2021 nummer 4: Wie wil?
Wie wil?
Wat er allemaal ooit is vastgelegd ....
Deze "Uit het Stamboek" wil ik beginnen met het noemen van drie namen: Pier Piersma, Jos Lammerse en René Dergent. Ik noem ze in de volgorde waarin ik contact met deze mannen had. Pier belde me met de mededeling dat hij een nieuwsbrief uit 2001 gevonden had van de Hartog schepenkring. Jos vroeg ik om meer informatie over de Hartog schouwen, hij vaart met een Hartog schouw. Van hem kreeg ik nog twee nieuwsbrieven en de naam en het adres van degene die ze had samengesteld: René Dergent.
Van de nieuwsbrieven en de schepenkring van Hartog schouwen had ik nog nooit gehoord en we hadden er geen exemplaren van in ons Stamboekarchief. Reden voldoende om René te bellen, navraag naar de inhoud te doen en te vragen of ik de nieuwsbrieven twintig jaar nadat ze gemaakt waren mocht gebruiken voor deze Uit het Stamboek. Hij verontschuldigde zich dat er misschien hier en daar fouten in kunnen te zitten. Hij weet nu meer over Hartog dan twintig jaar geleden.
Wat volgde was een gesprek, dat zeker nog eens een vervolg moet krijgen. Het centrale thema was de werf van Hartog in Buiksloot. De werf van de bekende Hartog schouwen. In het boek Ronde en Platbodemjachten zijn de opmetingstekeningen van de daar gebouwde Zilvermeeuw opgenomen als voorbeeld van een kajuitschouw van het binnenwater.
De nieuwsbrieven vol met informatie over Piet Hartog en zijn schepen kunt u op de pagina van de Hartog Schepenkring op onze website lezen.
Veel mensen denken nog altijd met veel genoegen terug aan de tijd dat ze met een schouw zeilden
Of het toeval is of niet, de nieuwsbrieven sluiten perfect aan bij het stuk dat Jan Eissens in de Spiegel der Zeilvaart nr 3 van afgelopen maart schreef en waar hij een foto van een open houten schouw bij plaatste. Een foto die meerdere reacties opriep bij de lezers.
Het beeld dat ik van de opmerkingen die we kregen, was de volgende: veel mensen denken nog altijd met veel genoegen terug aan de tijd dat ze met een schouw zeilden. Vaak was het een eerste ervaring van het zeilen met een platbodem. Bij de één begon het zeilen in een schouw bij de Scouting, bij een ander werd er met genoegen terug gedacht aan het wedstrijdzeilen met een GWS schouw. Weer een ander deed zijn of haar ervaring op in een schouw bij de zeilvereniging. Met name denk ik hierbij aan de zeilvereniging op Loosdrecht waar nog altijd met een paar perfect onderhouden verenigingsschouwen gezeild wordt. De werfnamen van Van der Meulen uit Sneek en Brandsma uit Rohel werden bij herhaling genoemd. Bij deze twee werven werden rond en in de jaren zeventig een groot aantal, heel herkenbare schouwen gebouwd. Maar we kennen meer namen van werven waar schouwen gebouwd werden. Denk daarbij aan namen zoals Langenberg, Drijver en Wester, maar er zijn er meer. Zo heeft ook Pier Piersma schouwen gebouwd.
En passant werden er ook nog eens twee schouwen genoemd die op de nominatie staan gesloopt te gaan worden. Voor één van de twee wordt nog een nieuwe eigenaar gezocht.
Denk ook eens terug aan de drie wedstrijdklassen van 4.75, 5.50 en 6.25m waarmee vooral in “Frieslands lage midden” uiterst fanatiek wedstrijd werd gezeild. Er varen er nog altijd een aantal. De GWS-schouw heeft haar bakermat in Grouw en nog altijd worden er wedstrijden mee gezeild. Deze scheepjes zeilen “als de wind”.
Het Stamboek
In onze schepenlijst staan veel schouwen, open- en kajuitschouwen van het binnenwater opgenomen. Zowel open schepen als schepen met een kajuit. Helaas is er nog al een aantal die we niet meer weten te traceren. Van sommigen weten we dat ze gesloopt zijn. Dit lot overkwam bijvoorbeeld de al eerder genoemde Zilvermeeuw.
Toen in 1912 het eerste Nederlandstalige watersporttijdschrift “De Watersport” verscheen werd hierin verzucht dat er geen bouwtekeningen van ronde en platbodemschepen beschikbaar waren. De eerste tekening die daaropvolgend als reactie gepubliceerd werd was er één van een open Friese zeilschouw.
De schouw lijkt een ondergewaardeerd en verdwijnend scheepstype te zijn geworden. Onterecht. Het wordt tijd om eens een gedegen onderzoek op te zetten over de (Friese) zeilschouw. Er is veel over te vertellen, er is veel over na te pluizen.
Wie van de Liefhebbers van de Schouw zou zich hier eens over willen buigen?
Ik weet zeker dat er met een beetje zoekwerk veel meer informatie boven water komt dan een paar A4-tjes tekst. Een paar aanknopingspunten om een onderzoek mee te beginnen heb ik hiervoor al genoemd. Natuurlijk kost dergelijk puzzelwerk een hoop tijd, het levert je geen cent op, maar uit eigen ervaring weet ik dat het tegelijkertijd heel veel voldoening kan geven. We kunnen u op weg helpen.
Zo’n vijftig jaar geleden ben ik begonnen met het verzamelen van foto’s van schepen. Uiteindelijk is daar slechts een verzameling foto’s van ronde open jachten van overgebleven. In de slipstream ervan heb ik soms een foto van open houten schouwen mee verzameld. Ik heb verder nooit iets mee gedaan. Ze liggen klaar om gebruikt te worden voor verder onderzoek en wat mij betreft publicatie.
Alle vlugschriften "Behoud(t) het Goede" zijn in de SSRP-website verzameld in "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede" in onze verhalenbundel "Goed" Gebundeld.
Hierin bundelen we ons maandelijkse vlugschrift "Uit het Stamboek - Behou(d)t het Goede"; de verhaaltjes over maritieme zaken uit het dagelijks leven van Dirk Huizinga en onze Stamboekbijdrages in de Spiegel der Zeilvaart.