EB29 Pieternella

De Botter wordt in 1946 verbouwd van Visserman tot Botterjacht door Westerdijk te Eernewoude.

Die reis lijkt op het eerste gezicht niet zo lang: van Durgerdam, de thuishaven, naar het RAI-gebouw. Maar voor een show moet je je wat extra opdoffen en daarom gaat 'Pieternella' eerst naar de werf Veluvia van L. Oost in Harderwijk. Die heenreis, bij het invallen van de vorst, hardde ons al een beetje tegen de kou en narigheid die we later zouden moeten doorstaan. We, dat zijn Wim de Bruijn, mijn bekwame metgezel op vele tochten, en ondergetekende. Met z'n tweeën kunnen we Pieternella onder bijna alle omstandigheden hanteren.

Vijf lagen dik liggen we in de haven van West-Terschelling afgemeerd: twee grote binnenschepen, een motorjacht, een tjalk en onze botter. Er wordt een coaster verwacht, waarvoor wij de zaak moeten verhalen. Zo midden op de dag is de haven een en al rust. Een visser op de steiger, een overscherende meeuw, een paar jongens die met een vletje donderjagen. Achter de strekdam begint het water langzaam te rijzen in de modderige prielen. Het worden weer kleine kreekjes, juist diep genoeg voor een man, die in een donkere rubberboot wat rondpeddelt. Het lijkt of hij iets zoekt - maar wat moet een man hier nog zoeken bij opkomende vloed?
Hij vaart wat heen en weer, laat zich af en toe drijven op het langzaam stromende water en kijkt onderzoekend om zich heen. Dan, ineens, legt hij zijn peddel in de boot en stapt over de bolle drijver. Hij voelt voorzichtig met zijn voeten of de grond stevig genoeg is. Dan staat hij snel overeind. In zijn zwarte rubberpak een nietig figuurtje tegen de groene slikplaten. Hij houdt zijn rubberboot aan een lijntje vast. Tastend met zijn voeten gaat hij een paar stappen heen en weer in het ondiepe water, dat nu steeds sneller gaat rijzen. Onderzoekend kijkt hij eens rond. Dan schijnt hij zijn plekje gevonden te hebben en hij gaat stevig wijdbeens staan.
Weer kijkt hij om zich heen. Naar de lucht, naar de zon. Hij schijnt wel content met zijn omgeving. De rubberboot houdt hij nog steeds aan het lijntje vast - anders zou de vloed hem direct meenemen. Nu bindt hij het lijntje om zijn middel. Wat mag hij toch van plan zijn? Het water rijst verder. Dan haalt hij iets uit zijn boot. Zo te zien een metalen voorwerp. Hij rommelt er wat mee. Trekt een paar telescoop-poten uit. Nu is het te zien: een zwaar statief! Behoedzaam plant hij het in het water. Ik denk aan het metaal, het zoute water en het slik. Arm statief! Maar de man denkt er blijkbaar anders over. Hij draait en wrikt er net zo lang mee, tot het stevig staat in het wad, waar nu al een meter water boven staat. Hij grijpt opnieuw in zijn boot. Een camera. Die wordt behoedzaam op het statief geschroefd. Nog wat instellen en aansluiten. Dan is hij blijkbaar klaar.

Het maken van een afspraak kostte bijzonder veel moeite. Niet dat er sprake was van enige onwil, maar toch, méér dan een jaar lag er tussen het eerste polsende telefonische contact en het uiteindelijke bezoek in Haarlem. Jaap A. M. Kramer (52) be-antwoordt indirect en ongevraagd het „waarom". Zijn „ik ben veel weg, vaar dan vooral met mijn 'Pieternella', loop de nodige tentoonstellingen af en heb natuurlijk ook nog wel eens m'n werk te doen" licht voldoende van de sluier op. Jaap Kramer, zijn relaties met het watersportgebeuren zijn er velen. Ontwerper in de eerste plaats, voorzitter van de NBJA, de Nederlandse Bond van Jacht Architecten, man die aan de wieg heeft gestaan van de Vereniging van Toerzeilers en niet te vergeten schrijver/publicist. In die laatste hoedanigheid vaak in een goede combinatie met mensen als Wim de Bruijn, fotograaf Theo Kampa en tekenaar Robert Das. „Jaap Kramer heeft van een hobby zijn beroep gemaakt. 
„Ik ben verknocht aan het varen. Aan de Wadden vooral. Daar kun je, in de goede betekenis van het woord, struinen. Je kunt daar droogvallen. lk geniet altijd van het varen, ik deed dat zeker ook in Indonesië. Met een Draak in de baai van Priok. lk gun het anderen trouwens ook. Zelf heb ik nu alweer achttien jaar de 'Pieternella'. Een botter van 13 meter, de LE21. Een klassieke visbotter uit 1920, in 1946 tot jacht verbouwd in Eernewoude. Een van de weinige, tien tot twintig, die er nog in de vaart zijn. Het schip heeft in 1964 nog op de HISWA gestaan. lk vond een stand als jachtontwerper zonder schip te kaal. De 'Pieternella' werd m'n blikvanger. We hebben er wel wat voor over moeten hebben het schip in de RAIl te krijgen. Dwars over het IJsselmeer in de vrieskou met een ijsbreker ervoor.”

Wim de bruijn schrijft:
Het eerste waar ik in dit fraai uitgevoerde boek (Historie van de Elburger vissersvloot) naar zocht, was een beschrijving van de EB29 die door Jan van Triest in 1919 bij De Haas in Monnickendam moest zijn gebouwd. Ik lees: "Het vaartuig was in 1920 gereed en kostte 2500 gulden `exclusief de zeilen'. In hetzelfde jaar kocht Van Triest een huis in de Ellestraat voor 5500 gulden. Jan van Triest kon tweeduizend gulden contant betalen, zodat er een schuld overbleef van zesduizend gulden. De slechte resultaten in de visserij noodzaakten Van Triest om de botter in 1924 te verkopen aan Andries Fleer uit Lemmer (LE21). Hij kreeg er nog slechts 1800 gulden voor. Het nummer 29 was vanaf dat moment enige tijd vacant. Van Triest ventte vanaf die tijd met vis".
Kort na de oorlog werd de botter ver­kocht aan de heer Kuipers uit Gronin­gen en op de werf van Westerdijk te Eernewoude omgebouwd tot botterjacht. De nieuwe eigenaar doopte het vaartuig om tot 'Pieternella'. Enkele jaren later werd het botterjacht grondig opgetimmerd op de werf van Kok te Huizen. Het was de bedoeling dat het vaartuig naar Engeland zou worden verkocht, maar op het laatste moment ging deze transactie niet door. In 1960 kocht Jaap Kramer uit Haarlem de voormalige EB 29. Hij is tot op heden nog steeds eige­naar van het botterjacht."
Als ik dit lees, komt er een stuk nos­talgie bovendrijven. Ik wil het stukje graag aanvullen. De heer Kuipers had het botterjacht inmiddels verkocht aan de familie Huls-man uit Aerdenhout. Vanuit Durgerdam werd er ca. 10 jaar mee op het IJsselmeer gezeild. Wegens tijdgebrek bleef het schip steeds vaker voor de wal liggen. Jaap Kramer moest, in opdracht van een Engelsman, een traditioneel schip zoeken en vond enkele jachtbotters. De koop ging uiteindelijk niet door, maar hij zag mogelijkheden in het exploite­ren van de 'Pieternella'. Het zou een van de eerste charterschepen worden. Jaap Kramer kon in het begin, voor het onderhoud, terugvallen op leden van de Zeeverkennersgroep waarvan hij indertijd schipper was. Zo kwam ik als zeeverkenner in 1960 aan boord van de 'Pieternella'.

De botter is van 1949-1950 tot eind 1962 eigendom geweest van mijn ouders E.P. Hulsman. Ik heb vele mooi herinneringen aan dit schitterende schip en ben erg blij dat het nu gerestaureerd is. In de tijd dat mijn ouders haar voeren was dat onder nr. MK36 en nu heeft ze haar oude nummer EB29 weer terug. Mocht u meer willen weten over de botter LE21, dan kunt u contact met mij opnemen.
Met vriendelijke groet, Frouk Segaar-Hulsman. 06-51643994, e-mail frouk@segaar.org.

Mijn vader heeft de botter in 1946 gekocht en laten ombouwen in Eernewoude en vernoemd naar Pieternella, mijn oudste zuster. Ik zelf ben volgens mijn ouders verwekt op de Pieternella en heb een bijzondere band met deze botter. In de zestiger jaren heeft de 'Pieternella' nog op de Hiswa gelegen (binnen) en heb haar toen met mijn vader bezocht. Ook in de zestiger jaren bezocht de 'Pieternella' Urk. Wij woonden toen in Emmeloord en hebben haar daar opgezocht. In onze schuur lag nog een grote wimpel die wij toen aan de toenmalige eigenaar hebben gegeven. Ongeveer 10 jaar geleden ben ik weer op zoek gegaan naar de 'Pieternella'. Wat schetste mijn verbazing: De 'Pieternella' lag op het Spaarne in Haarlem opgeslagen, waar ik bijna dagelijks langs liep op weg naar mijn werk. Eens heb ik een foto gehad van de 'Pieternella' uit +/- 1949 onder wedstrijd-tuigage en uit mijn herinnering waren dat 7 zeilen. Ik hoop zo de foto weer terug te vinden....

Op bovenstaande foto (van een dia, vandaar de vervuiling: afgedrukt stof) maakte Maurenbrecher een opname van de botter ‘Pieternella’. In die jaren waren er maar weinig zeilers op het IJsselmeer en een zeilende botter trok de aandacht. De ‘Pieternella’ was bekend geworden bij watersporters uit de boeken die Jaap Kramer, de jachtarchitect uit Haarlem, samen met Wim de Bruijn, hoofdredacteur van de ‘Spiegel der Zeilvaart’ uitgaf over het varen op het IJsselmeer en de Waddenzee. Jaap Kramer kocht de botter in 1961. De visbotter was al verbouwd tot jacht en voorzien van een kajuit. Als jacht dreigt de geschiedenis als werkschip al snel in de vergetelheid te geraken, maar deze botter was in 1919 bij De Haas in Monnickendam gebouwd voor de Elburger visser Jan van Triest (EB29).
Lees het hele verhaal van Dirk Huizinga: Van visserman tot jacht en terug?