Hanzestad Ommen

Om een Vechtzomp in Ommen te kunnen bouwen werd in december 2018 de Stichting Vechtzomp 'Hanzestad Ommen' opgericht met als doelstelling het beschermen en doen herleven van het historische en culturele karakter van het Vechtdal. Daarbij wilde het bestuur in 32 maanden een historisch vrachtscheepje bouwen - een Vechtzomp - in samenwerking met de Ommense inwoners, vrijwilligers en opleidingsinstellingen. Tevens moest er bij de bouwplaats een bezoekerscentrum worden gerealiseerd voor inwoners, scholieren en toeristen. Als bouwmeester werd scheepstimmerman Harmen Timmerman (57) aangetrokken. Oplettende Spie-gellezers kwamen deze naam vorig jaar al tegen toen hij de Amateur Boot Bouw Award (ABBA) won in de categorie grote zeilboten met de 'Uiltje'.
Harmen bouwde deze boeier samen met zijn tussentijds overleden vader, Evert-Jan Timmerman. Evert-Jan was orgelbouwer en restaurateur en zoon Harmen groeide na een aantal technische opleidingen uit tot een zelfstandig opererend manager en opzichter in de bouw. Hij had niet alleen veel plezier beleefd aan het bouwen van de boeier, maar hij had in die jaren ook veel bijgeleerd over het bouwen van houten schepen. Toen de in Ommen geboren Harmen hoorde van de plannen voor het bouwen van een Vechtzomp nam hij, namens het stichtingsbestuur, contact op met de mensen in Enter en met Piet Toering en maakte een begroting aan de hand van tekeningen van Gerrit Schutten. Er werd een aantal fondsen aangeschreven en toen de nodige toezeggingen binnen waren ging men van start met het inrichten van de bouwplaats: een deel van een grote loods van de molenaar van molen "De Lelie" in het centrum van Ommen.

Het benodigde eikenhout kon uit bossen in de omgeving komen. Het jaar ervoor waren enkele oude eiken omgewaaid en blijven liggen. Tevens werd nog een stam uit Olst (de woonplaats van Harmen) gekocht bij een landgoedeigenaar. Toen deze stammen door de mobiele houtzagerij Rechterschot in Ommen gezaagd werden, bleek dat er in de stam uit Olst (die voor het vlak en de gangen zou dienen) bruinrot zat. Een deel van het hout was daarmee helaas onbruikbaar geworden. De overige stammen uit Ommen waren goed genoeg voor leggers, stevens en zeilwerk. Gelukkig kon Houtcompagnie Almenum in Harlingen nog een 14,5 meter lange stam in Noord-Duitsland kopen, met aan de voet een diameter van 9o cm, uitlopend naar de top tot 60-70 cm. De stam was zo zeer geschikt voor de 13,5 m lange gangen van de Vechtzomp. Ze werden in plakken van 4 cm dik gezaagd en gedroogd in een voordroger te Gendringen. Door de delen van 4 cm dik 2,5 maand in deze voordroger te leggen, had het hout aan de buitenkant een vochtpercentage van 20% en in de kern 25 a 30%, prima voor het vlak en de gangen. Tijdens de bouw zou het vlak verder drogen.
Harmen hield tussen de vlakdelen een ruimte van exact 2 mm aan. Zou je te droog hout gebruiken en de delen tegen elkaar klemmen, dan zou het vlak na het te water gaan zo sterk gaan zwellen dat de houten pennen, waarmee de liggers het vlak bij elkaar houden, spontaan kunnen breken. Piet Toering in Gramsbergen had de hulpspanten en de tekeningen bewaard, die konden nu weer goed dienstdoen.

Dat in het waterrijke westen en noorden van ons land het vervoer tot ver in de 19e eeuw vooral over het water ging en niet over land, dat kunnen we begrijpen. Dat de vrachtvaart ook in het hoger gelegen en droge land van Overijssel belangrijk was, is veel minder bekend. De zandwegen in die provincie waren weliswaar beter begaanbaar dan de onverharde wegen door klei- en veengronden, maar ook daar kon een schip meer vervoeren dan een kar. De vaarwegen waren er ook. Geen vaarten, kanalen en meren, maar beken en riviertjes die 's zomers weinig water hadden, maar 's winters dankzij de regen veel. Die vaarwegen werden daarom van oktober tot mei veel gebruikt, juist als het vervoer over land over modderige paden moeilijk was. Op klein vaarwater als de Schipbeek, de Regge, de Berkel en de Dinkel werd gevaren met kleine, ondiepe 'zompen'. Op de rivier de Vecht werd met 'zompen' gevaren die groter waren, ruim 10 meter lang.

Dirk Huizinga: De Vechtezomp

OMMEN - Het heeft even geduurd, maar nu is de Ommer Vechtzomp echt af. Er gingen jaren van plannen en bouwen aan vooraf. Op Koningsdag is de officiële doop van het schip. Het schip werd op een traditionele wijze gebouwd. Al een aantal jaren leefde in Ommen het plan om een Ommer Vechtzomp te bouwen. Als gevolg van de bouw van een zomp in Gramsbergen en de aanschaf van een soortgelijk schip in Dalfsen, begon het in Ommen ook te kriebelen. Het schip is gebouwd tussen 2020 tot 2023 door vrijwilligers en vakmensen. Dit alles onder leiding van de scheepstimmerman Gerrit Veerman. ''Ik denk dat iedereen trots is'', zegt Veerman. Het is schip is inmiddels klaar om te gaan varen.

De tewaterlating en doop van de Ommer Vechtzomp is op Koningsdag 2023, door achterkleinkinderen van de laatste Ommer Zompschippers, Lotte Steen en Lotte van Elburg.

Lees het hele artikel van Vechtdal TV.

De tewaterlating vond plaats op Koningsdag 2023 op de brug over de Vecht in het centrum van Ommen. Achterkleinkinderen van de laatste Ommer Zompschippers, Lotte Steen en Lotte van Elburg doopten de Zomp en wensten haar een behouden vaart. De naam van de Zomp is 'Hanzestad Ommen'.

De SSRP heeft veel waardering voor de wijze waarop zoveel betrokken vrijwilligers er voor zorgen, dat onze traditionele jachtvloot met deze prachtige replica van een heel oud scheepstype met lange historie en een heel boeiend verhaal is uitgebreid. De SSRP bood de Stichting Ommer Vechtzomp daarom de Stichtingsplaquette aan met nummer 2366, die nagelvast in de Zomp kan worden bevestigd. Daarnaast kan ze ook met trots de SSRP-wimpel voeren!

Tewaterlating van de nieuwe Ommense Vechtzomp

Op Koningsdag ging de nieuwgebouwde Vechtzomp Hanzestad Ommen te water in de Overijsselse Vecht. Maar liefst een paar duizend man waren er getuige van. Zomp nummer 14 gaat nu op de Vecht met passagiers varen. De komende tijd echter alleen op de elektromotor.
Sinds mijn eerdere artikel over de bouw van deze Vechtzomp in SdZ 2020.10 is er door de in totaal veertien vrijwilligers hard gewerkt onder de bezielende leiding van oud-scheepstimmerman Gerrit Veerman en Harmen Timmerman. Die was door de Stichting Vechtzomp voor anderhalve dag per week ingehuurd om de bouw te begeleiden. Nadat de zompen in het begin van de twintigste eeuw waren verdreven door het spoor en vrachtwagens zijn er vanaf 1986 weer nieuwe zompen gebouwd om met passagiers over de beken, zoals de Regge, Berkel en de Schip-beek, te varen. Voor het riviertje de Overijsselse Vecht bouwde Houthandelaar Piet Toering in Gramsbergen een Vechtzomp voor de gemeente Laar, dat net over de grens in Duitsland ligt. Het stroomgebied van de Vecht is in ons land ruim zeventig kilometer lang, maar over de grens loopt nog honderd kilometer Vecht door tot aan de oorsprong.