Vrouwe Baukje

In 1964 heeft Henk Lunstroo voor de fam. van der Cloot een nieuw zeilplan getekend met twee masten.

Eén van de trouwe deelnemers aan de zomerreünies van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten is de tjalk 'Antigoon', die behalve door de afmetingen (17,48 meter lengte) opvalt door een vervaarlijke gebaarde mannekop als roerversiering. Dat tussen de naam en de roerversiering een verband moest bestaan, was ieder wel duidelijk. Maar welk verband?
Om op die vraag een antwoord te vinden, moet u naar Antwerpen, want de eigenaren van de tjalk zijn rasechte Antwerpenaars en komen daar graag voor uit. En waar komt de naam Antwerpen vandaan? Luister naar het verhaal dat met aan Marseillaanse overdrijving verwante verve door onze Zuiderburen wordt verteld.
 

Tjalk werd genoemd naar legendarische figuur

Bij het als jacht inrichten van hun tjalk hebben de eigenaren, de heren J. v. d. Cloot en F. Gion, gemeend „haar te mogen noemen naar hem die de naam gaf aan onze geliefde stad, waaraan wij op die manier naar buiten onze grote genegenheid en gehechtheid willen betuigen. Door zijn hoofd op te stellen op de roerklik laten wij het weer van links naar rechts draaien en terug zoals vroeger op zijn praalwagen, en tot straf voor zijn wandaden moet hij ons op de rug zien en krijgt hij al het buiswater steeds maar vlak in het aangezicht".
 

Fragmenten uit het Jaarverslag van 1967

Het wordt voor Uw secretaris overigens steeds moeilijker een verslag van een zomerreünie (1967) samen te stellen, omdat telkenmale opnieuw loftuitingen in nog sterker overtreffende trap dan het voorgaande jaar moeten warden gezocht om het succes van een dergelijke reünie te beschrijven. Toen de eerste plannen ontstonden om naar Hellevoetsluis te gaan, rees er bij velen twijfel aan de juistheid van deze keuze: het was ver weg; er leek betrekkelijk weinig accommodatie te zijn; het Haringvliet zou bij een beetje wind een onherbergzaam water kunnen worden; zouden er wel voldoende deelnemers komen? Hoe anders is dit alles uitgekomen. Het Haringvliet bleek een prachtig zeilwater te kunnen zijn; de accommodatie in Hellevoetsluis was, dank zij de medewerking van velen, uitstekend; wij hadden het mooiste weer, dat wij ons konden verlangen en het aantal deelnemende schepen was opnieuw groot.

In 2007 kochten de huidige eigenaars, Walle Hoekstra en zijn partner Annet van Warners, een zwaar verwaarloosde boeieraak van 17,5 m en begonnen enthousiast aan een grondige restauratie. Na 7 jaar hard werken is het casco weer vaarklaar. In dit artikel de geschiedenis van het schip en een overzicht van de restauratie. 
Walle Hoekstra, werktuigbouwkundige van professie, werkte in 2007 in België en reed dagelijks langs het Kanaal van Leuven naar de Dijle, bij Mechelen. Hij was telkens weer verrast door de mooie lijnen van een schip dat daar lag afgemeerd. Aan boord woonde een gescheiden man, die de aak wilde opknappen, maar er niet doorheen kwam. Nadat de man was vertrokken, was de conditie van het schip achteruit gegaan en was er veel water in het schip gekomen. De mast was gestreken en aan dek lagen giek, gaffel, bokkepoten en een berg touwwerk en blokken er ongeordend bij. Er hing een bordje TE KOOP van makelaar Goliath, die ook in België actief is. Walle Hoekstra is met het varen opgegroeid. Zijn vader werkte bij Verolme en bouwde in zijn vrije tijd zijn eigen motorjacht. Walle zeilde in een zelfgebouwde zeilboot en later in een Brandsma schouw. Zo'n groot schip, een unieke boeieraak, met zulke mooie lijnen, die mocht toch niet verloren gaan. Walle Hoekstra en zijn partner Annet hadden aanvankelijk het idee om het schip in een paar jaar op te knap¬pen, zodat er weer mee gezeild kon worden. Voordat de koop werd gesloten, werd op de motor naar Rupelmonde gevaren, waar het schip op de dwarshelling omhoog kon worden gedraaid. Daar werd het onderwaterschip geïnspecteerd en konden huiddiktes worden gemeten. Toen bleek al dat het casco bijna geheel was gedubbeld. Ook bleek er nog een paar ton water onder de vloeren te staan, omdat alle loosgaten in de spanten verstopt zaten en het water niet bij de zuigmond van de pomp kwam. Ondanks alles werd toch tot aankoop besloten. Het werk namen de nieuwe eigenaars als een uitdaging aan.

Ik kan U melden, dat mijn vader, Johan Marie Constant Kievits in 1914 bij de werf Pannevis in Alphen a/d Rijn een Boeieraak als jacht heeft laten bouwen (ligger Scheepsmetingsdienst: motorboeierjacht). Hij vernoemde het schip naar zijn moeder: Maria Hendrika. Als aandenken bezit ik nog 8 (van de oorspronkelijke 12) hoge, groene Rijnwijn glazen met graveerwerk en haar monogram en een map met mijn vaders lidmaatschapskaart van de KNR&ZV. Ik ben er vrijwel zeker van, dat hij het schip zelf heeft ontworpen.
Mijn vader is geboren in Londen als zoon van Dominicus Wilhelmus Kievits, destijds honorair consul in Engeland. 
Volgens de overlevering heeft hij scheepsbouwkunde gestudeerd in Parijs. Zijn examenwerkstuk een houten schaalmodel van een havensleepboot staat in bruikleen bij de zeevaartschool Willem Barentz op Terschelling.  In de eerste decennia van de twintigste eeuw woonde hij te Dordrecht en bezat samen met wisselende compagnons een scheepswerf te Papendrecht, bekend onder de naam Constan Kieivts en Co. Hij was twee keer gehuwd, eerst met  Adriana Cornelia Schouten en van januari 1925 t/m zijn dood op 13 maart 1929 met Johanna Maria Berg.
De werf was gespecialiseerd in haven sleepboten en schepen voor de vaart op de grote rivieren. Daarnaast bouwde hij veel baggermateriaal en drijvende bokken. Toen hij in 1925 met mijn moeder trouwde richtte hij een scheepsmakelaarskantoor op en liet voor eigen rekening baggermateriaal en sleepboten bouwen, die hij dan tijdens de bouw weer verkocht. Toen hij, ten gevolge van een auto  ongeluk overleed lag er nog een baggermolen casco in aanbouw bij de Scheepswerf Verschure in Amsterdam. Dat verhaal hoorde ik toen ik in 1954 bij Verschure ging werken.

De 'Maria Hendrika', de 'Vrouwe Baukje' nu

Door de ontdekking via het Internet (website SSRP) van de restauratie van de 'Maria Hendrika' kwam ik in contact met Walle en Annet. En via hen met mijn neef Jaap van Heel, zoon van mijn halfzus Corrie. Hij is van oct. 1925 en ik van dec. 1925. Toen ik geboren werd werd ik dus zijn Oom. Deze Jaap van Heel is de partner waarmee Walles vader heeft samen gewerkt. Ik ben op uitnodigng mee geweest op een deel van de reis van Friesland naar Maastricht. Een bijzonder gevoel om achterop het schip op dezelfde plaats te hebben gestaan als mijn vader vroeger!

John Kievits, zoon van de opdrachtgever

Door opzoek-werk van mijn zoon hebben we de "Antigoon" nu 'Vrouwe Baukje' van de heer Walle Hoekstra terug gevonden. In bijlage een foto van de "Antigoon" onder zeil (is van voor 1980).

Vader, een bouwondernemer, was enorm begaan met het “water”. Hij kocht dan ook in 1958 een skûtsje (Vertrouwen) van 22x3.5m ergens in Friesland, richtte dit in voor de familie. We zijn er zelfs mee de maas tot in Frankrijk opgegaan. maar al vlug bleek dat de zeewaardigheid in Zeeland toch niet alles was, verkocht het aan de jachthaven van Goes als woonboot.
Hij keek uit naar iets groters en kocht ergens in Amsterdam in april 1960 een boeieraak, als casco, zonder iets in, met de naam ´NEL´. Hij heeft dan de ´NEL´ laten inrichten op de werf ¨De Wachter¨ in Niel, alwaar het met Pasen 1961 te water gelaten is. Hij heeft zelf de plannen van inrichting gemaakt en ik vermoed dat hij de plaats bepaalde van de grote mast.
Door stom toeval kon hij via een haven bedrijf een grote lading teakhout kopen, dat verwerkt werd op het schip. Er lag een Volvo Penta in (met waterkoeling!!) en de schroef (een geschenk door een reder) kwam van een grote werf in Hamburg. Als echte Antwerpenaar, en gezien de afmetingen (17.5 x 5.3m) werd de naam “ANTIGOON” gekozen. Het schip werd dan ook voorzien van de nodige kunst verwijzend naar de reus van Antwerpen. Het schip is altijd een familieboot geweest en werd bemand tezamen met het bevriend echtpaar Gion, die de originele kop op het roer gebeiteld heeft.
De maiden trip werd gemaakt in mei 1961 eerst naar Vlissingen voor de zeilen, nog echte bruine, zware zeilen. vandaar naar Alphen aan de Rijn voor de masten en zwaarden. M.i. na 1965, omdat men een grote bemanning nodig had om te zeilen, heeft hij de bezaan aangebracht en ook de lieren elektrisch laten aandrijven. vermits hij bij het over stag gaan van het grootzeil tussen de touwen gezeten heeft, is er vooraan een lier aangebracht, die de giek onder controle hield. Door de ervaring dat de “beschermers” van de zwaarden regelmatig beschadigd werden, plaatste hij grote stalen buffers.
Het schip lag eerst bij het Sas van Goes, later in de nieuwe jachthaven van Sint Annaland, die opgericht is deels door zijn toedoen. De ´Antigoon´ werd ook lid van de Stichting Ronde en Platbodemjachten en heeft dikwijls deelgenomen aan de reünies (ikzelf in Antwerpen 1976). Wij hebben heerlijke tochten gemaakt op de Rijn (tot Heidelberg), de Waddeneilanden, IJsselmeer, Urk (toen nog een eiland) enz.
In november 1968 is vader verongelukt op een bouwwerf en heb ik het schip beheerd onder de vleugels van moeder. Met mijn familie hebben we vele dagen in Zeeland en omstreken gevaren. Ik heb dan verschillende aanpassingen gedaan, zoals Deutz motor, elektrische centrale (4 sets batterijen), veiligheden ivm gas, isolatie voor de motor (geluid). Rond 1979 is bij de scheepswerf De Wachter de onderwaterlijn onder handen genomen. Gezien de interesse naar een dieptepunt ging bij mijn familie en ik een ander hobby had, is uiteindelijk het schip verkocht in 1984 aan iemand uit Maastricht. Plots zag ik de ´Antigoon´ deze eeuw terug op het kanaal Leuven Dijle, maar de kluizenaar aldaar heb ik nooit ontmoet. Met veel spijt en heimwee zag ik het schip verloederen, maar ja. dikwijls vroegen we ons af wat en waar de ´Antigoon´ verzeild zou zijn, tot mijn zoon via Internet haar terug vond in een mooie staat en met een fantastisch verhaal.
Ik ben enorm gelukkig dat u dat schip terug de oude glorie geeft en feliciteer Walle en Annet voor hun inzet.

Ik volg al vanuit eind jaren 80 het wel en wee van de 'Antigoon' en ik moet Walle en Annet feliciteren met het behaalde resultaat: de “Vrouwe Baukje” in een uitstekende staat terug in de vaart te brengen. 
De 'Antigoon' zag ik voor het eerst tijdens de zomerreünie 1963 in Veere, een machtig en mooi schip dat lag te blinken voor de Kampveerse toren. Kregen contact met de opvarenden en vooral met de zeer vriendelijke, uitbundige maar vooral kindvriendelijke Jan van den Cloot beter bekend als Nonkel Jan, bij wie leven en laten leven hoog in het vaandel stond. Van het een kwam het ander en binnen de kortste tijd waren wij vaste bemanning van de 'Antigoon'. Wij?  Verschillende kinderen van leden van WSV Sint-Annaland. Aangezien de kinderen van nonkel Jan en zijn vriend mede-eigenaar Frans Gion ouder waren dan wij en midden in studenten en daar bijbehorende uitgaansleven zaten, was er een nijpend tekort aan bemanning en werden wij regelmatig verzocht om mee te varen wat gretig aanvaard werd.

In de zomer van 1965 werden er filmopnames gemaakt op het Krammer in Zeeland in opdracht van het SSRP om de meer zuidelijke types platbodems in het daglicht te zetten. Mijn vader had de opdracht gekregen omdat hij beroeps cineast was. De 'Antigoon' diende als moeder en opnameschip en met schitterend weer en goede wind werden de opnames voltooit die tot in vandaag nog altijd in de film “Van Klik tot Kluiver” te zien zijn.
Verschillende reünies en tochten in Zeeland, Friesland en Wadden waren jaarlijks terugkomende feesten, zelfs de tocht via Antwerpen naar Mechelen voor winterberging was een feest. De absolute topper was de zomerreünie van Hellevoetsluis in 1967 met als thema “Tocht naar Chatham” waar de 'Antigoon' als “Royal Charles” zou optreden en zelfs mijn vader als “Van Brakel” op de Brander “Vreede” door de ketting is gevaren. Dit alles met het mooiste weer dat men zich maar voor kan stellen. Intussen begon een relatie te groeien tussen mij en de dochter van Frans Gion waar ik een aantal jaren later mee in het huwelijk treed.
In begin november 1968 wordt de 'Antigoon' naar Mechelen gebracht en een paar weken later overlijd nonkel Jan vanwege een ongeval op een bouwwerf en gingen de wegen uit elkaar.
Aangezien ik professioneel nogal eens in Mechelen kwam, viel mijn oog op de 'Antigoon', die in het kanaal Leuven Dijle een vaste ligplaats had en zondags gingen we daar wel eens wandelen met de hond maar nooit zagen we iemand aan boord en ondervonden dat de 'Antigoon' een stervend bestaan begon te leiden. Zelfs kwamen op de duur de dekken omhoog en gingen de masten naar beneden, flora en fauna begonnen hun invloed aan dek te krijgen. Naar ik schat 15 jaar op zijn vaste ligplaats was de 'Antigoon' tijdelijk verdwenen en vernam ik dat hij op een werf bij Rupelmonde lag en de rest is Historie.
Ik weet wat restaureren van schepen inhoud. De Hoogaars “Turc” van mijn vader meehelpen restaureren en mijn teakhouten Mulder zeilkotter heb ik met veel plezier gedaan.
Wij hebben nog altijd de originele gebeeldhouwde 'Antigoon' kop op onze kast staan en kijken er nog elke dag naar. Ben ook nog in bezit van een originele tekening van het schip met een mast. Schip is nl. 3x van aantal masten gewisseld.
Ik wens Walle en Annet nog veel succes bij hun uiteindelijk afbouw en veel vaarplezier. Wij hebben het ook gehad.