden, maar het silhouet van Heeg is danig aangetast. Daarom is het een goede zaak dat Sicco van Albada in de archieven is gedoken om de geschiedenis van de scheepsbouw in Heeg en met name die van het werfhuis over een periode van driehonderd jaar vast te leggen. Het artikel is bijna een boekje op zich. Veel uitgebreider is het complete verhaal dat, in maar liefst 140 pagina's, te lezen en te bekijken is in het gedenkboekje dat in juni-juli 1999 verschijnt.

Het boek De helling onder Heeg van Sicco van Albada

Sicco van Albada heeft een boekje geschreven over geschiedenis van de scheepswerven in Heeg door de eeuwen heen en eindigt daarbij bij de jachtwerf van Pier Piersma die Pier in 1970 is gestart. 
De lezer van dit boek zal zich niet bedolven voelen onder alle verzamelde en gepubliceerde gegevens doordat de auteur ze op een heel persoonlijke manier heeft opgeschreven op zo’n wijze dat de lezer zich met hem op speurtocht waant te gaan. Met veel gevoel voor de menselijk kant van het bestaan van de scheepsbouwers in Heeg is dit boek geschreven; dat blijkt vooral uit de herinneringen aan Berend de Jong en aan Pier Piersma in zijn jonge jaren. Daardoor is dit niet alleen een goed boek maar ook een mooi boek.
Het schip was vroeger in Friesland het vervoermiddel bij uitstek. Er waren, verspreid over de provincie, meer dan honderd scheepswerven. Hun bestaan was zo vanzelfsprekend dat, wanneer ze opgeheven werden, niemand op het idee kwam om de gegevens ervan voor het nageslacht te bewaren. Als er nu nog iets over bekend is, dan is dat door een gelukkig toeval.
De werf van Pier Piersma in Heeg is zo'n uitzondering. Hoewel ook hier belangrijk historisch materiaal verloren is gegaan, kon het verhaal van de werf en haar bewoners vanaf de zeventiende eeuw met dat wat overgebleven is, opnieuw tot leven warden gebracht. Veel van wat er zich op deze werf afspeelde, is vergelijkbaar met dat wat zich op de andere werven heeft afgespeeld. En daarmee wordt dit boek een document met een veel wijdere betekenis.
In Bijlage 6 is een overzicht opgenomen van de door Pier Piersma gebouwde schepen en ook van de gerestaureerde schepen.
De helling onder Heeg van Sicco van Albada in onze bibliotheek

Nieuwbouw door Pier Pieter Piersma (tot 2000)

Restauraties door Pier Pieter Piersma (tot 2000)

Spiegel der Zeilvaart - Jubileumbijlage SSRP 50 jaar in 2005

Met een tjotter in 368 slagen door de Jeltesloot

Pier Piersma, scheepsbouwer uit Heeg en eigenaar/bouwer van tjotter met nummer 1, ‘Froask’, glundert nog als hij als hij vertelt over de belevenissen in zijn jeugd met tjotters. Die herinneringen gaan ver terug omdat hij als zoon van Heit en Mem Piersma van de jeugdherberg op het Eiland in Heeg al vroeg kennis maakte met deze wonderschone scheepjes. 
De tjotter was in vroeger tijden een gebruiksartikel in het Friese land. De kruidenier, de bakker, de veekoekenhandelaar brachten hun producten er mee naar hun klanten omdat dit over de weg nagenoeg onmogelijk was. Later nam het vervoer over betere en nieuwe wegen de taak van de fraaie schepen over. Ze kregen een andere functie en in Heeg werden en worden er zelfs zeilcursussen in gegeven. Op een gegeven moment beschikte de jeugdherberg zelfs over tien tjotters en een Fries jacht. Het verhaal gaat dat Pier op vierjarige leeftijd de tjotters al herkende aan de vorm van de zwaarden.
Als 7-jarige kreeg Pier van Heit een houten bak met een mastje erop als oefenvaartuigje in het haventje van de jeugdherberg. Hij zag de instructeurs met de tjotters komen en gaan. Toen hij tien jaar werd mocht hij zo nu en dan een overgebleven tjotter meenemen om een eindje te gaan zeilen. Dat lukte gaandeweg steeds beter. Het werd voor hem zaak om op te klimmen in de rangorde van de instructeurs. Vaak ging de club overdag halve wind weg uit Heeg naar Langweer om ’s avonds tegen de wind terug te komen. De sport, eigenlijk een wedstrijd, was het dan wie als eerste bij de Jeugdherberg arriveerde. Toen Pier een keer als tweede in 368 slagen (serieus geteld!) arriveerde, was het duidelijk dat men rekening met hem moest gaan houden.
Pier ging wedstrijdzeilen in tjotters. Eerst was het zaak om de grootste fok voor het wedstrijdschip te versieren, daarnaast was het vroeger al gebruikelijk het onderwaterschip nog gladder als glad te maken met grafiet. Maar allengs werden er minder wedstrijden voor ronde schepen georganiseerd. Toen zelfs tijdens de Sneekweek de ronde en platbodemschepen werden geweigerd, werd er zelfs uit protest door Heit Piersma en zijn bemanningen admiraalgezeild voor het starteiland.
Na de technische school en MTS kwam Pier in Heeg bij Berend de Jong in de leer. Berend bouwde tjotters, Friese jachten en ook boeiers op zijn werf. Als klein jongetje was Pier er al vaak tussen de krullen te vinden, maar nu mocht hij het vak echt leren. Als loon mocht hij er zijn eigen boot bouwen. Bij het zeilen met de jeugdherberg tjotters had hij geleerd wat een tjotter snel kon maken. De eerste boot werd de ‘Froask’, een slanke, niet te brede tjotter.
Dat de ‘Froask’ met haar schipper Pier een geduchte tegenstander is op de wedstrijdbaan mag duidelijk zijn als je uitslagenlijsten van de wedstrijden doorloopt. Dat het er wel eens fel aan toe gaat, mag blijken uit de opmerking van een tegenstander, dat als zijn vader in de buurt was geweest met een jachtgeweer, er zeker geschoten zou zijn ….. Zeer regelmatig is Pier op de eerste plaats te vinden. Dat doet recht aan zijn zeilnummer 1. Toen een oude tjotter met dit nummer werd gesloopt wist Heit Piersma van de Noord Nederlandse Watersport Bond gedaan te krijgen dat de ‘Froask’ met dit unieke nummer mocht gaan zeilen. Overigens is het balkje onder het cijfer kenmerkend voor de tjotters die maximaal 16 m2 zeil voerden vanwege een historische belastingmaatregel.
De ‘Froask’ is Pier’s eerste tjotter van de lange lijst nieuwbouwtjotters uit latere jaren en de vele geslaagde restauraties die hij heeft uitgevoerd. Die lijst bestaat overigens naast de tjotters ook uit veel Friese jachten, boeiers en Staverse jollen. Zelfs in Duitsland, Japan en Amerika (en mogelijk binnenkort Moskou) heeft men kennis gemaakt met het vakmanschap van de scheepsbouwer en tevens geduchte wedstrijdzeiler uit Heeg.