Scheepswerf J.K. Draaisma "Welgelegen" - Franeker
Er zijn in de loop van de afgelopen eeuwen vele "schuitmakers" geweest in Franeker. Het begin van de nog steeds bestaande scheepswerf J.K. Draaisma "Welgelegen" in Franeker aan het Ooostvliet ligt rond 1766. Freerk Baukes en Jacob Klases kochten twee panden op het Ooostvliet van Harmen Franses Gordel. In 1770 noemen de twee mannen zich "scheepstimmerlieden in Compagnie". Over hun timmeractiviteiten is weinig bekend. In 1880 wordt de werf door Jacob Clases te koop aangeboden in de Leeuwarder Courant. Er volgen diverse eigenaren tot de werf in 1875 op naam komt van Johannes Klaas Draaisma, zoon van Klaas Johannes, een echte houtbouwer, die in 1870 op de werf is begonnen.
Ook hij was nog een echte houtbouwer. Hij maakte de overgang mee van hout naar ijzer maar moest zelf niets van ijzer hebben. Johannes Draaisma bouwt niet alleen schepen in opdracht. Verschillende keren biedt hij via de krant schepen te koop aan. Hij is ook de eerste echte eigenaar van "Welgelegen", vanaf 1875 in de Draaisma's familie en vanaf dat jaar blijft de werf tot nu toe in het bezit van de Draaisma's.
De eerste advertentie van Johannes Draaisma en Zoon verschijnt in 1896. Daarin wordt gezegd dat ze voortaan zullen bouwen "in staal, ijzer en hout". Kortom, de werf gaat innoveren. In 1893 wordt de vaarweg Leeuwarden - Harlingen bij Franeker verlegd. Er wordt een geheel nieuw gedeelte gegraven min of meer om de stad van toen heen. Dit nieuwe gedeelte kanaal kwam vlak bij de werf weer uit in het Vliet en de oude Harlinger trekvaart. Dichtbij komt een nieuwe draaibrug, alleen geschikt voor voetgangers, vooral voor mensen uit Hitzum. Dit nieuwe kanaal was voor de werf gunstig, want deze kwam precies langs de oude helling te lopen en daardoor bestond nu ook de mogelijkheid om achter de woning en helling een opening te maken voor een nieuwe helling om grotere schepen te bouwen.
Begin mei 1910 vermeldt een advertentie in de krant dat vader Johannes zijn bedrijf overdraagt aan zijn zoon Klaas. Vader beveelt zijn zoon aan bij zijn klanten.
Klaas neemt duidelijk de leiding van het bedrijf over want verzoeken om veranderingen naar de gemeente toe worden door hem ondertekend. In die tijd had de werf ongeveer 28 man personeel aan het werk. De werf behoorde ook tot eerste hellingen in Fryslân, die overgegaan waren op ijzerbouw.
Klaas had als 22-jarige, vooruitstrevende jongeman een jaar stage gelopen op een werf bij Vierverlaten (Groningen), waar toen al ijzeren schepen gebouwd werden (van november 1895 tot december 1896).
Van die stage-periode heeft Klaas een punctueel verslag gedaan in een paar schriften. Hij heeft duidelijk zijn ogen goed de kost gegeven.
Het verslag is in een paar onderdelen te verdelen:
- De volgorde van het tekenen en het maken van een uitslag. Dat doet hij stap voor stap in 42 punten. Als slot schrijft hij: "Hiermede eindigen de volgorde der uitslagtekening". Dit geheel is een technische uiteenzetting van hoe te werk moet worden gegaan voordat er echt gebouwd kan worden.
- "Nu krijgen we de volgorde bij het bouwen van ijzeren schepen". Zo begint het tweede gedeelte. Er wordt in 21 soms zeer gedetailleerde punten aangegeven hoe het verloop van de bouw moet gebeuren. Punt 1 bij het bouwen van schepen luidt als volgt:
"Houten kiel leggen en wel zo hoog van de grond dat men recht onder het vlak zitten kan, dus bovenkant kiel ongeveer op 85 cm. hoogte. Met kleine schepen, die men onder het klinken scheef kan doen, kan de kiel wel wat lager gelegd worden. Hoe groter of zwaarder schip hoe steviger de kiel en hoe beter de verschillende lengten der kiel aan elkaar bevestigd moeten worden".
