Rûzer

Dr. Ir. J. Vermeer schrijft in zijn boek 'Tjotters en Boatjes' het volgende:
In de eerste schepenlijst van de nieuwe Stichting Stam­boek Ronde en Platbodemjachten, gepubliceerd in "De Waterkampioen" van 1956, komt deze kleine tjotter reeds voor. De eigenaar was toen J. Wiersma te Leeuwarden. In 1954 kocht deze het naamloze bootje na een oproep in het advertentieblad FRISIA. Hij gaf het de naam "Rûzer". Volgens de heer Wiersma woon­de de verkoper aan de Lemmerweg onder de rook van Sneek; diens naam wist hij zich niet meer te her­inneren. Het scheepje was afkomstig uit de buurt van Oppenhuizen. Toen Wiersma het kocht, was het ge­deeltelijk met zink beslagen, wat erop wijst, dat het toen al vrij oud geweest moet zich. Hij heeft het wat opgeknapt en van houtsnijwerk op bedelbalk en roer voorzien. Een van de latere eigenaars, de heer B. Haacker te Dordrecht (eerder wonende te Oostvoorne), heeft zich blijkens bewaard gebleven correspon­dentie vrij intensief met de opsporing van de historie van dit bootje beziggehouden. Hieraan ontlenen we het volgende:

Het bootje is naar alle waarschijnlijkheid gebouwd door Hans Bijl. Zoals we reeds zagen, was Bijl een typische bouwer van kleine bedrijfsbo­ten voor boeren, vissers, handelaren en jagers. De "Rûzer" is als zo'n boerenbootje ontstaan. Volgens Haacker was het tot 1952 als zodanig in gebruik bij een veehouder in Oppenhuizen genaamd Nauta. Deze vertelde Haacker het bootje in 1933 met de boerderij te hebben gekocht; het bootje hoorde er bij.

Wat het bouwjaar betreft, op de inhouten in het achterschip zijn (waren) drie letters en twee cijfers uitgesneden, namelijk de letters M, R en B, een onduidelijke 4, die ook als 9 gelezen kan worden en een 8. Men denkt dat hiermee het bouwjaar wordt aangeduid, dat Wiersma als 1948 heeft gelezen en anderen als 1898. Zoals uit het bovenstaande blijkt, kan het jaar 1948 niet juist zijn. Bovendien was 1948 het jaar waarin de werf werd opgeheven en Gooitzen Bijl naar Amerika vertrok. Daarmee is natuurlijk niet bewezen, dat het jaartal 1898 inderdaad het bouwjaar is, maar onmogelijk lijkt dat niet. Omdat we van de geschiedenis van voor 1933 niets hebben kunnen achterhalen, blijft dit speculatie. Overigens twijfelen wij er niet aan dat Hans Bijl de bouwer was.

"In 1957 verkocht Wiersma de "Rûzer" aan mejuffrouw L. Sluyter te Aerdenhout. Het scheepje kreeg in dat jaar het stamboeknummer 70 toegewezen. Mej . Sluyter huwde in 1959 met de arts H. Burger, die zich als internist vestigde in Winterswijk. Enige jaren lag het bootje toen bij de Roei- en Zeilver. "Jason" te Arnhem en voer men op de Nederrijn. Later bezat de familie een zomerhuisje in de omgeving van Giethoorn, zodat het vaargebied de kop van Overijssel werd. In 1968 werd deelgenomen aan de reünie van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten in Blokzijl met wedstrijden en admiraalzeilen op de Beulakerwiede, die door zeer slecht weer werden geplaagd.

In het laar 1968 kocht Dr Burger de grote tjotter "Doornroosje" van de heer Meerman (de tegenwoordige "Nemo" (later 'De Jonge Pieter')), en werd de "Rûzer" verkocht aan de heer Haacker te Oostvoorne. Het vaargebied bleef de omgeving van Giethoorn, Voor de nieuwe eigenaar was dit kennelijk te ver van zijn woonplaats. Hij verkocht het bootje in 1971 aan Jan Stolp te Zaandam. De toestand was toen dermate slecht, dat deze besloot het door Piersma te laten restaureren. Aanvankelijk nam hij het mee naar Noord-Holland en zeilde ermee op het Zwet en het Alkmaardermeer. Later vond het onderdak bij de Jeugdherberg "It Beaken" in Heeg, waar Jan Stolp ook optrad als zeilinstructeur. In 1977 verkocht hij de "Rûzer" aan Noushka Thomas, toen student te Amsterdam. Wie na haar nog enige jaren het bootje heeft gehad, hebben we niet kunnen achterhalen. Vanaf 1990 kwam het door bemiddeling van Piersma in handen van M. en P. Savelsberg in Bant (NOP). Zij voeren ermee in de omgeving van Lemmer. In 1995 kwam het bootje weer te koop; het is heden eigendom van de heer F. Bot-man te Leeuwarden.

Technische gegevens

Hoofdafmetingen

• Lengte over de stevens    4,35 m
• Grootste breedte over de huid    1,48 m
• Holte op het grootspant    0,55 m
• Zeiloppervlak: Grootzeil + fok    14,5 m2

Bijzonderheden

• zgn. ééngangsboot plat vlak vlaktilling 0°
• vlakdelen lopen hoog op tegen de stevens
• hoekige kimmen
• 1 huidgang boven de kimmen
• open voorkuip met bedelbalk
• korte mastkoker voor steekmastje
• breed roer
• snijwerk op bedelbalk en roerkop (niet oorspronkelijk)

Opmerkingen

Het boatsje was oorspronkelijk onversierd; het snijwerk is door de heer Wiersma aangebracht. Eind negentiende eeuw werd met deze bootjes, veelal getuigd met een sprietzeil, in Friesland veel gehardzeild. Met name bij de Zeilvereeniging "Langweer" heeft dit tot omstreeks 1920 traditioneel voortgeleefd.

In 2004 kopen R. Kemper en P.J.M. Tolsma de Rûzer. Martijn Perdijk van Wind&Water start met de 'Rûzer' zijn carière als zelfstandig scheepbouwer/restaurateur. Peter Tolsma assisteert. 

In het SSRP jaarverslag 2005 wordt melding gemaakt van de volgende restauratie:
De tjotter Rûzer van Rieteke Kemper en Peter Tolsma is vrijwel herbouwd door Martijn Perdijk. Een goed uitgangspunt voor de restauratie was een droge stam eiken waar genoeg breedte in zat voor de gangen, die bij een ééngangstjotter wel 45 cm breed zijn. Met zulk breed hout is het niet zo eenvoudig om de oude vorm precies in stand te houden, vooral omdat er in kop en kont weinig grip is om het deel op vast te zetten en de referentie van naastliggende gangen ontbreekt. Van de romp is bijna alles vervangen op de middendelen van de boeisels, een hand vol leggers, de mastbank, het achterschot en een gedeelte van de achtersteven na. Deelnemers aan de lustrumreünie in Grouw hebben goed van het resultaat kunnen genieten aangezien de boot voor het terras van Oostergoo te pronken lag.

In 2008 publiceert de Spiegel der Zeilvaart een brief van Hessel Bosma:
Is de kleine tjotter 'Rûzer' wel in 1898 (in de Spiegel staat foutief het jaar 1998 afgedrukt) door Hans Bijl in Oppenhuizen gebouwd? In elk geval was hij niet eigendom van ene Nauta in Oppenhuizen in de genoemde periode 1933-1952 zoals is te lezen in het boek 'Tjotters en Boatsjes'. Dit blijkt uit een zoektocht, die ik vorig jaar zomer deed. In de lijst van  eigenaars is dit boatsje van 1952-1954 in eigendom van een tot nu  toe onbekende, die onder de rook van Sneek woonde. Tot nu toe, want toen ik met toe stemming van Dr. Ir. J. Vermeer - schrijver van het boek 'Tjotters en Boatsjes' - inzage in zijn archief kreeg, omdat ik zoekende ben naar gegevens over hellingen en schepen van onbekende herkomst vond ik een brief van J. Wiersma uit Leeuwarden, met een zeer duidelijke schets, waar hij in 1954 deze tjotter 'Rûzer' had gekocht. Bij het zien van deze schets was het voor mij direct duidelijk. Dit was de plaats waar ik geboren en opgegroeid ben.